ارزیابی وضعیت دسترس پذیری وب سایت کتابخانه مرکزی بیست دانشگاه برتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر اساس رهنمود های کنسرسیوم وب جهان گسترW3C))

محورهای موضوعی : دانش شناسی

هاجر زارعی ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی، تنکابن، ایران.)
فروزان باقری گرمارودی ² (دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تنکابن، گروه علوم کتابداری و اطلاع رسانی ، تنکابن، ایران)

تاریخ دریافت : 1389/05/06 تاریخ پذیرش : 1391/02/26 تاریخ انتشار : 1391/12/01

کلید واژه: دسترس پذیری- ارزیابی, کتابخانه های دانشگاهی- وب سایت ها, ارزیابی ماشینی, ارزیابی دستی, کنسرسیوم دسترس پذیری وب (w3c)- نرم افزارEvalAccess 2.0,

چکیده مقاله :

هدف: هدف مقاله ی حاضر، تعیین وضعیت دسترس پذیری وب سایت کتابخانه مرکزی بیست دانشگاه برتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر اساس رهنمود های کنسرسیوم وب جهان گستر است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی، به روش ارزیابانه و بر اساس 15 شاخص مستخرج از رهنمود دسترس‌پذیری محتوای وب کنسرسیوم وب جهان گستر است. در این پژوهش، دسترس پذیری بیست وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که در رتبه بندی دانشگاه برتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ترتیب رتبه اوّل تا بیستم را کسب کرده اند به روش فنی(ماشینی-دستی) و براساس شاخص های اولویت یک مستخرج از رهنمود کنسرسیوم وب جهان گستر ارزیابی شده است. ارزیابی ماشینی به وسیله نرم افزارEvalAccess 2.0 و ارزیابی دستی با استفاده از چک لیست استخراجی از شاخص های اولویت یک رهنمود دسترس پذیری کنسرسیوم وب جهان گستر صورت پذیرفت. یافته ها: نتایج نشان داد در روش ارزیابی ماشینی وب سایت کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه گیلان با 19 امتیاز و رتبه1 دسترس پذیرترین و وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد با 472 امتیاز و رتبه 18 غیر دسترس پذیرترین وب سایت است. در روش دستی میانگین دسترس پذیری وب سایت ها 23 درصد است. در کل میزان دسترس پذیری وب سایت ها زیر 50 درصد است و تا نتیجه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. در انتها راهکارها و پیشنهاداتی جهت بهبود سطح دسترس پذیری وب سایت ها ارائه شده است. نتیجه گیری: این پژوهش دوّمین پژوهش کاربردی در حوزه ارزیابی دسترس پذیری وب سایت ها و اوّلین پژوهش کاربردی در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی بر اساس کنسرسیوم دسترس پذیری وب در ایران است. یافته های این پژوهش می تواند یک دیدگاه کلی به مسئولین سیاست گذاری، در طراحی وب سایت های دسترس پذیر ارائه دهد.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of the study is to determine website accessibility status of central libraries of 20 superior universities associated with Ministry of Science ‚ Research ‚ and Technology based on worldwide web consortium guidelines. Methodology: This paper is an applied study using evaluation method in accordance with 15 indices extracted from guidelines of web content accessibility of the consortium. ‚ Accessibility of 20 central libraries’ websites of superior universities associated with Ministry of Science‚ Research‚ and Technology which have gained  1-20 grades due to university ranking of the Ministry‚ have been evaluated by technical method (mechanical – manual) based on indices of the first priority extracted from worldwide web consortium. Mechanical evaluation was performed by EvalAccess 2.0 application and manual evaluation was developed by using the checklist extracted from indices of the first priority of worldwide web consortium guideline. Findings: The data demonstrated that in mechanical evaluation method‚ the central library website and the document center of Gilan University with 19 points and grade 1‚ and the central library Website of Mashhad Ferdosi University with 472 points and grade 18 are the most and the least accessible websites respectively. In manual evaluation the average of websites accessibility is 23%. Totally the accessibility rate of the websites is below 50% that is too far from the desirable outcome. Finally‚ some techniques and suggestions have been offered to improve websites accessibility. Conclusion: The paper is the second applied study in the field of website accessibility evaluation and the first applied study in the field of Iranian academic websites accessibility evaluation. The study data may develop a global perspective to policy makers to design accessible websites.

منابع و مأخذ:

حسن زاده، محمد؛ نویدی، فاطمه؛ حسینی، مهدی (1388). عصر اطلاعات و دولت دسترس پذیر. تهران: کتابدار.

حسن زاده، محمد؛ نویدی، فاطمه (1389). مقایسه کاربرد انواع روش های ارزیابی دسترس پذیری وب سایت ها (مطالعه موردی: وب سایت وزارتخانه های دولت جمهوری اسلامی ایران). تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی، 16(2)، 5-27.

نویدی، فاطمه (1386). ارزیابی دسترس‌پذیری وب سایت وزارتخانه های دولت جمهوری اسلامی ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع رسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.

Bray, Marty, Pugalee, David, Flowers, Claudia P., Algozzine, Bob (2007). Accessibility of Middle Schools' Web Sites for Students with Disabilities. The Clearing House: A Journal of Educational Strategies, Issues and Ideas, 80(4), 169-178.  Abstract Retrieved July 21, 2011, from http://www.tandfonline.com

Byerley, S.L., Chambers, M.B., Thohira, M. (2007). Accessibility of web-based library databases:the vendors’ perspectives in 2007. Library Hi Tech, 25(4), 509-527.

Eyadat, Mohammad, Fisher, Dorothy (2007). Web accessibility in information systems. International Journal of Web Information Systems, 3(4), 363 – 377. Retrieved July 21, 2011,  from http://www.emeraldinsight.com/journals.htm?articleid=1641926

Freire, Andre P., Fortes, Renata P. M., Turine, Marcelo A. S. and Paiva, Debora M. B. (2008). An evaluation of web accessibility metrics based on their attributes. In SIGDOC '08 Proceedings of the 26th annual ACM international conference on Design of communication, 73-80. New York: ACM. Retrieved July 21, 2011, from

http://dl.acm.org/citation.cfm?id=1456551

Green, Ravonne A., Huprich, Julia (2006). Assessing the Library Homepages of COPLAC Institutions for Section 508 Accessibility Errors: Who's Accessible, Who's Not, and How the Online WebXACT Assessment Tool Can Help. Journal of Access Services, 4(1-2), 59-73.  Abstract Retrieved July 21, 2011, from http://www.tandfonline.com

Green, Ravonne A.;  Huprich, Julia (2009). Web Accessibility and Accessibility Instruction. Journal of Access Services, 6(1-2), 116-136. Retrieved July 21, 2011,  from http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15367960802247825

Kaphingst, Kimberly A.;  Zanfini Christine J.;  Emmons, Karen M. (2006). Accessibility of Web Sites Containing Colorectal Cancer Information to Adults with Limited Literacy (United States). Cancer Causes & Control, 17(2), 147-151. Retrieved July 21, 2011, from http://www.jstor.org/pss/29736443 

Hackett, Stephanie R. (2000).  Accessibility, complexity, and readability of internet websites through time. Retrieved  July 18, 2011, from: http://www.pitt.edu/~curbcut/Hackett_Thesis_FinalDraft.PDF

Hackett, Stephanie; Parmanto, Bambang (2005). A longitudinal evaluation of accessibility: higher education web sites, Internet Research, 15(3), 281 – 294.

Harper, K.A.; Dewaters, j. (2008). A Quest for website accessibility in higher education institutions. the internet and higher education, 11(3-4), 160-164.

Hong, Soongoo; Katerattanakul, Pairin;  Lee, Dae-hyung (2007). Evaluating government website accessibility: Software tool vs human experts. Management Research News, 31(1),27 – 40. Retrieved July 21, 2011, from http://www.emeraldinsight.com/journals.htm? articleid= 1641957&show=html

LaPlant, Bill; Census Bureau, U.S.; Laskowski, Sharon, (2001).  National Institute of Standards and Technology, Stimson, Mark, Corporation, Oracle Report on UPA Workshop 6: Exploring Measurement and Evaluation Methods For Accessibility. Retrieved July 21, 2011, from: http://www.upassoc.org/conferences_and_events/upa_conference/2001/reg/program/workshops/w6.html

Shi, Yuquan (2006). The accessibility of Chinese local  government websites: An exploratory study. Government Information Quarterly, 24(2), 377-403.

Sloan, D., Gregor; P, Booth P.;  Gibson, L. (2002). Auditing accessibility of UK higher education websites.  Interacting with Computers, 14, 313-325.

Sloan, David (2008). The importance of web accessibility. In Jenny Craven, Web Accessibility: Practical Advice for the Library and Information Professional (41-56). London: Facet Publishing.

Techno site group (2004). Accessibility of Bank Websites in Spain. Retrieved July 21, 2011, from: http://www.discapnet.es/Castellano/areastematicas/Accesibilidad/Observatorio_infoaccesibilidad/Documents/Tema_08/english/html/Accessibility_Bank_Websites.htm

W3C (1999). Web Content Accessibility Guidelines 1.0. Retrieved  July 2, 2011, from: http://www.w3.org/TR/1999/WAI-WEBCONTENT-19990505/

Web Accessibility Initiative (WAI) (2011). Retrieved July 21, 2011, from: http://www.w3.org/WAI

Williams, Russell; Rattray, Rulzion (2005). UK and US hotel web content accessibility: Mandates for action.  International Journal of Contemporary Hospitality Management, 17(1), 78 – 87. Retrieved  July 18, 2011, from http://www.emeraldinsight.com /journals.htm? articleid=1463576

Yu, Daihua Xie; Parmanto,  Bambang (2011). U.S. state government websites demonstrate better in terms of accessibility compared to federal government and commercial websites. Government Information Quarterly, 28( 4), 484-490.  Retrieved July 21, 2011, from

   Yu, Holly (2002). Web accessibility and the law: recommendations for implementation. Library Hi Tech, 20(4), 406 – 419. Retrieved July 21, 2011, from: http://www.emeraldinsight.com/journals.htm?articleid=861342