شایعه در قرآن و روایات و امنیت جامعه

محورهای موضوعی : لسان صدق

نهله غروی نائینی ¹ (استادیار دانشگاه تربیت مدرس)
نصرت نیل‌ساز ² (استادیار دانشگاه تربیت مدرس)
فاطمه پنبه‌دانه‌زاده ³ (دانش آموخته علوم قرآن و حدیث دانشگاه تربیت مدرس)

تاریخ دریافت : 1394/02/22 تاریخ پذیرش : 1394/02/22 تاریخ انتشار : 1391/10/01

کلید واژه: شایعه, شایعه در قرآن, شایعه‌سازان, شایعه‌پراکنان,

چکیده مقاله :

یکی از مباحثی که در قرآن¬کریم و روایات ائمه(u) بدان پرداخته شده است، مبحث شایعه و انتشار خبرهای دروغین است. شایعه، خبری دروغین است که به راحتی در جامعه جریان می¬یابد و باعث تبیین واقعیت به صورتی دگرگون می¬شود و بیشتر دربارۀ برجستگان و خواص جامعه صورت می¬گیرد. همچنین از شایعه در جنگ نرم و جنگ¬های روانی بسیار استفاده می¬شود.دو اصل اهمیت و ابهام، محورهای اصلی پدید آمدن شایعه¬اند. به¬ عبارت دیگر اصولاً شایعه نسبت به اموری صورت می¬گیرد که ازحساسیت بالایی برای مخاطب برخوردار باشد و همین حساسیت و ابهام، زمینه گسترش آن¬را فراهم می-آورد.شایعه دارای انواع گوناگون است از جمله:1- شایعات علیه شخصیت رسول خدا (r)با عناوین الف: شایعه شاعر، مجنون، ساحر، مسحور و دروغ¬گو ب) شایعه خیانت ج) شایعه بی¬عدالتی د) شایعه سادگی و زود¬باوری پیامبر(r)است. 2- شایعات علیه خانواده پیامبر(r) (ناموسی و اخلاقی) که در داستان افک مطرح است 3- شایعات مرتبط با اصول امنیتی جامعه(شایعات نظامی، اجتماعی، سیاسی)که اغلب توسط افراد ساده¬لوح و ضعیف¬الایمان، تحت تأثیر سخنان منافقان منتشر می¬شد که بیشتر حاوی اخبار مربوط به جنگ¬هاست که از جمله آن¬ها شایعات در جنگ احد(شایعه شهادت پیامبر(r))،جنگ تبوک(شایعه شکست سپاه اسلام)و جنگ احزاب را می¬توان ذکر کرد. از منظر اسلام، حفظ سلامت اجتماع، برای حفظ سلامت فرد، اهمیت فراوان دارد، لذا به شدت با شایعه¬پردازان مقابله شده است. و خداوند در قرآن¬کریم، آن¬را گناهی بزرگ بر¬شمرده و برای شایعه¬سازی و شایعه¬پراکنی، مجازاتی در دنیا و آخرت در نظر گرفته است.