تحلیل مقولۀ زیبایی در اندیشۀ عطار با رویکرد به آراء فلوطین

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

معصومه شکوری ¹ , کورس کریم‌پسندی ² , نعیمه کیالاشکی ³ , مریم شادمحمدی ⁴

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران. نویسنده مسئول: [e-mail].
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
4 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/04/09 تاریخ پذیرش : 1399/08/02 تاریخ انتشار : 1401/07/01

کلید واژه: حس, عطار, فلوطین, Attar, زیبایی, Intellect, Beauty, Intuition, Plotinus, sensation, عقل و شهود,

چکیده مقاله :

از زمان بی‌آغاز انسان هرگز نتوانست از چمبرۀ صفت قدیسۀ زیبایی بی‌اعتنا بگذرد. به همین‌دلیل مقولۀ زیبایی همواره مورد عنایت فلاسفه و نظریه پردازان عرصۀ هنر و ادبیات بوده است. بدین‌جهت مقالۀ حاضر با استناد به مطالعات توصیفی و کتابخانه ای برآن است تا به واکاوی واژگان هم سنگ زیبایی در اشعار عطار بپردازد و آنگاه با مکتب زیباشناسی فلوطین مقایسه‌نماید و مفارقت ها و مقارنت های دیدگاهشان را واکاوی نماید. بر اساس تتبعات انجام شده تصادمات افکار فلوطین و عطار برآن است که زیبایی امری مدرّج است چه در عالم محسوسات و چه در عالم مغیبات و ماهیِ جان انسان ها در سه بحر متفاوت زیبایی را درک‌می کند؛ دریایِ حس، دریای عقل و دریای روح. نکتۀ قابل تامّل در بیان افتراق افکار آن‌دو، این است که عطار حزن و اندوه را بستری برای رسیدن به زیبایی جانان می‌داند اما فلوطین درک شادی‌های جمال الهی را زمینه‌ساز بهجت روح می‌بیند. علاوه براین عطار که با مفهوم زیبایی از دیدگاه فلوطین مرافق است صبغۀ دینی و عرفانی را چاشنی درک زیبایی کرده‌است.

چکیده انگلیسی:

Since eternity without beginning (Azal), human has never been able to take no notice of the sacred attribute of beauty. That’s why philosophers and theorists in the field of art and literature have always considered the category of beauty. Therefore, the present paper aimed to analyze the equal terms of beauty in Attar’s poems based on descriptive and library studies, then compare it with Plotinus’ school of aesthetics and investigate the differences and similarities of their viewpoints. According to conducted research, Plotinus’ and Attar's thoughts collision showed that beauty is something graduated and whether in the sensible world or invisible world, it comprehends that human can fifure it out in three different aspects of beauty: by sensation, by intellect and by soul. The provoking point of their different thoughts is that Attar finds sorrow as a way to achieve the beauty of the beloved one but Plotinus believes that understanding of the happiness of the divine beauty is the basis of spiritual enjoyment. Moreover, Attar agrees with Plotinus' viewpoint and gives a religious and mystical feature to the category of beauty.