مقایسه ژنوتیپ های گندم نان بر اساس شاخص های تحمل به خشکی

محورهای موضوعی : یافته های نوین کشاورزی

فرزاد بابایی ^{1 *} , عباس ملکی ² , حامد چهارسوقی امین ³ , حجت مرادخانی ⁴ , جعفر احمدی ⁵

1 - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام
2 - عضوهیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام
3 - عضوهیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام
4 - کارشناس ارشد کشاورزی رشته اصلاح نباتات
5 - عضو هیات علمی دانشگاه شاهد

تاریخ دریافت : 1394/09/13 تاریخ پذیرش : 1394/09/13 تاریخ انتشار : 1386/08/01

کلید واژه: تنش خشکی, ژنوتیپ, گندم نان, شاخص های مقاومت,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تغییرات عملکرد و واکنش ژنوتیپ‌های مختلف گندم نان نسبت به تنش خشکی آزمایشی در سال زراعی 84-85 در مزرعه تحقیقاتی واقع در منطقه صالح آباد از توابع استان ایلام اجرا شد. پنج ژنوتیپ گندم شامل ارقام چمران، اترک، زاگرس، کوهدشت و چناب از ارقام متداول منطقه، در دو آزمایش جداگانه در شرایط آبیاری و تنش خشکی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. شاخص‌های کمّی مقاومت به خشکی نظیر TOL ،STI ،GMP ، MP و SSI بر مبنای عملکرد ژنوتیپ‌ها در شرایط تنش و بدون تنش محاسبه شدند. شاخص‌های دارای همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه به عنوان معیار گزینش ژنوتیپ‌های مقاوم به خشکی با پتانسیل عملکرد بالا انتخاب گردیدند. از این نظر شاخص‌های STI ،GMP ، MP بیشترین همبستگی را با یکدیگر و با عملکرد دانه در هر دو شرایط تنش و غیرتنش و شاخص‌های TOL و SSI همبستگی معنی‌داری با یکدیگر نشان دادند. بر مبنای شاخص‌های مورد مطالعه، ارقام زاگرس و چمران، مقاوم‌ترین و ارقام اترک و چناب در برابر تنش خشکی حساسیت بیشتری نشان دادند.

چکیده انگلیسی:

In order to study yield variation of the most tolerate genotypes of bread wheat (Triticum aestivum) against drought stress an experiment was conducted using RCB design with three replications. That was done on rain fed and irrigated land in agricultural research field of Salehabad in Ilam province (2005-2006). The most common genotypes consist of five varieties; Chamran, Atrak, Zagros, Koohdasht and Chenab were studied.  Considering yield in the stress and non–stress conditions drought tolerance indices including MP (mean of productivity), SSI (stress susceptibility Index), TOL (tolerance), GMP (geometric mean of productivity) and STI (stress tolerance index) were calculated. High significant positively correlated indices were determined as selection factors of high yield potential and resistant varieties. According to drought tolerance indices Zagross and Chamran variety were found as the most tolerate and Atrak and Chanab were the most susceptible varieties examined.