بررسی تحمل لاین های امید بخش و دو رقم گندم دوروم و نان به سن گندم (Eurygaster integriceps) در شهرستان نیشابور

محورهای موضوعی : گیاه پزشکی

عیسی جبله ¹ , غزاله اسحاقی ² , مجید طاهریان ³

1 - مدیر گروه گیاهپزشکی، جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی کاشمر، کاشمر، ایران.
2 - گروه گیاه پزشکی، جهاد دانشگاهی خراسان رضوی، موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی کاشمر
3 - بخش تحقیقات زراعی و باغی ، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

تاریخ دریافت : 1398/10/25 تاریخ پذیرش : 1398/10/25 تاریخ انتشار : 1397/09/01

کلید واژه: شاخص تحمل, tolerance index, سن گندم, Sunn pest, Eurygaster integriceps, 1000 seeds weight, وزن هزاردانه,

چکیده مقاله :

سن گندم، E. integriceps، مهم ترینآفتمزارعگندمدرایرانمی باشد. به منظور بررسی لاین های امید بخش گندم دوروم از نظر مقاومت به سن، آزمایشی در سال 1396 در مرکز تحقیقات نیشابور انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده از نوع بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار بود. تیمارهای آزمایش شامل 20 ژنوتیپ: 18 لاین امید بخش گندم دوروم، دو رقم شاهد دنا و رقم گندم نان پارسی بود. بر اساس نتایج بیشترین تعداد سن مادری در ژنوتیپ شماره 1 (گندم دنا) و کمترین تعداد سن آن در ژنوتیپ های 12، 2 (گندم پارسی) و 16 مستقر شدند. بیشترین تعداد برگ خسارت دیده در ژنوتیپ شماره 11 را دارا بود و کمترین تعداد آن در ژنوتیپ های شماره 16، 10 و 6 مشاهده گردید. بررسی صفت تعداد جوانه آسیب دیده نشان داد که ژنوتیپ های شماره 1و 10 بیشترین و 6 کمترین تعداد جوانه آسیب دیده را دارا بودند. تعداد روز تا ظهور سنبله و تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک در تیمار های مختلف اختلاف داشتند. بیشترین تعداد روز تا ظهور سنبله را ژنوتیپ شماره 18 به خود اختصاص داد و کمترین میزان این صفت مربوط به ژنوتیپ های شماره 9، 1، 11 و 14 بود. بیشترین طول پدانکل در ژنوتیپ های شماره 11، 9 و 15 به ثبت رسید و کمترین طول پدانکل در ژنوتیپ های شماره 1 (گندم دنا)، 16، 18 و 19 مشاهده شد. در بین 20 ژنوتیپ مورد آزمایش از لحاظ عملکرد، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت اختلاف معنی داری دیده نشد. ژنوتیپ های1 ، 13 و 18 در کنار شاخص های مهم وزن هزاردانه در شرایط بدون سن، وزن هزاردانه در شرایط وجود سن و میانگین هندسی در ناحیه با پتانسیل تولید بالا و حساسیت پایین به سن قرار گرفتند. ژنوتیپ هایی که در مجاورت شاخص های حساسیت به سن و شاخص تحمل قرار گرفتند (ژنوتیپ 4) نیز جزء ژنوتیپ های با وزن هزاردانه پایین بودند. وزن هزار دانه در شرایط بدون فعالیت سن (Yp) همبستگی مثبت و معنی داری با میانگین بهره وری، میانگین هندسی، شاخص تحمل به سن و شاخص عملکرد داشت. وزن هزار دانه در شرایط فعالیت سن (YS) همبستگی مثبت و معنی داری با تمام شاخص ها داشت. بر این اساس شاخص های میانگین بهره وری (MP)، میانگین هندسی (GMP)، شاخص تحمل به سن (STI) و شاخص عملکرد (YI) تنها شاخص هایی بودند که همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد دانه در شرایط فعالیت سن و عدم فعالیت سن داشتند. در نهایت در محدوده پژوهش انجام شده 3 ژنوتیپ شماره 1، 13 و 18 ژنوتیپ های متحمل به سن در منطقه نیشابور و ژنوتیپ های شماره 4، 7 و 15 حساس به سن و با وزن هزاردانه پایین بودند

چکیده انگلیسی:

The Sunn pest, E. integriceps, is the most important pest of wheat fields in Iran. In order to investigate the lines of Durum wheat in terms of resistance to E. integriceps, was conducted experimental in 2016, Neyshabour Research Center. The experimental design was a randomized complete block design with three replications. The treatments consisted of 20 genotype: 18 lines of durum wheat, two cultivars of Dena control and Parsi wheat cultivar. According to the results, the highest number of overwintered adults of E. integriceps was located in genotype 1 (Dena wheat) and the lowest in genotypes 12, 2 (Persian wheat) and 16. The highest number of damaged leaves was in genotype 11 and the lowest number was in genotypes 16, 10 and 6. Investigating the traits of number of sprouts showed that genotypes number 1 and 6 had the highest and lowest number of buds respectively. The days to spike emergence and number of days to physiological treatment were affected by the treatments. The highest number of days until the appearance of spike was genotype number 18 and the least of these traits were genotypes number 9, 1, 11 and 14. The maximum length of peduncle was recorded in genotypes Number 11, 9 and 15, and the lowest peduncle length was observed in genotypes1 (Dana), 16, 18 and 19. There was no significant difference between the 20 genotypes in terms of yield, biological yield and harvest index. Genotypes 1, 13 and 18, along with the important indices of Yp, Ys and GMP in the region with high production potential and low sensitivity to E. integriceps Genotypes adjacent to SSI and TOL sensitivity indexes (Genotyp 4) are also low 1000 seeds weight. Weight of 1000 grains in non-activity of E. integriceps condition (Yp) had a positive and significant correlation with geometric mean (GMP), stress tolerance index (STI) and yield index (YI). Weight of 1000 seeds in terms of activity of E. integriceps (YS), was a positive and significant correlation with all indices. Accordingly, the mean of productivity (MP), geometric mean (GMP), stress tolerance index (STI) and yeild index (YI) were the only indices that showed a positive and significant correlation with grain yield in terms of E. integriceps activity and E. integriceps inactivity. Finally, within the scope of the study, three genotypes 1, 13 and 18 were sunn pest tolerant genotypes in Neyshabur region and genotypes 4, 7 and 15 were susceptible to sunn pest with lowest 1000 seeds weight.