عائشه و روایات صحابه: نخستین نقدهای بیرونی حدیث
محورهای موضوعی : تاریخ حدیث
یحیی میرحسینی
1
,
کمال صحرایی اردکانی
2
1 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
2 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
کلید واژه: نقد حدیث, فتوحات, علل الحدیث, نقد بیرونی, تاریخ حدیث, اشاعۀ فرهنگی, ابوهریره,
چکیده مقاله :
عائشه همسر پیامبر اکرم (ص) به‌واسطۀ زندگی درازمدت با پیامبر (ص)، نفوذ فراوان در میان صحابه و ملاقات بسیاری از تابعین با وی، در شمار مُکثِرین در حدیث شناخته می‌شود. او افزون بر روایتگری، در حوزۀ فهم و نقد حدیث نیز ایفای نقش می‌کرد؛ تا بدانجا که در شمار یکی از ناقدان جدی روایات قرار گرفت. عائشه که خود را یکی از آگاه‌‌ترین‌ها به سنت پیامبر (ص) معرفی می‌کرد، به آسیب‌شناسی روایات نیز می‌پرداخت. بخشی از این پالایش‌ها به هویت و کلیت روایات مربوط است که در مباحث نقد متن به آن‌ها نقد بیرونی گویند. این مطالعه با روش توصیفی به تلاش‌های وی در این محور می‌پردازد؛ همان که بعدها در دانش حدیث با اصطلاح جعل و وضع دسته‌بندی شد و در ضمن مباحث علل‌الحدیث جای‌گرفت. نقدها را می‌توان با این طبقه‌بندی نشان داد: مقابله با ورود خرافات عربی، تقابل با اساطیر مناطق هم‌جوار، مقابله با استناد دروغین، تصحیح روایت‌ها دربارۀ احکام عبادی و هم‌چنین مخالفت با روایاتی که می‌توانست جایگاه زنان را در جامعه تضعیف کند. نتیجۀ مقاله افزون بر نشان دادن نقش عائشه در نقد حدیث و مقابلۀ گفتاری و عملی با روایاتی که برخی صحابه از دید وی به شکلی نامناسب نقل می‌کردند، می‌تواند نشان‌دهندۀ نخستین قاعده‌ها در حوزۀ نقد روایت باشد.
Aisha, the wife of the Holy Prophet (PBUH), is known as one of the most important transmitters of Hadith in terms of quantity, due to her long life with the Holy Prophet (PBUH), her great influence among the companions, and the meeting of many of her followers. In addition to narration, she also played a role in understanding and criticizing Hadith; To the extent that she was considered one of the serious critics of narrations. Aisha, who introduced herself as one of the most knowledgeable in the tradition of the Prophet (PBUH), also dealt with the pathology of narrations. Some of these refinements are related to the identity and totality of the Hadiths, which are called external criticism in textual criticism. This descriptive study deals with her efforts in this field; The one that was later categorized in the science of Hadith with the term Ja'l wa Waḍ' (forgery), and was also included in the discussions of the ‘Ilal al-Hadith (problems of Hadiths). Criticisms can be expressed in this classification: confronting the entry of Arab superstitions, confronting the myths of neighboring regions, confronting false citations, correcting narrations about religious rulings, as well as opposing narrations that could weaken the position of women in society. The result of the article, in addition to showing the role of Aisha in the critique of Hadith and her verbal and practical confrontation with the narrations that some of the companions quoted inappropriately from her point of view, can show the first rules in the field of Hadith criticism.
_||_