علی بن محمد ابن عنبسه و روایات منسوب به امام رضا (ع)
محورهای موضوعی : نقد روایات و متون حدیثی با کاربرد روشهای مطالعات تاریخی
1 - استادیار علوم قرآن و حدیث، دانشکدۀ الهیات، دانشکدگان فارابی، دانشگاه تهران، قم، ایران.
کلید واژه: علی بن محمد ابن عنبسه, دارم بن قبیصه, ابن غضائری, عیون أخبار الرضا, امام رضا(ع).,
چکیده مقاله :
علی بن محمد ابن عنبسه (د. حدود 330-365ق) کتابی دارد که در آن روایاتی از خاندان ابوطالب (ع) گردآورده و این کتاب او از مصادر عیون أخبار الرضا ابن بابویه قمی (د. 381ق) است. وی مدعی نقل متون خاصی از امام رضا (ع) از پدرانشان است که غالباً از غیر طریق او از امام رضا (ع) نقل نشده است. در اسناد احادیث او و برخی از متون احادیث او چالش‌هایی یافت می‌شود که ممکن است در انتساب روایات او به امام رضا (ع) و حتی مشایخِ مستقیم ابن عنبسه تردید ایجاد کند. وی از سوی ابن غضائری و نجاشی تضعیف شده، اما وجه دقیق این دو تضعیف تاکنون کاویده نشده است. در پژوهش حاضر به مطالعۀ اسناد و متون روایات او پرداخته می‌شود و تلاش می‌شود که مشکل‌های آن‌ها روشن شود و بررسی شود که در صورت پذیرش این مشکل‌ها، مسئول آن‌ها کیست. به نظر می‌رسد بنابر شواهد سندی و متنی، مسئول بیشتر این مشکل‌ها ابن عنبسه باشد و بسیاری از اسناد او و حتی نام برخی از مشایخ او و راویانی که از آن‌ها نقل می‌کند، برساختۀ شخص او باشد.
Ali ibn Muhammad ibn Anbasah (d. approx. 330-365 AH) authored a book compiling narrations from the household of Abu Talib (as), which served as one of the sources for ‘Uyūn Akhbār al-Riḍā by Ibn Babuwayh Qumi (d. 381 AH). Ibn Anbasah claims to have transmitted unique texts from Imam Riḍā (as) through his ancestors, many of which have not been narrated through other sources. However, challenges arise in the chains of transmission and the texts of his narrations, casting doubt on the attribution of these narrations to Imam Riḍā (as) and even to Ibn Anbasah's direct teachers. Ibn Anbasah was criticized by Ibn al-Ghaẓāiri and Najāshi, but the precise reasoning behind their critiques has not yet been fully explored. This study examines the chains of transmission and the content of Ibn Anbasah's narrations, aiming to clarify their issues and identify the responsible party if these problems are acknowledged. Based on textual and transmission evidence, it appears that Ibn Anbasah himself is likely responsible for most of these issues. Many of his chains of transmission, as well as the names of some of his teachers and narrators, seem to have been fabricated by him.