بررسی اندیشه‌های اخلاقی و تعلیمی در شعر اجتماعی عصر مشروطیت

محورهای موضوعی : شاهنامه

سید احمد حسینی کازرونی ¹

1 -  استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر

تاریخ دریافت : 1396/09/29 تاریخ پذیرش : 1396/09/29 تاریخ انتشار : 1390/09/01

کلید واژه: مشروطه, ‌ شعر, ‌ اخلاق, ‌ مضامین تعلیمی,

چکیده مقاله :

در تاریخ ایران حوادث بسیاری منجر به شکل‌گیری مشروطه شد. پیدایش مشروطه نیز به نوبة خود در تغییر روند ادبیات و مفاهیم و مضامین آن بسیار تأثیرگذار بود. این تغییرات در حوزة موضوع و مضمون و اندیشه صورت گرفت و باعث شد مضامین اخلاقی و تعلیمی همچون دادگری، وطن‌خواهی و انسان‌گرایی در شعر به گونه‌ای متفاوت از ادوار قبل مطرح شود. با طرح این مضامین، شعر و نثر این دوره آیینة تمام نمای حقایق و بیان محرومیت ها و ستم‌کشی‌های مردم شد؛ به طوری که می‌توان گفت در هیچ دوره‌ای شعر تا این حد بین مردم راه پیدا نکرد. بیان مستقیم آموزه‌های اخلاقی و اجتماعی در شعر این دوره متفاوت و اثرگذار است.

چکیده انگلیسی:

In the history of Iran, many events lead to the formation of constitutionality. The emergence of constitutionality by itself put forward the changes of attitudes towards literature, ethical and didactic contents such as justice action, patriotism, and humanity. By putting forward these contents the prose and verses of this period are complete reflection of truths as well as the expression of derivation and oppression of people. Therefore, the verses of this period entered to the heart of people. Finally, the direct expression of the social and ethical in verses of this period are different and impressive.

منابع و مأخذ:

 

1- بهار، ملک‌الشّعرا. (1368). دیوان اشعار، تهران: توس.

2- حافظ، شمس‌الدین محمّد. (1384). دیوان، تصحیح قاسم غنی و محمّد قزوینی، تهران: زوّار.

3- حداد عادل، غلامعلی. (بی­تا). ناسیونالیسم و اسلام، تهران: بی­نا.

4- حسن‌لی،‌ کاووس. (1386). گونه‌های نوآوری در شعر معاصر ایران، تهران: ثالث. 

5- روزبه، محمّدرضا. (1381). ادبیات معاصر ایران (شعر)، تهران: روزگار.

6- زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1372). شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب، تهران: علمی.

7- شفیعی کدکنی، محمّدرضا. (1380). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.

8- عارف قزوینی، ابوالقاسم. (1365). دیوان، به کوشش سیدهادی حائری، تهران: جاویدان.

9- فرشیدورد، خسرو. (1363). دربارة ادبیات و نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.

10- فلکی، محمود. (1378). سلوک شعر،‌ تهران: محیط.

11- محسنی­نیا، ناصر و دیگران. (1390). «پژوهشی دربارة جایگاه ادبیات تعلیمی در قصاید پارسی»، فصلنامه تخصصی پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، دانشگاه آزاداسلامی واحد دهاقان، سال سوم، شماره دهم، 122- 103.

12- میرزاده عشقی. (1375). کلیات دیوان، به کوشش محمدعلی سپانلو، تهران: روایت.