بررسی اخلاق مدیریتی در کلیله و دمنه

محورهای موضوعی : شاهنامه

فاطمه شیخ لووند ¹ , تهمینه مستعلی زاد ²

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل
2 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل

تاریخ دریافت : 1396/02/19 تاریخ پذیرش : 1396/02/19 تاریخ انتشار : 1395/12/01

کلید واژه: اصول اخلاقی, کلیله و دمنه, اصول مدیریتی,

چکیده مقاله :

کلیله و دمنه کتابی است که در قرن ششم نوشته شده و اصول و قوانین حکومتی و اخلاقی را توأمان در قالب حکایت تبیین کرده است. این اثر علاوه بر جنبه های ادبی، آموزه های اخلاقی و مدیریتی بی شماری دارد. نصرالله منشی به بسیاری از اصول اخلاق مدیریتی اشاره کرده است که با بررسی و به کارگیری آن می توان بسیار استفاده کرد. از میان این اصول اخلاقی- مدیریتی، ده اصل بسیار چشم نواز است. این اصول به این قرارند: برقراری عدالت، توأمان بودن دین و ملک، داشتن خرد و دانش در امور، حزم و دوراندیشی جامع، داشتن خلاقیت و ابتکار، تعجیل در تدارکِ امور و دوراندیشی، پرهیز از ستم و ظلم، لزوم رایزنی با اطرافیان، رعیت پروری، تشویق و تنبیه. در این مجال تلاش شده که این اصول با تکیه بر کلیله و دمنه شرح داده شود.

چکیده انگلیسی:

Kelile o Demne is a book written in sixth century which presents principles and laws of administration in terms of ethics and in the form of fables; this method has been pointed out in the book itself. In addition to literary features, it covers numerous ethical and managerial doctrines. Nasrollah Monshi, the author, has made some points for the principles of managerial ethics which can be so effective if it be studied and implemented. In the list, ten principles are of great importance: doing justice, entanglement of administration and religion, knowledge of things, comprehensive foresight, innovation and creativity, speed in conduct and foresight, avoidance of oppression, council with others, taking care of the people, encouragement and punishment. We try to explain these principles based on the Kelile o Demne.  

منابع و مأخذ:

علی بن ابی­طالب^(ع). (1382). نهج­البلاغه. ترجمه­ محمد دشتی. تهران، انتشارات حافظ نوین.

1- آذر، عادل و ربیعه، مسعود و قیطاسی، فاطمه. (1387). اخلاق در علم مدیریت. مجله اخلاق علوم و فناوری، دوره 3، شماره 2- 1، ص.ص. 70-61.

2- ابراهیم­پور، حبیب و نعمتی، ولی. (1395). تحلیل نقش دینداری در تعالی معنویت در محیط کاری کارکنان. مجله پژوهش­های مدیریت عمومی، دوره 9، شماره 39، ص.ص. 168- 155.

3- احتشام، مرتضی. (1355). ایران در زمان هخامنشیان. تهران: شرکت سهامی کتاب­های جیبی.

4- ارسطو. (بی‌تا).  علم الاخلاق الی نیقوماخوس، جلد ‌۲، قاهره، دار صادر، چاپ اول.

5- استیسی، رالف دی. (1378). مدیریت بر ناشناخته­ها (مرزهای راهبردی بین نظم و آشفتگی در سازمان­ها)، ترجمه محسن قدمی و مسعود نیازمند. تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی.

6- پورفر، ولی­الله. (1382). مجموعه مباحثی از مدیریت در اسلام. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات مدیریت اسلامی.

7- رستم­وندی، تقی. (1387). آز و داد: آسیب­شناسی سیاسی شهریاری در شاهنامه فردوسی، مجله­ پژوهش سیاست نظری، شماره­ 5، ص.ص. 31-12.

8- سعدی، شیخ مصلح­الدین. (1368). گلستان. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.

9- شریف­پور، عنایت‌الله و محمدی محتشم. (1387). اندیشه سیاسی در کتاب کلیله و دمنه، مجله ادب و زبان (نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان)، شماره 24 (پیاپی: 21)، ص.ص. 69- 53.

10- طباطبایی، جواد. (1385). تأملی درباره­ ایران. تبریز: ستوده.

11- فاضل لنکرانی، محمد. (1366). آیین کشورداری از دیدگاه امام علی^(ع). به کوشش حسین کریمی. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

12- فرای، ریچارد. (1368). میراث باستانی ایران. ترجمه­ مسعود رجب­نیا. تهران: علمی و فرهنگی.

13- مجتبایی، فتح­الله. (1352). شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان. تهران: انتشارات انجمن فرهنگ ایران باستان.

14- محجوب، محمدجعفر. (1349). درباره­ کلیله و دمنه. تهران: انتشارات خوارزمی.

15- محمدی، قدسیه. (1387). بازگردانی کلیه و دمنه. شیراز، نوید شیراز.

16- منشی، نصرالله. (1378). کلیله و دمنه، تصحیح مجتبی مینوی. تهران: امیرکبیر.

1. Imam Ali. (1382). Nahj al-Balagha. Hafez Novin.


2. Azar, Adel& Rabi'e, Masood& Qeitasi, Fatemeh. (1387). Ethics in Management. Ethics of Science and Technology Journal,1-2, pp. 61-70.


3. Ibrahim Poor, Habib& Ne'mati, Vali. (1395). A study of the Role of Religiosity in Spiritual Perfection in Work Environment. General Management Journal, 39, pp. 155-168.


4. Ehtesham, Mortadha. (1355).  Iran in Achaemenid Era. Tehran: Pocket Books.


5. Aristotle. Nichomachus. Cairo: Dar Sader.


6. Staisy, Ralph. D. (1378). Management of the Unknown. Tehran: Governmental Management.


7.  Poor Far, Valiullah. (1382). Discussions on Management in Islam. Tehran: The Center for studies and Investigations of Islamic Management.    


8. Rostam Vandi, Taghi. (1387). Greed and Generosity: Political Pathology of Ruler in Shah Name. Investigation of Theoretic Politic Journal, 5, pp.12-31.


9. Sa'di. (1368). Golestan. Tehran: Khwarazmi.


10. Sharif Poor, Enyatullah& Mohammadi, Mohtasham. (1387). Political Thought in Kelile and Demne. Adab va Zaban Journal, 24, pp. 53-69.


11. Tabatabayee, Javad. (1385). A Contemplation on Iran. Tabriz: Sotoodeh.


12. Fazil Lankarani, Mohammad. (1366). The Norm of Ruling in Perspective of Imam Ali. Tehran: Islamic Culture Development office.


13. Fry, Richard. (1368). Ancient Legacy of Iran. Tehran: Elmi va Farhangi.


14. Mojtabayee, Fathullah. (1352). The beautiful City of Plato and Ideal Shah in Ancient Iran. Tehran: Ancient Iran Society.


15. Mahjoob, Mohammad Ja'far. (1349). About Kelile and Demne. Tehran: Khwarazmi.


16. Mohammadi, Qodsieh. (1387). Translation of Kelile and Demne. Shiraz: Navid Shiraz.


17. Monshi, Abul Ma'ali Nasrullah. (1378). Kelile and Demne. Tehran: Amir Kabir.