بررسی تطبیقی سیاست خارجی ایران و ترکیه در قبال بحران سوریه از سال 2010 تا 2015
محورهای موضوعی : روابط خارجی ایرانابومحمد عسگرخانی 1 , عبدالسلام تقی 2
1 - دانشیار روابط بین‌الملل دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه تهران
کلید واژه: بحران سوریه, امنیت, حمایت, منافع, سیاست خارجی ترکیه, سیاست خارجی ایران,
چکیده مقاله :
سوریه برای سال‌ها نقش دروازه ورود ایران به جهان عرب و اتصال استراتژیک ایران به منطقه مدیترانه و خاور نزدیک را بر عهده داشته است. از این رو تضعیف سوریه و سرنگونی اسد باعث تضعیف محور مقاومت و کاهش نفوذ منطقه‌ای ایران و مهار آن می شود. جمهوری اسالمی ایران از آغاز شکل گیری بحران در سوریه همواره از حمایت از نظام سیاسی سوریه را به عنوان یکی از اولویت های مهم در سیاست خارجی پی گیری نموده است. ترکیه هم یکی از اصلی‌ترین بازیگران منطقه‌ای در بحران سوریه است که به رغم رویکرد محتاطانه اولیه و البته کوتاه مدت خود، با حمایت از گروه‌های مخالف و انتقال کمک‌های مالی و تسلیحاتی به مخالفان بر رویکرد تغییر رژیم در سوریه پای فشرده است. عملکرد ترکیه در قبال سوریه نشان می دهد که سیاست تنش صفر با همسایگان راه به جایی نخواهدنبرد و ترکیه با اتخاذ موضعی تهاجمی در قبال سوریه، به دنبال منافع خود و توسعه عمق استراتژیکش در سوریه احتمالی پسااسد است و اختلاف عمده در سیاست خارجی میان دو کشور در خصوص سوریه، تفاوت در نوع نگاه به این موضوع است.
Syria has been played the role of Iran's entrance to the Arab world and also Iran's strategic connection to the Mediterranean region and the Near East for many years. Therefore, weakening of Syria and overthrowing of Assad regime will lead weakening of resistance axis and also Iran's regional influence. Since beginning of crisis in Syria, Islamic Republic of Iran has supported political system of Syria as main priorities of its foreign policy. Turkey is one of the main regional actors that despite the initial cautious approach in short term in the Syrian crisis, has supported opposition groups through transferring of arms and financial assistance to opponents of Assad follows the policy of regime change. Policies of Turkey towards Syria showed that its policy of zero problems with neighbors has not reached its goals. In other words, Turkey is pursuing its interests and deepening of its strategic influence in post Assad era. Therefore, major difference between the two countries in foreign policy towards Syria is rooted in the difference in attitudes towards future of the region.
منابع فارسی
- اسدی، علی‌اکبر (1391) «بحران سوریه و تاثیرآن بر بازیگران و مسائل منطقه‌ای»، فصلنامه مطالعات - راهبردی جهان اسلام، سال سیزدهم، شماره 50، صص170-169.
- برزگر، کیهان (1392)، تحولات عربی، ایران و خاورمیانه، تهران: مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
- بیات، ناصر (1390)، «نقش ترکیه در تحولات خاورمیانه با تأکید بر تحولات سوریه»، فصلنامه رهنامه سیاستگذاری، سال دوم، شماره دوم.
- حسینی، سیدمحمد (1391) «نگاهی به سیاست خارجی ترکیه در سال‌های اخیر؛ چیرگی کمالیسم بر پراگماتیسم»، همشهری دیپلماتیک، شماره 59، اردیبهشت.
- حسینی، سیده‌مطهره، طالب ابراهیمی و صفی‌الله شاه‌قلعه (1391)، عملکرد تأثیر تحولات سوریه بر الگوی خاورمیانه‌ای حزب عدالت و توسعه»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، ش 51.
- دارایسدل، آلاسدایر و جرالد اچ. بلیک (1368)، جغرافیای سیاسی خاورمیانه و شمال آفریقا، ترجمه علی دره‌شیری، تهران: جغرافیا.
- فرزندی، عباسعلی (1391)، «اهمیت راهبردی سوریه برای ایران»، پیام انقلاب، شماره 62، شهریور.
- فلاح، رحمت‌الله (1391)، «مبانی گفتمانی و رفتاری اسلام‌گرایان ترکیه در حوزه سیاست ورزی» فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، شماره 51.
- فلاح، رحمت‌الله، (1390)، «سیاست خارجی ترکیه و تحولات انقلابی جهان عرب»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال دوازدهم، شماره 46.
- فنایی، داوود (1390)، «چالش‌های سیاست خارجی ترکیه: دوری از مدار صفر»، همشهری دیپلماتیک، شماره 05، آبان.
- قربانی، فهمیه (1391)، «بحران سیاسی جاری سوریه، راهکار»، تارنمای پژوهشکده مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
- کبیری، احمد (1391)، «تعامل و تقابل جمهوری اسلامی ایران و ترکیه در بحران سوریه»، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد رشته مطالعات منطقه‌ای، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
- مسعودنیا، حسین، علی فروغی و م. چلمقانی (1391)، «ترکیه و بحران سوریه، از میانجیگری تا حمایت از مخالفان دولت»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال اول، شماره چهارم.
- مشیرزاده، حمیرا (1383)، «سازه‌انگاری به عنوان فرانظریه روابط بین‌الملل»، فصلنامه سیاست، شماره 6.
- نیاکوئی، سیدامیر و حسین بهمنش (1391)، «بازیگران معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکردها»، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، شماره4.
- نیاکوئی، سیدامیر، علی اسمعیلی و علی‌اصغر ستوده (1392)، «تبیین راهبرد امنیتی ایران در قبال سوریه 2013- 2011»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال اول، شماره چهارم.
منابع عربی
- البستانی، ناجی. س. (2013)، «السعودیه حاولت سحب الدعم الروسی للاسد ... هل نجحت؟»، موقع بانوراما الشرق الاوسط.
- حسام، مطر (2013) «ترکیا فی الشرق الاوسط بین الطموح وقیود النفوذ»، فصلیه شؤون الاوسط، بیروت، شتاء 2103، رقم144.
- عبدالباری، عطوان (2012)، «سوریا و فرص التدخل العسکری»، القدس العربی.
- عبدالباری، عطوان (2013)، «الامیر بندر هدد بالحرب.. وها هو اوباما یستعد للتنفیذ»، موقع بانوراما الشرق الاوسط.
English Source
- Karimifard, Hossein (2011), "Constructivism; national identity and foreign policy of the Islamic Republic of Iran", Scholarly Journal of Business Administration, September, Vol. 1(2), pp. 41-47, Available Online: http:// www.scholarly-journals.com/SJBA.
- Tidy, Joanna (2006-7), "The Social Construction of Identity: Israeli Foreign Policy and the 2006 War in Lebanon", Centre for Governance and International Affairs University of Bristol Working Paper, No. 04-08.
- Adam Khan, Selina (2010), "The Realist/Constructivist Paradigm: U.S. Foreign Policy towards Pakistan and India", Institute of Strategic Studies, Islamabad, No. 8.
- Mohammad Nia, Mahdi (2011), "Holistic Constructivist Approach to Iran's Foreign Policy", International Journal of Business and Social Science, March, Vol. 2 No. 4.
- Schonberg, Karl K, (2007), "Ideology and Identity in Constructivist Foreign Policy Analysis", Presented at the Standing Group on International Relations European Consortium for Political Research Sixth Pan-European Conference, 12-15 September,
Gülseven, Enver. (2010), "Identity Security and Turkish Foreign Policy in the Post-Cold War Preiod: Relations with the EU, Greece and the Middle East", A Thesis Submitted for the Degree of Doctor of Philosophy, Department of Politics and History, Brunel University, December.
- Kilinc, Ramazan (2001), "The Place of Social Identity in Turkey’s Foreign Policy Options in the Post-Cold War Era in the light of Libral and Construvtivist Apporaches", Department of International Relations Bilkent University Ankara, September.