تعیین مناسبترین تاریخ کاشت و رقم برای جو دیم در منطقه همدان با استفاده از شاخص‌های زراعی، عملکرد و اجزای عملکرد

جواد حمزه ئی ¹ ( دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان. )
افشار آزادبخت ² ( دانشگاه محقق اردبیلی )
سید محسن سیدی ³ ( دکترای اکولوژی گیاهان زراعی، دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا همدان و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان. )

تاریخ ارسال : 1396/07/17 تاریخ تایید : 1397/02/08

کلید واژه: عملکرد دانه, دیم, اجزای عملکرد, تاریخ کاشت, جو,

چکیده مقاله :

هدف از این آزمایش مطالعه تاثیر تاریخ‌های کاشت 15 مهر (S1)، 15 آبان (S2) و 15 آذر (S3) بر رشد، عملکرد و اجزای عملکرد پنج رقم جو (C1: رقم محلی به عنوان شاهد، C2: آبیدر، C3: والفجر، C4: بهمن و C5: ماکویی) بود. آزمایش بصورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا انجام شد. صفات ارتفاع بوته، تعداد سنبله در متر مربع، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت ارزیابی شدند. نتایج نشان داد، کلیه صفات تحت تاثیر تیمار تاریخ کاشت قرار گرفتند. بیشترین عملکرد دانه (82/420 گرم بر متر مربع) در تیمار S1 به‌دست آمد. تیمار S3 در مقایسه با S1 عملکرد دانه را 5/46 درصد کاهش داد. در تاریخ‌های کاشت دیر هنگام به علت مواجه شدن گیاه با گرما و خشکی آخر فصل، عملکرد دانه کاهش یافت. همچنین بیشترین عملکرد بیولوژیک (33/906 گرم بر متر مربع) در تاریخ کاشت 15 مهر (S1) حاصل شد. بین ارقام جو از نظر عملکردهای دانه و بیولوژیک تفاوت معنی‌دار وجود داشت. رقم والفجر با میانگین 83/382 گرم در متر مربع بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود و این رقم با سایر ارقام تفاوت معنی دار داشت. اثر متقابل تاریخ کاشت در رقم تنها بر صفت تعداد دانه در سنبله معنی دار بود. بیشترین و کمترین مقدار تعداد دانه در سنبله به ترتیب از تیمارهای S1×C3 و S3×C1 به‌دست آمد. در این بررسی مناسب‌ترین تاریخ کاشت و رقم جو برای منطقه همدان تاریخ کاشت 15 مهر ماه و رقم والفجر شناخته شد.

چکیده انگلیسی :

Selecting of the best sowing date is one of the most important management factors as affected growth and yield of crop under rainfed condition. The aim of this research was to study the effect of sowing dates of 6 Oct., 5 Nov. and 5 Dec., 2013 as S1, S2 and S3 treatments, respectively, on growth, yield and yield components of five barely cultivars (C1; Mahally as a control C2; Abidar C3; Valfagr C4;Bahman and C5; Makoyei). A factorial experiment was done based on randomized complete block design with three replications at the Agricultural Research Station of Bu- Ali Sina University. Traits of plan height, number of spike m-2, number of grain spike-1, 1000- seed weight, grain yield biological yield and harvest index (HI) were evaluted. Results showed that sowing date treatment had significant effects on all traits. Maximum grain yield (420.82 g m-2) was attained at S1 treatment. S3 treatment in comparison with S1 treatment decreased grain yield up to 46.5%. At the late sowing date (S3) due to exposure of plants with heat and drought of late season, grain yield of barley decreased. Also, maximum biological yield (906.33 g m-2) was achieved at sowing date of 6 Oct. (S1). Between barley cultivars for traits of grain and biological yields was different significant. Valfagr cultivar with average of 382.83 g m-2, produced the highest value of grain yield and this coutivar had significant difference with other cultivars. The interaction of sowing date × cultivar was significant only for grain number spike-1. Maximum and minimum values for grain number spike-1 were achieved at S1×C3 and S3×C1 treatments, respectively. In this study the most suitable sowing date and barley cultivar for Hamadan region was determine sowing date of 6 Oct. and Valfajr cultivar.