«رویکرد نصرالله منشی به ادب تعلیمی در دوره سلجوقی»
محورهای موضوعی : شاهنامه
عبدالرضا مدرس زاده
1
(دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد کاشان)
محبوبه خراسانی
2
(استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد نجف آباد)
فاطمه نعنافروش
3
(دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد)
کلید واژه: تمثیل, کلیله و دمنه, ادبیات تعلیمی, نصرالله منشی, دوره سلجوقی,
چکیده مقاله :
کتاب ارجمند کلیله و دمنه یکی از تأثیرگذارترین متون ادب فارسی است که کوشش کرده است به زبان حیوانات حرف‌های جدی و اساسی مورد نیاز انسان را بیان کند. در کنار همه آنچه به عنوان زیرساخت‌های شکل‌گیری ترجمه نصرالله منشی در این کتاب مطرح است، به نظر می‌رسد تغییر اوضاع سیاسی و نهایتاً آشفتگی‌های دوران، مترجم فرزانه را متقاعد کرده است که بسیاری از دردها و دشواری‌ها و گرفتاری‌ها را به زبان حیوانات بیان کند و این را می‌توان از باب‌های اضافه شده به متن اصلی کتاب هم دریافت.راست این است که سلجوقیان بی‌کم‌ترین استحقاق و شایستگی اداره ایران، بر مسند قدرت قرارگرفتند و این پریشان احوالی پیش آمده بر چنین استیلایی کار را بر اهل فرهنگ و اندیشه سخت کرد. نصرالله منشی موفق شده است در سایه تحولات سیاسی سلجوقی سبک و سیاق کتاب خویش را دست کم در بخش بازتاب اندیشه به سوی نقد رفتارها پیش ببرد و حتی به آموزش شیوه های کشورداری به پادشاهان کم مایه سلجوقی دست بزند؛ حتی اگر این آموزش به زبان حیوانات باشد. هنر مترجم کلیله و دمنه استفاده از نقاب تمثیل‌های جانوری (fable) در به تصویر کشیدن اوضاع جامعه‌ای است که چندان خوشایند او نیست و کافی است گوش به فریادهای مترجم در مقدمه و متن کتاب بسپاریم.
The venerable book of KelilehVa Demneh is one of the most influential Persian Literary texts which tries to render human’s essential needs and serious words in animal language. Besides all issues which can be considered as the frame-work of creating the translation, it seems that the political changes and ultimately the era disorders have persuaded the translator to render some of the pains and difficulties in animals’ language. Furthermore, it can be understood that this chapter has been appended to the main text. It is true that Seljuk had governed Iran without any worthiness and qualification. This kind of disorder and ascendancy was so difficult for educational and thoughtful people. In the light of political changes, Nasrollah Monshi has managed to expand his book style to criticize behaviors, at least in the chapter of thought reflection. He has even managed to teach the Seljuk ignoble kings in animals’ languages .The translator’s art is to depict the status of society by means of fables which is not his own interest. It is obvious just when you listen to the translator’s cries in the text and introduction of the book.