نگرش عارفانه ابن عربی به ایمان فرعون با نگاهی به شعر شاعران عارف فارسی

محورهای موضوعی : عرفان اسلامی

حبیب صفرزاده ¹ , منصور نیک‌پناه ²

1 - استادیار و عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان. نویسنده مسئول: [e-mail]
2 - استادیار مجتمع آموزش عالی سراوان و مدرس دانشگاه فرهنگیان زاهدان.

تاریخ دریافت : 1399/07/14 تاریخ پذیرش : 1399/07/14 تاریخ انتشار : 1399/07/01

کلید واژه: ایمان, Faith, Ibn Arabi, شاعران عارف, فرعون, موسی(ع), فصوص ابن عربی, Fusus, Musa (AS) Pharaoh,

چکیده مقاله :

ابن عربی عارف اندیشمند و صاحب نظر در عرفان نظری با اثر بی بدیل فصوص الحکم عقیده به ایمان فرعون قبل از مرگ و در نتیجه تبرئه او را دارد. این عقیده از منظر شاعران و نویسندگان عارف فارسی زبان مورد تایید قرار نگرفته و به اتفاق همگان به جهنمی بودن او و خلود در دوزخ اشاره کرده اند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به نقد دیدگاه ابن عربی در مسأله مذکور می پردازد و اثبات می کند که اولا لازمه سخن محی الدین، اتحاد ارواح مقتولین جهت ظهور موسی(ع)، اجتماع ارواح کثیر در یک بدن است(تناسخ). ثانیا، توجه به آیات قبل و بعد آیه(یونس: 90) نیز عدم ایمان فرعون پیش از مرگ را تأیید می نماید. آیه قبل تحقق دعای موسی(ع) و هارون(ع) در جهت عذاب و عدم ایمان فرعون و آیه بعد نیز استفهام انکاری از ایمان اوست. دیگر اینکه فرعون، به دلیل مدعی الوهیت بودن(نازعات: ۲۴)، خدائی به جزء خود نمی‌شناخت. و به این نتیجه می‌رسد که سئوال او از حقیقت خداوند (شعرا: 23) از جهت انکار و استبعاد بود نه شناخت حقیقی و علم به مظاهر اسمائی او.

چکیده انگلیسی:

Theoretical mysticism in the Islamic circle owes its thoughts and ideas to Ibn Arabi, the great Muslim mystic. Fusus al-Hakam is his most important work in which he interprets the Qur'anic verses according to the manifestations of God on the prophets. The chapter of Mousavi (AS) is one of the most important chapters of this book, of which the faith of Pharaoh is a central part. Ibn Arabi's principles and interpretations in this matter can be criticized in some ways. This research critiques Ibn Arabi's view on this issue with a descriptive-analytical method and proves that first of all, Mohi-ud-Din's speech requires the union of the souls of the slain for the appearance of Moses (pbuh), the gathering of many souls in one body (reincarnation). Secondly, paying attention to the verses before and after the verse (Jonah: 90) also confirms the unbelief of Pharaoh before his death. The previous verse is the fulfillment of the prayers of Moses (AS) and Aaron (AS) in the direction of Pharaoh's torment and lack of faith, and the next verse is a question of denial of his faith. Another is that Pharaoh, because he claims to be a deity (Naza'at: 24), did not know any god but himself. And he concludes that his question of the truth of God (Poets: 23) was for denial and exclusion, not for the true knowledge and knowledge of His nominal manifestations.