تعیین شاخص‌های توسعه‌یافتگی منطقه‌ای در ایران بر اساس روش مولتی‌مورا، مورد پژوهشی: شهرستان‌های ناحیه سیستان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

حسین کلانتری ¹ , آزیتا رجبی ² , افشین سفاهن ³ , اردوان بهزاد ⁴

1 - دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، گروه جغرافیا، تهران، ایران
2 - دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، گروه جغرافیا، تهران، ایران
3 - استادیار، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب ، گروه جغرافیا، تهران، ایران
4 - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، گروه جغرافیا، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1398/10/24 تاریخ پذیرش : 1399/06/27 تاریخ انتشار : 1400/09/01

کلید واژه: سیستان, فازی, شاخص توسعه انسانی, روش مولتی‌مورا, تقسیمات سیاسی,

چکیده مقاله :

توسعه انسانی به مفهوم رشد همه جانبه و افزایش شاخص‌های کیفی زندگی مردم یک کشور می‌باشد، که بیش از هر چیز به توسعه منابع انسانی، سرمایه های اجتماعی آن کشور و استفاده از پتانسیل‌های رشد در تمام مناطق آن مرتبط است. ما در این پژوهش توصیفی- تحلیلی برآنیم تا با ارائه‌ی مدلی ریاضی- فازی این توانایی را ایجاد کنیم تا در بازه‌های کوتاه مدت بتوان تحلیلی نزدیک به واقعیت در اختیار تصمیم گیرندگان قرار دهیم تا بتوانند در حین انجام پروژه های کلان حقوق مردم را استیفا نمایند. با توجه به طرح توسعه شرق ما منطقه سیستان را که شامل پنج شهرستان است، به عنوان یک منطقه کمتر توسعه یافته انتخاب کردیم و وضعیت موجود آن را با روش تصمیم گیری چند معیاره گروهی براساس مجموعه های فازی با ارزش بازه‌ای: گستره ای از روش مولتی‌مورا[1] و بهره بردن از چهار متغیر شامل امید به زندگی در بدو تولد، طول دوره مورد انتظار برای تحصیل کودکان در سن ورود به مدرسه، متوسط طول دوره‌ای که صرف آموزش می‌شود (افراد بزرگسال بیست و پنج سال به بالا) و سرانه درآمد ناخالص ملی[1] مقایسه و رتبه بندی نمودیم. شهرستان زابل بیشترین توسعه یافتگی و شهرستان هیرمند کمترین توسعه یافتگی را دارا می‌باشد. در پایان با توجه به ظرفیت بالای توسعه‌ی منطقه سیستان، توسعه ی حمل و نقل ریلی (کوریدور شمال به جنوب)، توسعه نوار مرزی، ظرفیت‌های بالای اقتصادی بین سیستان و کشور افغانستان و پتانسیل ایجاد بندر خشک و مرکز بار اندازی و بسته بندی و ارسال کالا، لزوم اجرایی شدن مصوبات مجلس شورای اسلامی ایران در ارتباط با ایجاد منطقه آزاد تجاری در سیستان و تقسیمات سیاسی استان سیستان و بلوچستان پیشنهاد می‌شود.

چکیده انگلیسی:

Human development means comprehensive growth and increasing the quality of life indicators of the people of a country. Above all, it is related to the development of human resources, social capital of that country and the use of growth potentials in all its regions. In this descriptive-analytical study, we aim to provide a mathematical-fuzzy model with the ability to provide near-realistic analysis to decision makers in the short term so that they can assert people's rights during large-scale projects. To. According to the East Development Plan, we selected Sistan region, which includes five cities, as a less developed region and its current situation with multi-criteria group decision-making method based on fuzzy sets with interval values: a range of methods Multi-mora and the use of four variables including life expectancy at birth, the length of time expected for children to reach school age, the average length of time spent in education (adults twenty-five years and older) and per capita We compared and ranked the gross national income. Zabol city has the most development and Hirmand city has the least development. Finally, due to the high development capacity of Sistan region, the development of rail transport (north to south corridor), the development of the border strip, high economic capacity between Sistan and Afghanistan and the potential for a dry port and loading and packing center And sending goods, the need to implement the resolutions of the Islamic Consultative Assembly of Iran in connection with the creation of a free trade zone in Sistan and the political divisions of Sistan and Baluchestan province is proposed.

منابع و مأخذ:

1. Amiri Nematollah, Method of Calculating the Human Development Index, Economic Journal - Monthly Review of Economic Issues and Policies, No. 12, March 2012, pp. 138-131.

2. Azani, Mehri. (2001). "Human development, poverty and sex". Politicaleconomical information. (169-170), 192.

3. Brauers, W. K. (2001). The multiplicative representation for multiple objectives optimization with an application for arms procurement. Naval Research Logistics (NRL). 49 (4), 327-340.

4. Brauers, W. K. (2008). Multi-objective decision making by reference point theory for a wellbeing economy. Operational Research, 8, 89-104

5. Brauers, W. K. et al. (2008). Multi-Objective decision making for road design. Transport, 23 (3), 183-193.

6. Brauers, W. K. & Ginevicius, R. (2013). How to invest in Belgian shares by MULTIMOORA optimization. Journal of Business Economics and Management, 14 (5), 940-956.

7. Brauers, W. K. M., & Zavadskas, E. K. (2011). MULTIMOORA optimization used to decide on a bank loan to buy property. Technologic al and Economic Development of Economy, 17 (1), 174–188.

8. Brauers, W. K., & Zavadskas, E. (2012). Robustness of MULTIMOORA: A Method for Multi-Objective Optimization. Informatica, Vilnius University, 23 (1), 1-25.

9. Ebrahimzadeh, Issa (2001), Determining the degree of development of rural areas of Sistan and Baluchestan by taxonomic classification method, Journal of Humanities of Sistan University, Special Issue on Geography and Development, May 2001.

10. Hosseinzadeh Dalir, Karim (2001): Regional Planning, Samat Publications, Tehran.

11. Jadidi Mian Dashti,Mehdi (2004): Balanced distribution of financial resources by regional development leveling method. Quarterly Journal of Economic Research, No. 11 and 12. pp. 107-132.

12. Karim Keshteh,Mohammad Hossein (2004), A Study of Human Development Indicators in Sistan and Baluchestan Province (2000-2011), Journal of Geography and Development, Fall and Winter 2004.

13. Karimzadeh, Majid (1398), Assessing the level of development of cities in Sistan and Baluchestan province in terms of social welfare services, Quarterly Journal of Regional Planning, Year 9, pp. 94-81.

14. Leftwich, Adrian. (2003). "Democracy and development". Translated by Aghilian, Ahmad and Khakbaz, Afshin. Second edition. Tehran. Tarhe now publications.

15. Maboudi, Hakimi (2015), Measuring the level of development and regional inequalities in the southeast of the country, Development Strategy, No. 48, pp. 104-121.

16. Mahmoudi, Mohammad Javad (2009), Calculation of Human Development Index-Country, Tehran Province and Its Cities, Population Quarterly No. 67-68.

17. Miri, Turkmani (2016), Assessing the degree of development of cities in Sistan and Baluchestan province: application of multi-criteria methods. Agricultural Economics (Economics and Agriculture), pp. 95-115.

18. Nazmfar Hossein, Padrvandi Behzad (2013), Study and analysis of the level of development indicators in the cities of Chaharmahal and Bakhtiari province using fuzzy TOPSIS model, research and urban planning, pp. 103-122.

19. Todaro, Michael (1999): Economic Development in the Third World, Program and Budget Organization Publications, First Edition, Tehran.

20. United Nations Development Program, Human Development Report 2009.

21. United Nations Development Program, Human Development Report 2010.

22. Vali Beigi, Hassan (2010), Iran's position in the global economy in comparison with selected countries (in terms of indicators of human development, economic freedom and business environment), Journal of Business Studies, No. 43, October and November 2010.

23. Wei, S. H., & Chen, S. M. (2009). Fuzzy risk analysis based on interval-valued fuzzy numbers. Expert Systems with Applications, 36, 2285–2299.

24. Ziari, Keramatollah, Saeedi Rezvani, Navid and Baqal Salehpour, Leila (2010): Measuring the degree of development of the cities of East Azerbaijan province by the method (HDI), Productivity Management Quarterly (Beyond Management). Volume 3, Number 12, pp. 85-95

25. Ziari, Keramatollah, Tavousian, Ali Salmani, Mohammad Ali and Rezaei, Hojjat (2014): Estimation and Leveling of Neighborhood Development with Emphasis on Social Capital Components (Case: Abarkooh Neighborhoods), Urban Planning Quarterly, Volume 5, Number 18, pp. 59-76.