تصویرشناسی عناصر دراماتیک نظریهٔ کهن‌الگوی سفر قهرمان کریستوفر ووگلر در رمان «کوری»
محورهای موضوعی :
1 - عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد فردوس، دانشگاه آزاد اسلامی، فردوس، ایران.
کلید واژه: تصویرشناسی, عناصر دراماتیک, کهن‌الگو, کریستوفر ووگلر, قوس شخصیّت, رمان کوری.,
چکیده مقاله :
تصویرشناسی «شخصیّت‌ها» و پرداخت آنان در داستان به عنوان عناصر نمایشی، نقش محوری در قابلیّت دراماتیزه‌کردن متون داستانی دارد. شخصیّت‌هایی که کریستوفر ووگلر با نگاه به کهن‌الگوی اسطوره‌ای سفر قهرمان جوزف کمبل شناسایی کرده‌است، محور تصویرشناسی و نقد کهن‌الگویی این تحقیق است؛که با روش تحلیلی ـ توصیفی به بررسی عناصر دراماتیک در رمان «کوری» می‌پردازد؛ تلفیق معیارهای نقد کهن‌الگویی، از یک‌سو و نگاه دراماتیک به این عناصر در حوزهٔ ادبیّات نمایشی، موجب تعاملی کارآمد بین این حوزه‌ها می‌شود. کهن‌الگوی سفرقهرمان بر اساس نظریهٔ کریستوفر ووگلر، جدل و کشمکش را در قالب شخصیّت‌ها و کنش‌های آن¬ها نشان می‌دهد؛ و روند رشد و تکامل قهرمان یا قوس شخصیّت او را به نمایش می‌گذارد. در نتیجه، با بررسی عناصر و تصاویر ادبی و دراماتیک سفر قهرمان، با رویکردی بین رشته‌ای؛ متن ادبی، ابعاد و زوایای دیگر خود را در ارتباط با سایر دانش‌ها مانند: هنر‌ها‌ی نمایشی، روان‌شناسی، اسطوره‌شناسی، متجلّی می‌کند؛ و نیز ظرفیّت و قابلیّت «دراماتیزه» شدن ادبیّات داستانیِ معاصر را نشان می‌دهد؛ پژوهش، معطوف به این دیدگاه است که پویایی ادبیات بدون نگاه به آنچه بیرون از آن می‌گذرد، کامل نخواهد شد. این شیوهٔ مطالعه و پژوهش، ادبیّات را پویا‌تر و پیوند‌های پنهان ادبیّات را با سایر حوزه‌های تفکر بشری آشکار می‌کند.
Imagology of "characters" and their characterizations in fictions as dramatic elements play a key role in dramatizatibility of fictions. The characters whom Christopher Vogler has identified using a mythical identity archetypal by theory hero joseph Campbell which form the archetypal criticism and the basis of imagology of this research. Deploying a descriptive-analytical method, the researcher has investigated dramatic elements in "Blindness" Novel have been studied analytically. The incorporation of archetypal criticism criteria in one hand, and a dramatic view to these elements in dramatic literature has led to a functional interaction of these two. Archetype of hero, based on Christopher Vogler's theory, show the struggle in the forms of characters and their interactions and illustrates the trend of the hero's growth and development or his character's change. The result of this research shows that by investigating the literary elements and images and the hero's journey dramatic elements an interdisciplinary approach is observed and a common literary-cultural ground is found. Thus, the literary text shows its other dimensions in relation to other sciences such as psychology, mythology, and dramatic arts. Likewise, it illuminates the capacity and dramatizatibility of contemporary fictions. This research highlights this view that literature's dynamicity would not be fulfilled without paying attention to its external aspect. Such a method of investigation causes that literature is not secluded and reveals the hidden bonds of literature to other humanistic thoughts areas.
1. اگری، لاجوس (13۶۴). فن‌نمایش‌نامه‌نویسی، ترجمهٔ مهدی فروغ. تهران: نگاه.
2. ایندیک، ویلیام (13۹۰). مدل جوزف کمبل برای سفر اسطوره‌ای قهرمان، ترجمهٔ محمد گذرآبادی، فارابی، شماره 68، صفحه 58- 43.
3. بولن،شیوا (۱۳۸۶). نماد های اسطوره‌ای و روان‌شناسی زنان، ترجمهٔ آند یوسفی.چاپ چهارم. تهران:روشن¬گران و مطالعات زنان.
4. حاتمی، حافظ (1387). کوری و بینایی به روایت ساراماگو (بررسی انگاره‌های نمادین و عناصر داستانی دو رمان کوری و بینایی) ؛ رودکی، شماره ۲۵ و ۲۶، صفحه ۶۸-۵۵ .
5. خیری، محمد (13۶8). اقتباس برای فیلمنامه، تهران: سروش.
6. دادور، ایلمیرا (1389). تصویر یک شهر غربی، درآثار سه نویسندهٔ ایرانی؛ ادبیّات تطبیقی، دورۀ1، شماره 1، صفحه 135-118.
7. دوبوار، سیمون (1380). جنس‌دوم، مترجم قاسم صنعوی، ویرایش دوم، تهران: توس.
8. ساراماگو، ژوزه (۱۳۷۸).کوری، ترجمهٔ مینو مشیری، چاپ سیزدهم. تهران: علم.
9. ساراماگو،ژوزه (۱۳۸۹). کوری، ترجمهٔ مهدی غبرایی، چاپ شانزدهم. تهران:نشر مرکز.
10. صادقی تحصیلی، طاهره . نوری، علی (۱۳۹۷). مقایسه تطبیقی عنصر صحنه در رمان کوری ژوزه سارا ماگو و رمان بیراه پاتریک مودیانو؛ پژوهش ادبیات معاصر جهان بهار و تابستان 1397 - شماره 77، صفحه 140-123.
11. فریزر،جیمز (۱۳۸۶). شاخهٔ زرین،ترجمهٔ کاظم فیروزمند.چاپ چهارم : تهران:آگه.
12. گذرآبادی، محمد (1393). فرهنگ فیلمنامه: واژگان و اصطلاحات تخصصی برای فیلم‌نامه‌نویسان، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
13. لاهیجی، شهلا، وکار، مهرانگیز (۱۳۷۸). هویت شناخت زن ایرانی در گسترهٔ پیش تاریخ و تاریخ، چاپ چهارم، تهران:روشنگران و مطالعات زنان.
14. لطفی نیا، حمیده (۱۴۰۰). تصویرشناسی در ادبیات تطبیقی: شناخت خود از نگاه دیگری؛ مطالعات بین رشته‌ای ادبیات، هنر و علوم انسانی، سال اول، پیاپی۱، بهار و تابستان۱۴۰۰، صفحه 155-135.
15. نامور مطلق، بهمن (1388). درآمدی بر تصویرشناسی، مطالعات ادبیّات تطبیقی، دانشگاه آزاد جیرفت، شماره 12، صفحه 138-119.
16. نصر اصفهانی، محمدرضا (1388). تاملّی در ساختار و محتوای رمان کوری، پژوهشنامهٔ ادبیات تعلیمی، سال اوّل، شماره ۴، صفحه 184-151.
17. ووگلر، کریستوفر (1387). سفر نویسنده: ساختار اسطوره‌ای در خدمت نویسندگان، ترجمهٔ محمد گذر آبادی.تهران: مینوی خرد.
18. ووگلر، کریستوفر (13۹۲). ساختار اسطوره‌ای در فیلمنامه، ترجمهٔ عباس اكبری، تهران: نیلوفر.
19. ولی زاده، وحید (1387). جنسیت درآثار رمان زن ایرانی، نقد ادبی۱، شماره 1، صفحه 223-191.
20. هلالی، زهره ؛اسدی امجد، فاضل (۱۳۹۱). کوری معنوی در رمان کوری، تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی(دهخدا)، تابستان 1391، شماره 12 ، صفحه 136 - 111 )
21. یونگ، کارل گوستاو (۱۳۹۳). ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگو، ترجمهٔ فرناز گنجی و محمد باقر اسماعیل‌پور، تهران: جامی.