بررسی کارکردهای تکرار در القای مضامین اخلاقی و تعلیمی (مطالعه موردی شعر شفیعی کدکنی)

محورهای موضوعی : شاهنامه

محسن ذوالفقاری ¹ , اکبر اسدی دامناب ²

1 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک(نویسنده مسوول)
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

تاریخ دریافت : 1396/07/16 تاریخ پذیرش : 1396/07/16 تاریخ انتشار : 1396/03/01

کلید واژه: تکرار, شفیعی کدکنی, اشعار تعلیمی, کارکردهای تکرار,

چکیده مقاله :

تکرار در زیبایی شناسی شعر معاصر نقش بسزایی دارد و این آرایه بلاغی موجب پیوند نا گسستنی شعر معاصر با موسیقی و اندیشه شده‌است. هدف این مقاله بررسی نقش تکرار و کارکردهای آن در تبیین و تعلیم اندیشه های اخلاقی شعر شفیعی کدکنی در دو مجموعه شبخوانی و در کوچه باغ های نشابور است و این که عنصر تکرار و کارکردهای آن تا چه اندازه در القای مضامین تعلیمی کلام شفیعی کدکنی نقش دارد. تکرار در این اشعار بیشتر در چهار حوزه صامت ها و مصوت ها، هجاها، واژگان و جملات صورت گرفته است. این عامل در به وجود آمدن مضامین اخلاقی و تعلیمی نقش مهمی بر عهده گرفته است؛ مفاهیم و مضامینی همچون دعوت به مبارزه با ظلم، وطن خواهی، بیان محرومیت ها و ستم کشی ها، توجه به فرهنگ شهادت و بیان مطالب مربوط به آن، دمیدن روح امید در دل مخاطب و عصیان علیه خفقان و استبدادو ... . شفیعی کدکنی برای انتقال و تعلیم آموزه های اخلاقی، باورهای ملی و دینی و مسائل اجتماعی به بهترین وجه از عنصر تکرار در شعر خود بهره برده است.

چکیده انگلیسی:

"Repeat" plays an important role in the aesthetics of contemporary poetry and this rhetoric technic has been made a non-breakable link between contemporary poetry with music and thought. The purpose of this paper is to examine the repetition and its functions in explaining and teaching moral poetic thoughts of Shafi'i Kadkani on his collection of “Shabkhani” and “In Alley-gardens of Neishabur”, and also how much the element of repetition and its functions help didactic subjects to be induced in the word of Shafiee kadkani. Repetition in these poems has occurred in four areas: consonants and vowels, syllables, words, sentences and phrases, and this factor in creating ethical implications has had a great role; concepts such as: Calling to fight with oppression, patriotism, expressing exclusion and oppression, attention to the culture of martyr and martyrdom, empowering the spirit of hope in the hearts of the audience and rebellion against oppression and tyranny. Shafiee Kadkani in a best way has benefited from the repetition element to convey and teach moral, national and religious beliefs and social issues. 

منابع و مأخذ:

1- ارسطو.(1357). فن شعر. مترجم عبدالحسین زرین­کوب. تهران: امیر­کبیر.

2- پوک، گراندو داینا نیوئل.(1392). مبانی تاریخ هنر. ترجمه مجید پروانه­پور. تهران: ققنوس.

3- حسنی، حمید. (1371). موسیقی شعر نیما. تهران: کتاب زمان.

4- دانشور، سیمین. (1375). شناخت و تحسین هنر. تهران: کتابک سیامک.

5- روحانی، مسعود. (1390). بررسی کارکردهای تکرار در شعر معاصر. بوستان ادب دانشگاه شیراز، شماره دوم. ص.ص. 168-145.

6- رید، هربرت.(1353) هنر امروز. ترجمه سروش حبیبی. تهران: امیر­کبیر.

7- زرقانی، مهدی. (1387). چشم­انداز شعر معاصر ایران. تهران: ثالث.

8- شفیعی کدکنی، محمد­رضا.(1376). آیینه­ای برای صداها. تهران: سخن.

9- -----------------.(1391). رستاخیز کلمات. تهران: سخن.

10- ----------------.(1375). در صور خیال شعر فارسی. تهران: آگاه.

11- -----------------. (1376). موسیقی شعر. تهران: آگاه.

12- عباسی، حبیب­الله. (1387). سفرنامه باران. تهران: روزگار.

13- علوی­مقدم، مهیار. (1377). نظریه­های نقد ادبی معاصر. تهران: سمت.

14- فتوحی، محمود.(1378). شکل و ساخت شعر شفیعی در سفرنامه باران. نقد و تحلیل اشعار دکتر محمد­رضا شفیعی کدکنی. تهران: روزگار.

15- فرشیدورد، خسرو. (1373). درباره ادبیات و نقد ادبی. تهران: امیر­کبیر.

16- گراهام، گوردن. (1383). فلسفه هنرها. ترجمه مسعود علیا. تهران: ققنوس.

17- مشکوة الدینی، مهدی.(1385). ساخت آوایی زبان. مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.

18- وحیدیان کامیار، تقی. (1379). بدیع از دیدگاه زیبایی­شناسی. تهران: دوستان.

19- وفایی، عباسعلی و اخلاق، مانا.(1395). تأثیر واج در القای مفاهیم با تأکید بر زبان تعلیمی. پژوهشنامه ادبیات تعلیمی دانشگاه آزاد اسلامی دهاقان. سال 8، ش 29، ص. ص. 60-33.

20- ولک، رنه. (1377). تاریخ نقد جدید. ترجمه سعید ارباب شیرانی. تهران: نیلوفر.

21- یلمه­ها، احمد­رضا.(1395). بررسی خاستگاه ادبیات تعلیمی منظوم و سیر تطور و تحول آن در ایران. فصلنامه پژوهشنامه ادبیات تعلیمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان. سال 8. شماره 29. ص.ص.90-61.

1. Aristotle. (1357). Poesies. Translated by Abd al-Hussein Zarrin Koob. Tehran: Amir Kabir.


2. Puke, Grand& Newel, Dayna. (1392). Fundamentals of The History of Art. Tehran: Qoqnoos.


3. Hasani, Hamid. (1371). The Music of Nima's Poetry. Tehran: Ketab-e-Zaman.


4. Daneshvar, Simin. (1375). The Recognition and Appreciation of Art. Tehran: Ketab-e-Siamak.


5. Rohuani, Masoud. (1390). The Analysis of the Functions of Repetitions in Contemporary Poetry. Boostan-e-Adab of University of Shiraz, 2, pp.145-168. 


6. Reed, Herbert. (1353). Today's Art. Tehran: Amir Kabir.


7. Zarqani, Mahdi. (1387). The Perspective for Contemporary Poetry of Iran. Tehran: Sales.


8. Shafee'ee Kadkani, Mohammad Reza. (1376). A Mirror for the Voices. Tehran: Sokhan.


9. Shafee'ee Kadkani, Mohammad Reza. (1391). The Resurrection of Words. Tehran: Sokhan.


10. Shafee'ee Kadkani, Mohammad Reza. (1375). Imaginary Images in Persian Literature. Tehran: Agah.


11. Shafee'ee Kadkani, Mohammad Reza. (1376). The Music of the Poetry. Tehran: Agah.


12. Abbasi, Habibullah. (1387). Itinerary of the Rain. Tehran: Roozgar.


13. Alavi Moqaddam, Mahyar. (1377). Theories of the Contemporary Literary Criticism. Tehran: SAMT.


14. Fotoohi, Mahmood. (1378). The Form and Structure of Sahfee'ee's Poetry in '' Itinerary of the Rain''; Critique and Analysis of the poems of Mohammad Reza Shafee'ee. Tehran: Roozgar.


15. Farshidvard, Khosro. (1373). On Literature and Literary Criticism. Tehran: Amir Kabir.  


16. Graham, Gordon. (1383). The Philosophy of Arts. Tehran: Qoqnoos.


17. Meshkat al-Dini, Mahdi. (1385). The Phonetic Structure of Language. Mashhad: University of Ferdowsi.


18. Vahidian Kamyar, Taqi. (1379). Rhetoric in Aestheticism. Tehran: Doostan.


19. Vafayee, Abbas Ali& Akhlaq, Mana. (1395). The Impact of Phoneme in the Convey of Concepts in Didactic Language. The Bulletin for Didactic Literature in Azad University of Dehaqan, 29, pp.33-60.


20. Wellek, Rene. (1377). The History of New Criticism. Tehran: Niloofar.


21. Yalameha, Ahmad Reza. (1395). The Analysis of Verse Didactic Literature and its Development in Iran. The Bulletin for Didactic Literature in Azad University of Dehaqan, 29, pp.61-90.