ارائه الگوی فرایند آسیب شناسی بصری نمای شهری (مطالعه موردی: بررسی فرایند آسیب شناسی اجزاء نما در اغتشاش بصری)

مرسده طهماسبی فرد ¹ ( گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
فرح حبیب ² ( گروه معماری، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )
زهرا سادات سعیده زرآبادی ³ ( 'گروه شهرسازی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. )

تاریخ ارسال : 1402/05/19 تاریخ تایید : 1402/06/11

کلید واژه: فرایند آسیب شناسی, , , , , نمای شهری, , , , , اجزاء نما, , , , , اغتشاش بصری,

چکیده مقاله :

یکی از مهم ترین مسائل شهرسازان امروز، نابسامانی و اغتشاش بصری سیمای شهری است. عوامل مختلفی در شکل دادن به سیمای شهر موثرند که یکی از مهم ترین آن ها نمای شهری است. یکی از اهداف نماسازی زیبایی است که موجب جذابیت ساختمان و در نهایت، افزایش وزن بصری خواهد شد و اثر مطلوب تر و بهتری بر روحیه ساکنان و مخاطبین ساختمان خواهد داشت. نارضایتی از وضع نماهای فعلی، تلاش جهت شهرسازان و معماران را جهت سامان دهی به نماهای شهری به دنبال داشته است. یکی از راه های کمک به این مسئله آسیب شناسی و ارائه الگویی جهت آسیب شناسی بصری نما است. بدین سبب این پژوهش به دنبال ارائه الگوی فرایند آسیب شناسی بصری نمای شهری بوده و به منظور رسیدن به این الگو فرایند آسیب شناسی اجزاء نما در ایجاد اغتشاش بصری را بررسی نموده است. در نهایت این پژوهش شیوه و فرایند آسیب‌شناسی جدیدی ارائه می کند که می‌تواند برای بررسی آسیب‌های تک نما و جداره و تهیه سند پشتیبان در طراحی و توسعه شهری مورداستفاده قرار گیرد و به سازمان‌های زیربط چک‌لیستی به‌منظور ارزیابی آسیب‌های نما (کدهای مشخص‌شده) ارائه دهد.

چکیده انگلیسی :

One of the most important problems of urban planners today is the disorder and visual clutter of the urban landscape. Various factors effectively shape the city's image, one of the most important of which is the urban facades. One of the goals of creating a beautiful facade is that it will make the building more attractive and ultimately increase its visual weight and will have a better effect on the mood of the residents and visitors of the building. Dissatisfaction with the current state of facades has led to the efforts of city planners and architects to organize urban facades. One of the ways to help this issue is pathology and providing a model for visual pathology. For this reason, this research seeks to provide a model of the visual pathology process of the urban facade and to achieve this model, it has examined the pathology process of the facade components in creating visual clutter. Finally, this research presents a new pathologic method and process that can be used to examine single-facade and urban facade damage and prepare supporting documents in urban design and development, and provide a checklist to subordinate organizations to assess facade damage (specified codes).

متن کامل:



 

ارائه الگوی فرایند آسیب‌شناسی بصری نمای شهری

(مطالعه موردی: بررسی فرایند آسیب‌شناسی اجزاء نما در اغتشاش بصری)¹

 

چکیده

يکي از مهم‌ترین مسائل شهرسازان امروز، نابسامانی و اغتشاش بصری سیمای شهری است. عوامل مختلفی در شکل دادن به سيماي شهر مؤثرند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها نماي شهري است. يكي از اهداف نماسازي زيبايي است كه موجب جذابيت ساختمان و درنهایت، افزايش وزن بصري خواهد شد و  اثر مطلوب‌تر و بهتري بر روحيه ساكنان و مخاطبین ساختمان خواهد داشت. نارضايتي از وضع نماهاي فعلی، تلاش جهت شهرسازان و معماران را جهت سامان‌دهی به نماهاي شهري به دنبال داشته است. یکی از راه‌های کمک به این مسئله آسیب‌شناسی و ارائه الگویی جهت آسیب‌شناسی بصری نما است. بدین سبب این پژوهش به دنبال ارائه الگوی فرایند آسیب‌شناسی بصری نمای شهری بوده و به‌منظور رسیدن به این الگو فرایند آسیب‌شناسی اجزاء نما در ایجاد اغتشاش بصری را بررسی نموده است. درنهایت این پژوهش شیوه و فرایند آسیب‌شناسی جدیدی ارائه می‌کند که  می‌تواند برای بررسی آسیب‌های تک نما و جداره و تهیه سند پشتیبان در طراحی و توسعه شهری مورداستفاده قرار گیرد و به سازمان‌های زیربط چک‌لیستی به‌منظور ارزیابی آسیب‌های نما (کدهای مشخص‌شده) ارائه دهد.

واژگان کلیدی: فرایند آسیب‌شناسی، نمای شهری، اجزاء نما، اغتشاش بصری.

 

مقدمه

یکی از مهم‌ترین فرآیندها در تمامی مراحل ساخت یک بنا و  پس‌ازآن، آسیب‌شناسی ساختمان است. فرآیند آسیب‌شناسی ساختمانی طیف وسیعی از پروسه‌های پیشگیری و ترمیم را شامل می‌شود. این فرآیند می‌تواند مشکلات فعلی یا احتمالی آینده ساختمان را برطرف نماید. یکی از مهم‌ترین مسائل و آسیب‌هایی که نظر شهرسازان امروز ايران را به خود جلب کرده مسئله نابساماني و اغتشاش بصري سيماي شهر امروز است. يکي از مهم‌ترین عوامل در شکل‌دهی به سیمای شهر، نماي شهري است. طراحي نماهاي شهري، نه به دست يک معمار و در يک برهه‌ی زماني، بلکه به دست سازندگان و با فواصل زماني نسبتاً بلند انجام می‌پذیرد. از سوي ديگر، شهر طي زمان هم ساخته می‌شود و هم بازسازي می‌گردد. طي اين فرآيند، نماي ساختمان‌ها به‌صورت مستقل و جداگانه طراحي و اجرا می‌شوند. حاصل اين فرآيند در مواردي،  چنان تنوعي در سبک‌ها و رنگ‌ها و مصالح و نظاير این‌هاست، که نامي جز اغتشاش و آسیب بصری نمی‌توان بر آن نهاد (رضازاده، 1390). این مسئله تأثیرات بصری نامطلوبی نیز به دنبال خواهد داشت (Hernández et al., 2004)  به همین دلیل آسیب‌شناسی نمای شهری به یکی از مسائل مهم در حوزه طراحی معماری و شهری تبدیل‌شده است. پژوهش حاضر در راستای کمک به این مسئله باهدف ارائه یک الگوی فرایند آسیب‌شناسی نمای شهری به بررسی فرایند آسیب‌شناسی اجزاء نما در ایجاد اغتشاش بصری پرداخته است تا درنهایت الگویی جهت فرایند آسیب‌شناسی بصری نمای شهری ارائه دهد. این الگو می‌تواند در راستای شناخت آسیب‌های نما و رفع آن‌ها راهگشا باشد.

 

مبانی نظری پژوهش

امروزه درحالی‌که ممکن است ساختمان‌ها هریک به‌تنهایی جالب‌توجه باشند، تأثیر جمعی آن‌ها مأیوس‌کننده و نامطلوب است و مجموعه اجزاء هرگز به یک کلیت پیوسته بزرگ‌تر تبدیل نمی‌گردد (هدمن و یازوسکی، 1392، 6). درواقع نما یکی از مؤثرترین عناصر تأثیرگذار بر کیفیت بصري شهر است که جزئی از منظر و کالبد شهر را می‌سازد اما به دلیل بی‌نظمی و اغتشاش به یکی از چالش‌های اکنونیت شهرهاي ایرانی تبدیل‌شده است (خاتمی و بوجاری، 1399). به عقیده ویلیام لثابی طراحی نما موضوعی فردی نیست بلکه موضوعی کاملاً عمومی استپ. او برای تمامی شهروندان حق مالکیتی از نماهای خارجی ساختمان‌ها قائل می‌شود. و  این‌گونه بیان می‌کند که: «ناظر تا حدی مالک است و هیچ انسانی نمی‌تواند این ادعا را داشته باشد که ساختمان را صرفاً برای خودش می‌سازد. نمایش بد را می‌توان ندید، کتاب بد را می‌توان نخواند، اما تنها کوری و یا بی‌حسی قوه باصره می‌تواند ما را از نماهای بد مجاور خیابان محفوظ دارد» Worpole, 2000, 7)). با توجه به تأثیرات نامطلوب نماهای شهری امروزی آسیب‌شناسی نماها یکی از ضرورتهای فعلی به شمار می‌رود.

-       آسیب‌شناسی شناسی نمای شهری

آسیب‌شناسی ساختمان فرآیند مطالعه عیوب ساختمان برای پیدا کردن مشکلات و راه‌های برطرف کردن آن است(تنهایی و همکاران، 1391). دخل و تصرف‌های انسان در قرن‌های گذشته در محیط با انگیزه‌های زیباشناسانه همراه نبوده و در بسیاری از موارد سود اقتصادی بیشتر و سلطه بر طبیعت به‌منظور منفعت بیشتر انجام گرفتـه است. دخل و تصرف در محیط با چنین رویکردی محیط‌های آلوده و زشتی را ازنظر روانی و ذهنـی و ادراک به وجود می‌آورد که غالباً بر روان خود انسان تأثیر منفی می‌گذارد. ناهماهنگی که با به‌کارگیری نماهـای مختلـف در زمان‌های مختلـف به وجود می‌آید و ناهماهنگی که عنـاصر شهـری با نماها و جـداره خیابان‌ها؛ کلیـت شهر به وجود می‌آورند، موجب نوعی از آلودگی و آسیب بصـری می‌شود که به اغتشاش بصـری شهرها دامن می‌زند (آذرنیوش و روانجو، 1393).  به عقیده هدمن و یازوسکی (1392)، تمایل به جدید و متفاوت بودن و مدگرایی یکی از عواملی است که سبب نفی بصری اعتبار ساختمان‌های موجود پیرامونی گشته و سبب ایجاد اغتشاش بصری گردیده است. وقتی صحبت از نمای شهری به میان می‌آید، در درجه اول کیفیت نمای تک بناها و خصوصیات آن‌ها موردتوجه قرار می‌گیرد و کیفیت ناشی از نحوه‌ی ترکیب و هم‌جواری نماهای مختلف جداره و منظر شهری را ایجاد می‌نماید. به‌عبارت‌دیگر، بخشی از کارکردهای نما فقط مربوط به تک بنا و بخش دیگر مربوط به هم‌جواری نماها در کنار یکدیگر است. چنانکه تعدادی از کارکردهای زیبایی شناسانه نما در هم‌جواری نماهای مختلف معنا پیدا می‌کند، درصورتی‌که سایر عملکردهای نما در مورد هرکدام از بناها به‌صورت منفرد و جداگانه صادق است (به نقل از مظفری و لطیفی، 1395). درواقع نمای یک بنا به‌تنهایی نیز به‌عنوان یک جزء سازنده سیمای محیط می‌تواند در ایجاد سامانی خوشایند یا اغتشاشی نامطلوب سهیم باشد (صادق پی، 1394: 9). بدین ترتیب بررسی عوامل ایجادکننده ناهنجاری در نماهای شهری در قالب دو دسته کلی، عوامل مربوط به تک بنا و عوامل تأثیرگذار در هم‌جواری بناها با یکدیگر، نتایج دقیق‌تری در بر خواهد داشت.

-       اغتشاش بصری

آدمی به‌طورکلی نمی‌تواند هرج‌ومرج را در فضای روان‌شناختی خود تحمل کند. چراکه ذهن ما قادر نیست بی‌نظمی را درک کند و دارای «حد اغتشاش» است (صادق پی، 1394: 57). انسان به‌طور خودآگاه یا ناخودآگاه، به دنبال نظم در بی‌نظمی است و تمایل به جستجوی الگوهایی دارد که بر اساس درکش از دنیا معنا یافته و ازنظر زیبایی، دارای تناسبات جز با کل باشد (بل، 1386: 11). گروتر بیان می‌کند که برای درک و طبقه‌بندی ظاهر کلی یک ساختمان باید در سه مرحله پیش برویم: مرحله اول مستلزم تمرکز بر سه جنبه از اجزای ساختمان است: تعداد قابل‌مشاهده آن‌ها در کل سازه، نوع آن‌ها و نحوه چیدمان آن‌ها نسبت به یکدیگر. پس از بررسی مستقل این سه جنبه، مرحله دوم شامل بررسی ارتباط بین این جنبه‌ها است: برای مثال، رابطه بین نوع و تعداد اجزا. مرحله سوم مستلزم بررسی ارتباط احتمالی بین هر سه جنبه است (شکل 1) ((Grutter, 2020: 39.

 

شکل1- عوامل دخیل در درک بصری ساختمان (Grutter, 2020:40)

 

-       اجزاء نما

در بحث نما و تأثیرات بصری آن، اجزاء و عوامل متعددی دخیل هستند، ازآنجاکه پژوهش حاضر بر آسیب‌شناسی اجزاء نما متمرکز است، مطالعه بر روی اجزاء نما از دیدگاه نظریه‌پردازان می‌تواند به استخراج این اجزاء کمک نماید.  با بررسی دیدگاه‌های مختلف، می‌توان موارد زیر را به‌عنوان اجزاء بصری نما مطرح نمود: خطوط (Hedman & Jaszewski,1984؛ Moughtin & Tiesdell, 1999)؛ بازشوها (درب و پنجره) (Hedman & Jaszewski,1984؛  ;Moughtin & Tiesdell, 1999 ;Yammiyavar & Roy, 2019)؛ شکل و حجم (فرم و تخلخل حجمی) (Hedman & Jaszewski,1984 ; ; Hui, 2007; Yammiyavar & Roy, 2019; Wijaya et al., 2019; Erdoğan & Zeybek, 2019; Utaberta et al., 2012)؛ مصالح (Hedman & Jaszewski,1984 Erdoğan & Zeybek, ;2019 Wijaya et al., 2019; Hui, 2007; Utaberta et al., 2012)؛ الحاقات (Hedman & Jaszewski,1984) و سبک و تزیینات (Hedman & Jaszewski,1984 Wijaya et al., 2019; Utaberta et al., 2012).

با جمع‌بندی مبانی نظری می‌توان معیارها و زیرمعیارها را جهت طی فرایند آسیب‌شناسی اجزاء نما در اغتشاش بصری مشخص نمود. این معیارها و زیرمعیارها در شکل 2 نشان داده شده است.

 

 

 

شکل 2- معیارها و زیرمعیارهای مستخرج از مبانی نظری پژوهش

 

روش پژوهش

پژوهش حاضر از حیث هدف کاربردی است و از نوع توصیفی و تحلیلی است. این پژوهش درصدد ارائه الگوی فرایند آسیب‌شناسی بصری است و در فرایند آسیب‌شناسی ارائه‌شده روش‌های ترکیبی مختلفی را جهت بررسی آسیب پیشنهاد می‌کند. در فرایند آسیب‌شناسی پیشنهادی از روش ترکیبی پرسشنامه، تحلیل در نرم‌افزارهای معادلات ساختاری و کدگذاری و اشتراک گیری کدها استفاده می‌گردد. اما بخش شناخت عمدتاً توصیفی و با مطالعات کتابخانه‌ای  و تحلیل انجام‌گرفته است. در راستای رسیدن به نتایج در فرایند پیشنهادی از نظرسنجی متخصصین (پرسشنامه) و طیف لیکرت جهت امتیازدهی به معیارها استفاده می‌گردد. در بررسی فرایند آسیب‌شناسی اجزاء نما در ایجاد اغتشاش بصری در این پژوهش، سه جداره که دارای اغتشاش بصری به‌عنوان آسیب بصری بودند گزینش‌شده و با تصویربرداری از این سه جداره، مطالعه بر روی آن‌ها صورت پذیرفت تا بتوان مراحل فرایند آسیب‌شناسی را مشخص نمود. این مراحل به شرح زیر است:

1.       انتخاب جداره‌های دارای آسیب (سه جداره) و تصویربرداری از آن‌ها؛

2.       پرسش از متخصصین در خصوص جداره دارای بیشترین اغتشاش بصری و گزینش نماهای دارای بیشترین اغتشاش بصری در میان جداره‌ها (پرسشنامه اول)؛

3.       پرسش از متخصصین در خصوص تأثیر اجزاء نما (معیارهای پژوهش) در ایجاد اغتشاش بصری بر مبنای طیف لیکرت 5 امتیازی در نماهای انتخابی پرسشنامه اول و در جداره دارای بیشترین اغتشاش بصری (پرسشنامه دوم)؛

4.       تحلیل داده‌های پرسشنامه در نرم‌افزار SPSS؛

5.       تعیین زیرمعیارهای پژوهش بر اساس نوع، تعداد و ارتباط معیارها و کدگذاری زیرمعیارها (شکل 2)

6.       بررسی کدهای زیرمعیارهای معیارهایی از نماها که میانگین امتیاز اغتشاش بصری آن معیار در نما بیش‌ازحد متوسط (3 در طیف لیکرت) بوده است.

7.       اشتراک گیری کدها در نماها و تعیین وجه افتراق کدها در جداره (مقایسه کدهای جداره دارای بیشترین و کمترین اغتشاش بصری)؛

8.       جمع‌بندی و اولویت‌بندی تأثیر معیارها و زیرمعیارها در ایجاد اغتشاش بصری.

 

بحث و یافته‌ها

به‌منظور آسیب‌شناسی اجزاء نما ابتدا تصویر جداره‌ها و نماهای موردمطالعه با مطالعات میدانی برداشت‌شده و سپس در پرسشنامه‌ای در اختیار پرسش‌شوندگان قرار گرفت تا از میان جداره‌ها، یک جداره که دارای اغتشاش بصری بیشتری است انتخاب گردد. سپس با کدگذاری نماهای هر جداره از متخصصین خواسته شد از میان این جداره‌ها  نماهایی که دارای اغتشاش بصری بیشتری هستند، بدون در نظرگیری مجاورت‌هایشان، مشخص نمایند.  بعد از تحلیل پرسشنامه، جداره و نماهای‌ دارای بیشترین اغتشاش بصری مشخص گردیدند. سپس تأثیر 7 معیار (اجزاء نما) در ایجاد اغتشاش بصری برای هریک از این نماها بر مبنای طیف لیکرت 5 امتیازی، توسط پرسش‌شوندگان در پرسشنامه دوم امتیازدهی شد. همچنین از پرسش‌شوندگان درخواست شد تا به تأثیر این معیارها در جداره دارای بیشترین اغتشاش بصری نیز بر مبنای طیف لیکرت امتیاز داده شود. سپس با بررسی و تحلیل میانگین امتیازات² هر معیار می‌توان به میزان تأثیر هریک از اجزاء در تک نما و جداره پی برد و تأثیرات معیارها را مقایسه کرد. همچنین به‌منظور بررسی دقیق‌تر تأثیرات اجزاء، در هریک از نماهای انتخابی، کدهای زیرمعیارهای معیاری که میانگین تأثیر آن‌ها مقداری بیش از متوسط بود (بیش از عدد 3) استخراج شد. این کدها مطابق  با نوع، تعداد و ارتباط اجزاء نما تهیه گردید. این زیر معیارها در جداره با اشراف به این مسئله که میزان جزییات کمتر دیده می‌شود کمی متفاوت است. در جداول  1 و 2 کدهای هریک از زیرمعیارهای تک نما  و جداره به تفکیک ارائه گردیده است. این کدها به‌منظور اشتراک گیری زیرمعیارهای نماها و جداره‌ها دارای اغتشاش در آسیب‌شناسی به کار می‌رود.

جدول1 - کدهای زیرمعیارهای اجزاء نما جهت تحلیل تک نما

معیار	کد زیرمعیار
مصالح3	جنس مصالح	MT	سنگ	MTS
			آجر	MTB
			شیشه	ساده	MTG
				رفلکس	MTGR
			بتن و سیمان	MTC
			کامپوزیت	MTCO
	تنوع جنس مصالح	MTV
	رنگ مصالح	MC	رنگی	MCC	سبز	MCCG
					قهوه‌ای	MCCB
					قرمز	MCCR
					زرد	MCCY
			خنثی	MCN	طوسی	MCNG
					کرم	MCNC
					سفید	MCNW
					مشکی	MCNB
	تنوع رنگ مصالح	MCV
	سبک مصالح	MS	تاریخی	MSH
			مدرن	MSM
	کیفیت مصالح	MQ	کیفیت بد	MQB
			کیفیت مناسب	MQG
	ارتباط مصالح	هم‌جنس و همرنگ		MRTC
		هم‌جنس ولی غیر همرنگ		MRTN

 

---

[1]  

[2]  Mean

[3]  Materials

 

		غیرهمجنس و غیر همرنگ		MRNN
		غیرهمجنس و همرنگ		MRNC
خطوط1	خطوط قاب‌بندی	LF	عمودی	LFV
			افقی	LFH
			مورب	LFD
			منحنی	LFC
	خطوط اجرای مصالح	LM	عمودی	LMV
			افقی	LMH
			مورب	LMD
			منحنی	LMC
	تنوع شکل خطوط	LTV
	نوع خط بام	ناصاف		LSTU
		صاف		LSTF
		ادغامی		LSTI
	نوع خط بستر	ناصاف		LETU
		صاف		LETF
		پیلوتی		LETP
	ارتباط خطوط	متقاطع		LOC
		موازی		LOP
سبک2 و تزیینات	نوع سبک	ST	مدرن	STM
			کلاسیک یا تاریخی	STC
			نئوکلاسیک	STN
			پست‌مدرن	STP
الحاقات	نوع الحاقات	ET	تابلو	ETP
			کولر و کانال کولر	ETD
			کابل و سیم	ETW
			حفاظ	ETG
			سایر	ETE
	تعداد الحاقات	EN	کم (کمتر از 3)	ENL
			متوسط (مابین 3-6)	ENM
			زیاد (بیش از 6)	ENH
	تنوع الحاقات	ETV
فرم و حجم و شکل3	نوع فرم	FT	مربع	FTS
			مستطیل	FTR
			مربع و مستطیل شکسته	FTRB
			ترکیبی	FTC
	تخلخل4	FP	بالکن	FPB
			تراس	FPT
			فرورفتگی ورودی درب5	FPE
			کنسول	FPC
			پیش‌آمدگی6 پیشانی	FPP
			تخلخل تزیینی7	FPD
	تناسبات	FPR	دارای تناسب عرض به ارتفاع	FPRN
			غلبه ارتفاع بر عرض	FPRH
			غلبه عرض بر ارتفاع	FPRW
	تنوع شکل‌های موجود در نما	FTV
پنجره8	قاب‌بندی پنجره	WF	تنوع شکل قاب‌بندی پنجره	کمتر از نیمی از پنجره‌های جداره متفاوت‌اند		WFVL
				نیمی از پنجره‌های جداره متفاوت‌اند		WFVM
				بیش از نیمی از پنجره‌های جداره متفاوت‌اند		WFVH
			تعداد قاب‌بندی داخلی پنجره‌ها	کم (4 و کمتر)		WFDL
				متوسط (4 تا 9 )		WFDM
				زیاد (بیش از 9)		WFDH
	تعداد پنجره	WN	کمتر از 6	WNL
			متوسط (6-9)	WNM
			زیاد (بیش از 9)	WNH
	شکل کلی پنجره	WS	مربع	WSS
			مستطیل	WSR
			مثلث	WST
			قوس‌دار و کرو	WSC
			ترکیبی	WSCo
	تنوع شکل پنجره	WSV
	تنوع رنگ شیشه	WCV
	رنگ شیشه	WC	بی‌رنگ	WCN
			رنگی	WCC
			رفلکس آبی	WCRB
			رفلکس برنز	WCRBr
			رفلکس طلایی	WCRGo
			رفلکس سبز	WCRG
			رفلکس دودی	WCRS
	جهت غالب در پنجره	WO	جهت عمودی	WOV
			جهت افقی	WOH
	موقعیت پنجره‌ها نسبت به یکدیگر	WL	غیر هم‌راستا در جهت عمودی	WLNV
			غیر هم‌راستا در جهت افقی	WLNH
درب9	نوع درب	ویترین		DTSh
		ورودی		DTE
		پارکینگ		DTP
	تعداد قاب‌بندی			DF	کم (4 تا 6)		DFL
					متوسط (6 تا 9)		DFM
					زیاد (بیش از 9)		DFH
	شکل درب			DS	مربع		DSS
					مستطیل		DSR
					قوس‌دار		DSC
					ترکیبی		DCo
	رنگ درب			DC	مشکی		DCB
					سفید		DCW
					کرم		DCC
					خاکستری		DCG
					رنگی		DCCo
	جنس درب			DM	چوبی		DMW
					فلزی		DMM
					شیشه‌ای		DMG
					ترکیبی		DMC

 

جدول 2- کدهای زیرمعیارهای اجزاء نما جهت تحلیل جداره 

معیار	زیرمعیار	کد
مصالح	تنوع نوع مصالح	MVX
	تعداد نماهای دارای تناقض جنس مصالح در جداره	MVTX
	تنوع رنگ مصالح	MCX
	تعداد نماهای دارای تناقض رنگ مصالح در جداره	MVCX
	تعداد نماهای بی‌کیفیت و فرسوده در جداره	MQBX
خطوط	تعداد خط بام10	LRX
	نوع خط بام	صعودی		LRH
		نزولی		LRD
	نوع خط بستر	صاف		LES
		شکسته		LEZ
سبک	تنوع سبک	SVX
	تعداد نماهای دارای تناقض سبک در نما	SVCX
حجم	تعداد نماهای دارای عدم هماهنگی در حجم	FNX
	تعداد نماهای دارای تخلخل حجمی	FPX
الحاقات	تعداد نماهای دارای الحاقات در جداره	ENX
	نوع غالب الحاقات	ET
پنجره	شکل غالب پنجره	WF
	تعداد نماهای دارای پنجره‌های غیر هم‌راستای افقی در جداره	WNX
	تنوع شکل پنجره‌ها در جداره	WVX
درب	تعداد درب به‌صورت ویترین		DTSx
	نوع غالب درب		DT

پس از مشخص شدن کدهای زیر معیارها فرایند آسیب‌شناسی اجزاء نما می‌تواند به‌آسانی با بررسی فراوانی و تکرار این کدها در نماها و افتراق گیری در جداره طی شود. این فرایند در قالب شکل 3 نشان داده شده است.

 

شکل 3- روش آسیب‌شناسی بصری اجزاء نما در ایجاد اغتشاش بصری

 

نتیجه‌گیری

آسیب‌شناسی انجام شد  در این پژوهش می‌تواند در راستای اتخاذ تدابیر مربوطه در طراحی نما بسیار حائز اهمیت باشد و  در طراحی و قانون‌گذاری استفاده گردد. این مطالعه می‌تواند مبنای گسترش مطالعات آتی آسیب‌شناسی و یا تبیین الگوی طراحی نما برای معماران و طراحان گردد. در این پژوهش فرایند آسیب‌شناسی به‌کاربرده شده می‌تواند برای بررسی آسیب‌های تک نما و جداره و بررسی سند پشتیبان در طراحی و توسعه شهری مورداستفاده قرار گیرد و به سازمان‌هایی چون نظام‌مهندسی چک لیستی به‌منظور ارزیابی آسیب‌های نما ( کدهای مشخص‌شده) ارائه دهد. الگو فرایند آسیب‌شناسی بر مبنای مطالعات این  پژوهش در شکل 4 ارائه داده شده است.

 

 

شکل 4-  الگوی فرایند آسیب‌شناسی نما و جداره

 

فهرست مراجع

1.       آذرنیوش، محمود؛ روانجو، احد. (1393). بررسی آلودگی بصری و شاخصهای آن در شهرهای ایران (مطالعه موردی: شهر شوشتر)، دوفصلنامه دانشکده هنر دانشگاه شهید چمران. شماره 6، 75-92.

2.       بل، سایمون. (1387). عناصر طراحی بصری در منظر. (محمدرضا مثنوی). تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

3.       تنهایی، سیده نرگس؛ قنوات، عبدالرحیم، معزی، مریم. (1391). آسیب‌شناسی آثار معماری ایران از ظهور اسلام تا قرن هفتم هجری. تاریخ و فرهنگ، 44(1)، 81-112.

4.       خاتمی، سیدمهدی؛ بوجاری، پوریا. (1399). تحلیل چالشهای نماهای شهری تهران در سده اخیر. مدیریت شهری و روستایی. 58 . 91 - 111 .

5.       رضا زاده، راضیه. (1390). سامان دهي و بهسازي نماهاي شهري ضرورت برخورد شهرسازانه با مسائل طراحي شهری. دانش نما شماره پياپي ‍‍180-179.

6.       صادق پی، ناهید. (1394). نگاه به نما. چاپ اول. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.

7.       مظفری، نگین و لطیفی، بیتا. (1395). بررسی و شناسایی انواع ناهنجاری در نماهای شهری، نشریه جستارهای شهرسازی، شماره 46، 182-193.

8.       هدمن، ریچارد؛ یازوسکی، اندرو. (1392). مبانی طراحی شهری. (ترجمه: راضیه رضازاده و مصطفی عباس زادگان). تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.

 

9.       Erdoğan, E., & Zeybek, O. (2019). Basic design and visual perception in landscape architecture education. Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(1), 113-122. 

10.       Grütter, J.K. (2020). Basics of Perception in Architecture. Germany: Springer.

11.       Hedman, R., & Jaszewski, A. (1984). Fundamentals of urban design. Routledge.

12.       Hernández, J., Garcı́a, L., & Ayuga, F. (2004). Assessment of the visual impact made on the landscape by new buildings: a methodology for site selection. Landscape and Urban Planning, 68(1), 15-28.

13.       Hui, C., W. (2007), Evaluation of the Façade of Buildings in the “Type ² Residential Area” of the 7th Land Consideration District in Taichung City, Unpublished Master thesis, University of Science and Technology of China, China.

14.       Moughtin, C., Oc, T., & Tiesdell, S. (1999). Urban design: ornament and decoration. Routledge.

15.       Utaberta, N.; Jalali, A.; Johar, S.; Surat, M.; Che-Ani, A. (2012). 'Building Facade Study in Lahijan City, Iran: The Impact of Facade's Visual Elements on Historical Image'. World Academy of Science, Engineering, and Technology, Open Science Index 67, International Journal of Humanities and Social Sciences, 6(7), 1839 - 1844.

16.       Wijaya, B. T., Ernawati, J., & Santosa, H. (2019). Visual Elements Influence at the Facade of Historical Buildings in Jalan Panglima Sudirman Corridor Batu, Indonesia. Local Wisdom: Jurnal Ilmiah Kajian Kearifan Lokal, 11(2), 138-145.

17.       Worpole, K. (2000). The Value of Architecture: Design, Economy and the Architectural Imagination. London: Riba Future Studies.

18.       Yammiyavar, A. P., & Roy, M. (2019). Influence of Visual Elements in Building Facades in the Formation of Experiential Perception. In Research into Design for a Connected World (pp. 301-314). Springer, Singapore.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Presenting a Model of the Urban Facade's Visual Pathology Process (Case Study: Pathological Process of Façade's Components on Visual Clutter)

 

Abstract

One of the most important problems of urban planners today is the disorder and visual clutter of the urban landscape. Various factors effectively shape the city's image, one of the most important of which is the urban facades. One of the goals of creating a beautiful facade is that it will make the building more attractive and ultimately increase its visual weight and will have a better effect on the mood of the residents and visitors of the building. Dissatisfaction with the current state of facades has led to the efforts of city planners and architects to organize urban facades. One of the ways to help this issue is pathology and providing a model for visual pathology. For this reason, this research seeks to provide a model of the visual pathology process of the urban facade and to achieve this model, it has examined the pathology process of the facade components in creating visual clutter. Finally, this research presents a new pathologic method and process that can be used to examine single-facade and urban facade damage and prepare supporting documents in urban design and development, and provide a checklist to subordinate organizations to assess facade damage (specified codes).

 

Keywords: Pathological Process, Urban Facade, Facade Components, Visual Clutter.

---

[1]  Lines

[2]  Style

[3]  Form

[4]  Porosity

[5]  Entrance recess

[6]  Protrusion

[7]  Decorative Porosity

[8]  Window

[9]  Door

[10]  مقصود از تعداد خط بام تعداد خطوطی است که تفاوت ارتفاع ساختمان ها ایجاد می نماید.

---