تحلیل مقابله‌ای مؤلفه‌های معنایی و راهکارهای ترجمة اصطلاحات عرفانی از فارسی به انگلیسی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامیمحمدرضا قاری 1 , حسن هاشمی‌میناباد 2
1 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران. نویسندۀ مسئول:
mr-ghari@iau-arak.ac.ir
2 - گروه زبان انگلیسی، واحد اراک، دانشگاه آزاد اسلامی، اراک، ایران.
کلید واژه: Translation strategies, اصطلاحات عرفانی ایرانی و اسلامی, راهکارهای ترجمه, مؤلفه‌های معنایی, تحلیل مؤلفه‌‌ای, واژه‌های فرهنگی, Persian mystical terminology, Islamic mystical terminology, componential analysis, semantic components, culture-specific words,
چکیده مقاله :
اصطلاحات عرفانی ایرانی و اسلامی به خاطر مقید بودن به فرهنگ و ویژگی‌های زبانی و فرهنگی فارسی مشکلاتی فراراه مترجمانی ایجاد می‌کنند که متون عرفانی فارسی را به انگلیسی برمی‌گردانند. مترجمان در طول تاریخ ارتباط بینازبانی روش‌ها و راهکارهایی را به کار گرفته‌اند و در انتقام پیام و مفهوم آن‌ها به درجات گوناگونی از موفقیت یا شکست رسیده‌اند. در تحقیق حاضر که به روش توصیفی و کتابخانه‌ای صورت گرفته، بیست اصطلاح عرفانی و بیست کلمۀ مشتق و مرکب آن‌ها انتخاب شده و معادل‌های انگلیسی آن‌ها از پیکرة انتخابی استخراج شده است. داده‌ها بر اساس اصول ترجمه‌پژوهی و زبان‌شناسی مقابله‌ای تحلیل شده، راهکارهای مورد استفاده مشخص شده، ویژگی‌های معادلها از نظر معنایی و منظورشناختی بررسی شده و نقاط ضعف و قوت معادلها و راه‌کارها بیان شده است. این تحلیل‌ها نشان می‌دهند که مترجمان در برگردان اصطلاحات عرفانی علاوه بر در نظر گرفتن تفاوت‌های زبانی و فرهنگی معادلها، ابتدا باید اصطلاحات را به لحاظ مؤلفه‌های معنایی و منظورشناختی‌شان در دو زبان با هم مقایسه و مقابله کنند و سپس به ارزیابی راه‌کارها و معادل‌های مورد نظر بپردازند و در نهایت دست به انتخاب نزدیک‌ترین و طبیعی‌ترین و مصطلح‌ترین معادل بزنند. بدیهی است که دست یافتن به تناظر یک به یک بین معادلها امری نادر است اما مترجمان با عنایت به نکاتی که در این مقاله بحث شده است می‌توانند درصد خطای معادل‌سازی و معادل یابی‌شان را کمتر کنند و ترجمه‌های مطلوب‌تری ارائه دهند.
Because of being culture-bound and language-specific features, Persian and Islamic mystical terminology pose many difficulties for those who translate from Persian into English. Throughout the long history of inter-lingual relations, translators employed strategies and techniques for translating the terms of Persian Islamic mystical terms, attaining different degrees of success or somehow failed. In the present study, which is a descriptive and library research, 20 Persian mystical terms along with their 20 derivatives and their English equivalents are chosen from the specific corpora. The data are analyzed according to the principle of translation studies and contrastive linguistics, the strategies used in the sample are identified and described, the characteristics of the equivalents are examined semantically and pragmatically, and the (dis)advantages of equivalents and strategies are described. The findings show that it is essential for translators to compare and contrast the term and its equivalent(s) in terms of their semantic components and pragmatics. Furthermore, their cultural and linguistic features are to be taken into consideration. Finally, the closest natural equivalents can be selected. It is evident that one-to-one correspondence between the items of the two languages are relatively rare. However, the translators can pave their ways by componential analysis, contrastive linguistics and using the strategies discussed here to provide a good translation.
_||_