واکاوی عوامل فرهنگی وهویتی در شهرسازی و معماری دوره پهلوی (مطالعه موردی:شهر اهواز)
محورهای موضوعی : جغرافیا و معماری
دکتراحمد رضا کابلی
1
(استادیار گروه معماری، واحد ماهشهر، دانشگاه آزاداسلامی، ماهشهر، ایران)
کلید واژه: فرهنگ و هویت, شهرسازی, معماری, دوره پهلوی, شهراهواز,
چکیده مقاله :
فرهنگ یک مرزو بوم بر روی شهرسازی و معماری آن بسیار تاثیرگذار بوده و با محفوظ داشتن عوامل بنیادی، فرهنگي و هنری در بناها یک اثربخشی ویژه‌ای به جا می‌گذارد. غرب‌گرایی در شهرسازی و معماری دوره پهلوی مشهود است تاجایی‌که تحولات زیادی در فرم پلان‌ها دراین‌دوره شاهدهستیم. روش اين پژوهش، از نظر هدف کاربردي و بر اساس روش تحقیق پیمایشی با تاکید بر پرسشنامه می باشد. هدف اصلی تحقیق ارزیابی ارتباط عوامل فرهنگی (نما و پلان) در شهرسازی و معماری در شهر اهواز و به طور متمرکز بر روی سه بنا از بناهای مهم ساخته شده دوره پهلوی از جمله بنای دانشکده سه گوش، ساختمان سیلو و هتل قو با معماری عصر مدرنسیم اروپایی می باشد. داده های تحقیق براساس پرسشنامه گردآوری و برای ارزیابی پایایی ابزار پژوهش، از روش کرونباخ استفاده شده است. تعداد و نوع نمونه گیری از طریق روش گلوله برفی(41 نفر از کارشناسان خبره) بوده است. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS وآزمون های کلموگروف – اسمیرنوف(KS) و علامت(Sing Test) انجام شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، بر اساس آزمون (KS) مقدار سطح معناداری آزمون در تمامی موارد کمتر از 05/0 شده است. بنابراین فرض نرمال بودن داده‌ها رد شده است. همچنین براساس آزمون علامت میزان ارتباط شاخص نما با مقدار 739/1 و سطح معناداری 082/0 وشاخص پلان با مقدار 562/1 و سطح معناداری 118/0 در سه بنای مورد مطالعه معنادار نبوده و استفاده از هر دو شاخص (نما و پلان) در معماری دوره پهلوی نسبت به معماری مدرنیسم اروپایی یک اندازه بوده است.
The culture of a land is deeply influential on urban planning and architecture and clearly retention of basic cultural and artistic factors in buildings has left special effectiveness. Westernism, in the urban planning and architecture of the pahlavi Era is evidently outstanding as far as many changes in the plan forms are witnesses in this period. The present study is an applied study in terms of purpose and a survey study in terms of research methodology based on a questionnaire. The main aim of the research is to evaluate the relationship between cultural factors (in terms of façade and plan) in urban planning and architecture within the ahvaz city specially focusing on three icon buildings created in pahlavi period: triangular college building, silo building and the swan hotel building with an architecture related to the european modernism period. The research data are collected using a questionnaire while the cronbach’s method has been used for evaluating the reliability of this research instrument. We followed the snowball technique to determine the number and type of samples(41 experts). The data were analyzed using the Spss software and kolmogorov-smirnov (KS) test and the sign test. The results of KS test suggest that the significance level is below 0.05 in all cases; therefore, the data normality test is rejected. Also based on the Sign test, the value of 1.739 at the significance level of 0.082 for the “façade index” and the value of 1.562 at the significance levels of 0.118 for the “plan index” have not been significant for those three buildings. Both indices ,façade and plan, have been equally used when compared to the architecture of European modernism period.
1.اکبری، علی‌اکبر، بذرافکن، کاوه، تهرانی، فرهاد، و سلطانزاده، حسین (1396). تبیین روش‌های طراحی زمینه‌گرایی و منطقه‌گرایی در معماری ایران( نمونه مطالعاتی: اثرهای شاخص با دوره های زمانی متفاوت از معماری شهر تهران). فصل‌نامه مدیریت شهری، 48، 327-342.
2.بابایی، سعید، و خاک‌زند، مهدی (1397). زمینه‌گرایی در آثار معماران غیر ایرانی در دوره پهلوی اول(مدرسه البرز و ایرانشهر). دوفصل‌نامه مطالعات معماری ایرانی، 14، 190-171.
3.بایستی، شهرام، عامری، مهدی، و لشگری، ام لیلا (1397). رابطه سنت ومدرنیسم در شکل‌گیری بافت شهرها با تاکید بر ابعاد فرهنگی. فصل‌نامه مدیریت شهری، 51، 55-73.
4.بهمنی، المیرا، گودرزی، سروش، محمدمهدی و زارعی، محمدابراهیم (1395). بررسی شناخت عوامل زمینه‌گرا در کالبد خانه‌ها و بافت کهن سنندج(با نگاهی به‌ویژگی‌های عمارت وکیل‌الملک). فصل‌نامه مطالعات شهر ایرانی اسلامی، 7(26)، 55-69.
5.پویا، جعفر، مهدی‌نژاد، جمال‌الدین، و کریمی، باقر (1394). نسبت و رابطه هویت فرهنگی و نقش آن در طراحی معماری. کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های نوین در عمران، معماری و شهرسازی، تهران، 1-16.
6.تقی‌زاده، محمد (1384). تاریخ اهواز از دوران باستان تا انقلاب اسلامی، انتشارات موسسه فرهنگی هنری بشیر علم و ادب، تهران. 287 صفحه.
7.خوشنویس، احمد، و پورابراهیم، امید (1393). نقش معماری زمینه‌گرا در حفظ و انتقال هویت معماری بومی. دومین همایش ملی معماری و توسعه شهری با رویکرد پدافند غیر عامل در معماری و شهرسازی، 1-13.
8.ستوده، حسام‌الدین، وکریمی، غلامعلی (1395). بررسی‌ارتباط بین فرهنگ ومعماری بومی وتاثیر آن درارتقاء کیفیت طراحی. اولین کنفرانس سالانه پژوهش های معماری و شهرسازی و مدیریت شهری، تهران. 5-18.
9.علی‌محمدی، غلامرضا، و عبدالهی، رکسانا (1397). تبیین مبانی نمود فرهنگ در معماری بومی ایران و ارتباط آن با ایجاد حس تعلق به مکان. فصل‌نامه مدیریت شهری، 50 : 33-46.
10.کامی‌شیرازی، سیده‌مهسا، سلطانزاده، حسین، و حبیب، فرح (1396). نقش گروه‌های اجتماعی- فرهنگی در شکل‌گیری کوی‌های مسکونی دوره پهلوی دوم در تهران. پژوهش‌های انسان شناسی ایران، 7(2)، 25-49.
11.کیانی، مصطفی (1396). معماری دوره پهلوی: اندیشه ها، پیدایش و شکل‌گیری معماری دوره بیست ساله معاصر ایران. موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران. تهران. 526 صفحه.
12.مکملی، نوید (1390). بازخوانی مفاهیمی از معماری و فرهنگ. همایش علوم و فنون معماری اسلامی، موسسه مطالعات تطبیقی معماری و شهرسازی ایران، تهران. 11-27.
13.مولائی، مریم، صفری، حسین، و اسدی‌ملک‌جهان، فرزانه (1400). مطالعه تطبیقی هویت شهر در معماری و عکاسی دوره پهلوی اول. دوفصل‌نامه فضای زیست، 1(1)، 139-157.
14.هلاله، علی، و همتی، محمدمهدی (1392). بررسی تاثیر فرهنگ برمعماری دوره پهلوی اول در اهواز. اولین کنفرانس ملی معماری و شهرسازی، قزوین، 1-12.
15.Borden, I. (2012). Meaning of built environment in Contextual architecture.India. higher Education press Journal. 24(3): 20-31.
16.Tang, H.N., & Tareef, H.K. (2012). Revisiting Strategies to Enhance Social Interaction in Urban Public Spaces in the Context of Malaysia. British Journal of Arts and Social Sciences. 6(2), 198-212.