نمود وفاداری زنان در دو اثر ادبی و کلاسیک جهانی شاهنامه و رامایانا

محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسی

ندا رجبی منصور ¹ (دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
حمید رضا شایگانفر ² (گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران )
مهرانگیز اوحدی ³ (گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/06/08 تاریخ پذیرش : 1402/09/23 تاریخ انتشار : 1402/11/15

کلید واژه: ادبیات فارسی, ادبیات هندی, حماسه, شاهنامه, رامایانا, زن, وفاداری.,

چکیده مقاله :

در تاریخ و هویت جمعی و ملی هر قومی زن عنصری تأثیرگذار است چنانکه خویشکار‌های زن به یک کهن‌الگو تبدیل شده است. زن با هر نقش و احساساتی بر محیط پیرامون خویش تأثیر می‌گذارد و یکی از این نقش‌های تأثیرگذار وفاداری زنان است. داستان‌های حماسی بازتاب عواطف و احساسات و نحوۀ تفکر انسان‌ها در دوره‌ای از تاریخ هستند. شاهنامه و رامایانا از حماسه‌های ادبی جهانی هستند که زنان در آن نقش بسزایی را ایفا می‌کنند. از صفات بارز و برجستۀ زنان در شاهنامه و رامایانا وفاداری آنان است و همین سبب می‌شود در انجام کارهای بزرگ تردیدی به خود راه ندهند و سلسله‌جنبان حوادث و اتفاقات بزرگی در حماسه‌ها ‌شوند. تحقیق پیش‌رو با روش توصیفی-تحلیلی و رویکرد تطبیقی بر آن است که به نمود وفاداری زنان در دو اثر حماسی و کلاسیک جهانی، شاهنامه و رامایانا بپردازد. حاصل مطالعۀ این پژوهش نشان می‌دهد که نمود وفاداری زنان در شاهنامه و رامایانا متفاوت است؛ این تفاوت‌ها ریشه در باورهای مذهبی، قومی و دیدگاه آنها نسبت به زن دارد. وفاداری زنان شاهنامه همراه با فداکاری، سنت‌شکنی، شجاعت و جسارت است، اما در رامایانا پایبندی به سنت‌ها و باورها و تسلیم محض بودن نشانة وفاداری است.

 

چکیده انگلیسی:

In the history and collective and national identity of every nation, women are an influential element, as women self-work has become an archetype. A woman affects her surroundings with every role and emotions, and one of these influential roles is women loyalty. Epic stories reflect emotions and feelings and the way people think in a period of history. The Shahnameh and the Ramayana are among the world literary epics in which women play a significant role. One of the prominent characteristics of the women in the Shahnameh and the Ramayana is their loyalty, and this is the characteristic of women loyalty that makes them not hesitate to do anything great. And the chain of incidents and big events in the epics. The present research with a descriptive-analytical and comparative method aims to deal with the expression of women loyalty in two epic works and world classics, Shahnameh and Ramayana. The results of this research show that the expression of women loyalty in Shahnameh and Ramayana is different. These differences are rooted in religious and ethnic beliefs and the nation view of women. Loyalty of Shahnameh women is associated with sacrifice, tradition, courage and bravery, but in Ramayana, adherence to traditions and beliefs and pure submission is a sign of loyalty.

 

منابع و مأخذ:

اسلامی ندوشن، محمد علی (۱۳۴۸). مردان و زنان شاهنامه. یغما. 2 (23)، ۶۵-۵۷.
اسلامی ندوشن، محمد علی (1348). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: انجمن آثار ملی.
آیدنلو، سجاد (۱۳۹۶). زنان در شاهنامه. آينه پژوهش. 28 (1)، 67-99.
بهار، مهرداد (1375). پژوهشی در اساطیر ایران. تهران: آگه.
بهار، مهرداد (1377). از اسطوره تا تاریخ. تهران: چشمه.
پاک‌نیا، محبوبه (۱۳۸۵). خوانشی از زن در شاهنامه. مطالعات اجتماعی روان‌شناختی زنان. 4 (11)، 111-۱4۱.
پانی پتی، ملا مسیح (2009). رامایانا. به اهتمام سید عبدالحمید ضیایی و سید محمد یونس جعفری. دهلی نو: چاپ آلفا آرت.
پیامنی، بهناز (۱۳۷۹). فراز و فرودهای شخصیت زن در شاهنامه. کیهان فرهنگی. 17 (165)، 16-22.
تحصیلی، طاهره؛ زاهدی، اکرم (۱۳۸۹، شهريور). جایگاه زنان در شاهنامه و رامایانا. پنجمین گردهمایی بین‌المللی انجمن ترویج زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه يزد. يزد. ايران.
تحصیلی، طاهره؛ زاهدی، اکرم (۱۳۹۲). جایگاه مادر در شاهنامه و رامایانا. ادبیات تطبیقی. 5 (5)، ۱۱۲-۹۵.
توکلی، نسرین (۱۳۸۹). جایگاه و حقوق زن در هندوئیسم و قوانین جدید هند. پژوهش‌های جامعه‌شناختی. 4 (1)، 140-۱66.
حمیدیان، سعید (1383). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: ناهید.
حیدری، حسن (۱۳۸۹). جایگاه زن در گذر تاریخ و سیری در حقوق آن. زن و فرهنگ. 2 (5)، 71-84.
خسروی، اشرف (1400). شاهنامه از دیدگاه روانشناسی تحلیلی یونگ. تهران: علمی و فرهنگی.
دورانت، ویلیام جیمز (1341). تاریخ تمدن. ترجمۀ احمد آرام. ج. ۱. تهران: اقبال.
زاهدی، اکرم (1389). سیمای زن در شاهنامه و رامایانا. پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد. دانشکدۀ علوم انسانی، دانشگاه لرستان. خرم‌آباد. ايران.
سیبرت، ایلسه (1379). زن در شرق باستان. ترجمۀ رقیه بهزادی. تهران: پژوهنده.
شاتوک، سیبل (1388). آیین هندو. ترجمۀ محمدرضا بدیعی. تهران: امیرکبیر.
شمیسا، سیروس (1394). انواع ادبی. چاپ چهارم. تهران: میترا.
صفا، ذبیح الله (1333). حماسه‌سرایی در ایران. تهران: پیروز.
علی نقی، حسین (۱۳۹۰). تحلیل شخصیت و نقش زنان در داستان‌های شاهنامه. نشریۀ زن و فرهنگ. 3 (9)، 59-81.
فردوسی، ابوالقاسم (1960). شاهنامه. زیر نظر ی. ا. برتلس. مسکو: اداره انتشارات ادبیات خاور.
کمبل، جوزف (1397). قدرت اسطوره. ترجمۀ عباس مخبر. چاپ سیزدهم. تهران: مرکز.
مختاریان، بهار (1389). درآمدی بر ساختار اسطوره‌ای شاهنامه. تهران: آگه.
مسکوب، شاهرخ (1351). سوگ سیاوش. تهران: خوارزمي.
ویتمن، سیمن (1382). آئین هندو. ترجمۀ علی موحدیان. قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
یزدانفر، ساره (۱۳۹۵). نقش اجتماعی و مقام زن در شاهنامه فردوسی و هزار و یک شب. ادبیات تطبیقی. 14 (2)، ۱۷۷-۲۰۱.