تدوین و آزمون مدل علّی گرایش به اعتیاد دانشجویان بر اساس تمایزیافتگی با میانجی گری ناگویی هیجانی و مسئولیت پذیری

محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي

شبنم کامکار ¹ (دانشجوی دکترای مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)
نورعلی فرخی ² (دانشیار گروه روانشناسی تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران)
حسین سلیمی بجستانی ³ (دانشیار گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران)
مژگان مردانی راد ⁴ (استادیار گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/08/04 تاریخ پذیرش : 1400/09/24 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: گرایش به اعتیاد# تمایز یافتگی# ناگویی هیجانی#مسئولیت پذیری,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر، تدوین و آزمون مدل علی گرایش به اعتیاد دانشجویان بر اساس تمایز یافتگی با میانجی گری نا گویی هیجانی و مسئولیت پذیری است. روش پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی بود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف ، بنیادی است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی واحد های دانشگاه آزاد شهر تهران در سال تحصیلی 98-1397 بودند . برای انتخاب نمونه مورد پژوهش از روش نمونه گیری خوشه ای استفاده شد ، به این صورت که از بین دانشجویان 350 نفر در قالب کلاس به عنوان گروه نمونه انتخاب شد. ابزار پژوهش شامل مقیاس اعتیاد پذیری (وید و بوچر، 1992)، مقیاس ناگویی هیجانی (تورنتو، 1994)، مقیاس تمایزیافتگی (اسکورن و فریدلندر، 1998) و پرسشنامه مسئولیت پذیری (نعمتی، 1387) بودند. برای تحلیل داده ها از روش توصیفی (میانگین، انحراف استاندارد، کجی و کشیدگی) و استنباطی (مدل سازی معادلات ساختاری) با استفاده از نرم افزارهای SPSS و Amos استفاده شد. نتایج آزمون مدل مفهومی نشان داد شاخص های برازش مدل پژوهش در وضعیت مطلوبی قرار دارد. فرضیه مطرح شده در ارتباط با وجود اثر غیرمستقیم تمایز یافتگی بر گرایش به اعتیاد دانشجویان به واسطه ناگویی هیجانی و مسئولیت پذیری مورد تایید قرار گرفت (p<05/0). یافته های پژوهش حاکی از برازش مناسب مدل مفهومی پژوهش بود. بر این اساس در کلینیک های درمان اعتیاد، برای کاهش سطح گرایش به اعتیاد توجه به پیشایندهای تمایز یافتگی ضروری است. نتایج بعدی پژوهش نشان داد فرضیه مطرح شده در ارتباط با وجود اثر غیرمستقیم تمایزیافتگی در گرایش به اعتیاد دانشجویان با میانجی گری ناگویی هیجانی و مسئولیت پذیری با 95 درصد رد شده است

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to develop and test a causal model of students' tendency to addiction based on differentiation through alexithymia and responsibility. The research method was descriptive and correlational. The statistical population of the study included all undergraduate students of Azad University units in Tehran in the academic year of 2018-19. Cluster sampling was used to select the sample under study, with 350 students being selected as the sample group. Research instruments included the the Wade and Butcher Addiction Scale (1992), the Toronto Alexithymia Scale (1994), the Scorn and Friedlander Differentiation Scale (1998), Nemati Responsibility Scale (1387). They were. Descriptive (mean, standard deviation, tilting and elongation) and inferential (structural equation modeling) methods were used for data analysis using SPSS and Amos software. The results of the measurement model analysis showed that the factor structure of the research scales was acceptable. The results of the conceptual model test indicated that the fit indices of the research model were in good condition. The hypothesis regarding the indirect effect of differentiation on students' tendency to addiction through alexithymia and responsibility was confirmed (p <0.05). The findings of the study indicated that the conceptual model of the research was appropriate. Accordingly, in addiction treatment clinics, attention to antidepressant antecedents and differentiation is necessary to reduce the level of tendency to addiction. . Subsequent results of the study showed that the hypothesis regarding the indirect effect of differentiation on students' addiction tendency mediated by emotional malaise and responsibility was rejected by 95%.

منابع و مأخذ:

ابراهیمی قوام، صغری (1386). رفتار اخلاقی کودکان چگونه شکل می گیرد؟ فصلنامه ی رشد مشاور مدرسه، 3(1)، 57-54.

اسلام زاده، بابک؛ رشیدی، هاجر و فکریان، سمیه. (1395). تعیین نقش میانجی گری خودکارآمدی عمومی در رابطه تمایزیافتگی خود و هویت اجتماعی دانشجویان. پژوهش های مشاوره، 15(57)؛ 57-41.

اکبری بورنگ، محمد؛ محتشمی نیا، سمیه و سالاری فر، محمدحسین. (1396).  تبیین گرایش به اعتیاد بر اساس خود تمایزیافتگی و ناگویی خلقی در دانشجویان. فصلنامه علمی پژوهشی طب انتظامی. 6(2)، 160-151.

اکبری بورنگ، محمد؛ محتشمی نیا، سمیه و سالاری فر، محمدحسین. (1396).  تبیین گرایش به اعتیاد بر اساس خود تمایزیافتگی و ناگویی خلقی در دانشجویان. فصلنامه علمی پژوهشی طب انتظامی. 6(2)، 160-151.

آقایار، سیروس و شریفی درآمدی، پرویز (1394). هوش هیجانی: کاربرد هوش در قلمرو هیجان. انتشارات سپاهان.

بهرامی نژاد، عاطفه؛ بیروانوند، افسانه؛ زارع، سودابه و ارنواز، معصومه. (1396). بررسی ارتباط بین هوش هیجانی و گرایش به اعتیاد در دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی لرستان. فصلنامه یافته، 73، 120-113.

پیرساقی، فهمیه؛ حاجی حسنی، مهرداد؛ فرح بخش، کیومرث و سلیمانی، سمیه. (1391). تعیین سهم تعارض زناشویی، خودتمایز سازی، منبع کنترل و استرس شغلی در پیش بینی فرسودگی شغلی. مجله روانشناسی صنعتی سازمانی دانشگاه گرمسار، 3 (10)، 23-9.

حاجی علیزاده، سمیه و مطهری، حسین. (1394). رابطه بین ناگویی هیجانی با مشکلات بین شخصی دانشجویان دانشگاه آزاداسلامی واحد سیرجان. دومین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم تربیتی و روانشناسی، مطالعات اجتماعی و فرهنگی.

خنجری، سیندرلا و اکبری داغی، حمزه. (1394). بررسی رابطه بین سبک های تنظیم هیجان و مسئولیت پذیری در پرستاران شهر گرگان. اولین کنگره ملی توانمندسازی جامعه در حوزه علوم اجتماعی روانشناسی و علوم تربیتی.

ذاکری، محمد مهدی؛ حسنی، جعفر و اسماعیلی، نفیسه. (1396). اثربخشی آموزش راهبردهای نظم جویی فرآیندی هیجان در ناگویی هیجانی افراد مبتلا به پسوریازیس. فصلنامه روانشناسی بالینی، 34، 111-97.

رحیمی پردنجانی،طیبه و محمدزاده ابراهیمی، علی. (1395). رابطه بین تمایزیافتگی خود با آمادگی به اعتیاد بر اساس نظام خانوادگی بوون. طب انتظامی، 5(1)، 15-7.

رحیمی موقر، آفرین؛ سهیمی ایزدیان، الهه و یونسیان، مسعود. (1385). مطالعه مروری وضعیت مصرف مواد در دانشجویان کشور. مجله دو ماهنامه پایش، 5 (2)، 104-83.

رفعتیان، عبدالحسین (1398). مسئولیت پذیری: روند شکل گیری مسئولیت پذیری در فرزندان. تهران: نشر قطره.

زارعی، ابراهیم (1392). رابطه عزت نفس و مسئولیت پذیری با سازگاری اجتماعی در دانش آموزان متوسطه شهر مرودشت. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت.

زرگر، یدالله؛ کرمی راد، بهنام و مهرابی زاده هنرمند، مهناز. (1393). اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر آمادگی اعتیاد در دانشجویان. مجله اعتیادپژوهی، 12 (32)، 293-289.

زرگر، یدالله؛ نجاریان، بهمن و نعامی، عبدالزهرا. (1387). بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی (هیجان خواهی، ابراز وجود، سرسختی روانشناختی)، نگرش مذهبی و رضایت زناشویی با آمادگی اعتیاد به مواد مخدر در کارکنان یک شرکت صنعتی در اهواز. مجله علوم تربیتی و روانشناسی، 15 (1)، 120-99.

ستوده، هدایت الله (1398). روان شناسی اجتماعی. تهران: انتشارات آوای نور.

شفیع آبادی، عبداله و ناصری، غلامرضا (1398). نظریه های مشاوره و روان درمانی. تهران : مرکز نشر دانشگاهی.

طارمیان، فرهاد؛ بوالهری، جعفر؛ پیروی، حمید و عسگری، علی. (1392). شیوع مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی شهر تهران. فصلنامه اعتیادپژوهی، 7 (28)، 21-9.

فتحی، آیت الله؛ رضایی، نورمحمد؛ موسوی فر، بابک و جلیز، رباب. (1396). بررسی نقش ارزش های دینی خانواده در گرایش به اعتیاد نوجوانان و جوانان شهر تبریز. پلیس زن، 27، 82-68.

محسنیان، محمد؛ کرملو، سمیرا و گنجوی، آناهیتا. (1386). رابطه میان تمایزیاتگی خود و هوش هیجانی از متقاضیان طلاق. خانواده پژوهی، 3 (12)، 837-827.

یعقوبی، حمید؛ طارمیان، فرهاد، پیروی، حمید و ظفر، مسعود. (1393). شیوع مصرف مواد در دانشجویان دانشگاه های تابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری (سال 1391). مجله اعتیادپژوهی، 8 (32)، 36-9.

Äärelä J. (2006). Alexithymia behaves as a personality trait over a 5-year period in finnish general population. J Psychosom Res; (61): 275-278.

Church, S., Bhatia, U., Velleman, R., Velleman, G., Orford, J., Rane, A., & Nadkarni, A. (2018). Coping strategies and support structures of addiction affected families: A qualitative study from Goa, India. Families, Systems, & Health, 36(2), 216-224.

Elkholy, H., Elhabiby, M., & Ibrahim, I. (2020). Rates of alexithymia and its association with smartphone addiction among a sample of university students in Egypt. Frontiers in Psychiatry, 11, 304.

Gibson, Q. H. (2017). On the fringes of moral responsibility: Skepticism, self-deception, delusion, and addiction (Doctoral dissertation, UC Berkeley).

Heather, N. (2017). Overview of addiction as a disorder of choice and future prospects.

Kim, H., Prouty, A. M., Smith, D. B., KO, M. J., Wetchler, J. L., & Oh, J. E. (2015). Differentiation and Healthy Family Functioning of Koreans in South Korea, South Koreans in the United States, and White Americans. Journal of marital and family therapy, 41(1), 72-85.

Lampis, J., Cataudella, S., Businera, A.,& Skowron, A. (2017). The Role of Differentiation of Self and Dyadic Adjustment in Predicting Codependency. Contemporary Family Therapy, 39(1), 62-72.

Mahapatra, A., & Sharma, P. (2018). Association of Internet addiction and alexithymia–A scoping review. Addictive behaviors, 81, 175-182.

Miller, L. L., Altarifi, A. A., & Negus, S. S. (2015). Effects of repeated morphine on intracranial self-stimulation in male rats in the absence or presence of a noxious pain stimulus. Experimental and Clinical Psychopharmacology, 23(5), 405-414.

NicolÒ G, Semerari A, lysaker PH, Dimaggio G, Conti l, D’Angerio S, Procacci M, Popolo R, Carcione A (2011). Alexithymia in personality disorders: correlations with symptoms and interpersonal functioning. Psychiatry Res.; (12): 37-42.

Paniccia, M.F., Gaudio, S., Puddu, A., DiTrani , M., Dakanalis, A., Gentile, S., & Ciommo, V.D. (2017). Alexithymia in parents and adolescents with generalised anxiety disorder. Clinical Psychology, DOI: 10.1111/cp.12134.

Pickard, H. (2017). Responsibility without blame for addiction. Neuroethics, 10(1), 169-180.

Salk, R. H., Germeroth, L. J., Emery, R. L., Conlon, R. P. K., Wang, Z., Cheng, Y., . . . Levine, M. D. (2019). Predictive utility of subtyping women smokers on depression, eating, and weight-related symptoms. Health Psychology, 38(3), 248-258.

Selm, L. J. (2002). A family system approach to treatment of addictive disorders:Confluence of two exiting constructs. Doctoral dissertation in La SalleUniversity

Skowron A.Elizabeth.Dendy Anna.K. (2004).differentiation of self andattachment in adulthood: relational correlates of effortful control. Presented at the annual convention Chicago. Of the American Psychological Association.

Wachs, S., Vazsonyi, A. T., Wright, M. F., & Ksinan Jiskrova, G. (2020). Cross-national associations among cyberbullying victimization, self-esteem, and Internet addiction: Direct and indirect effects of alexithymia. Frontiers in Psychology, 11, 1368.

Wycoff, A. M., Carpenter, R. W., Hepp, J., Lane, S. P., & Trull, T. J. (2020). Drinking motives moderate daily-life associations between affect and alcohol use in individuals with borderline personality disorder. Psychology of Addictive Behaviors. Advance online publication.