شناسایی و اولویت‌بندی عوامل تشدید کننده روند نابسامانی فضاهای شهری برای استفاده سالمندان در منطقه 8 شهر شیراز

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

احسان امینی ¹ , شیرین طغیانی ² , امیرحسین شبانی ³

1 - دانشجوی دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی،مرکز تحقیقات افق‌های نوین در معماری و شهرسازی،واحد نجف‌آباد دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.
2 - استادیار گروه شهرسازی، گروه شهرسازی،مرکز تحقیقات افق‌های نوین در معماری و شهرسازی،واحد نجف‌آباد دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.
3 - استادیار گروه شهرسازی، گروه شهرسازی،مرکز تحقیقات افق‌های نوین در معماری و شهرسازی،واحد نجف‌آباد دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/11/18 تاریخ پذیرش : 1401/06/05 تاریخ انتشار : 1402/02/01

کلید واژه: فضای شهری, روانشناسی محیطی سالمندنگر, منطقه 8 شیراز,

چکیده مقاله :

سالمندان از جمله گروه های اجتماعی هستند که به دلیل شرایط سنی و کاهش نسبی فعالیت های کاری، عمدتاً از فضاهای شهری برای انجام فعالیت های اختیاری و اجتماعی استفاده می کنند . سالمندی و شهرنشینی، به دلیل تاثیر متقابل بر یکدیگر، یکی از محورهای مهم مطالعه و برنامه ریزی برای افزایش کیفیت زندگی سالمندان در شهر محسوب می شوند. هدف اصلی پژوهش شناخت الگوها و ویژگی های طراحی شهری سالمندمحور و شهر دوستدار سالمند بوده و هدف های اختصاصی شامل شناخت رویکردهای جامعه شناسان سالمندشناس، طراحان شهری و سایر حوزه های مرتبط با آن در مورد ایجاب و لزوم پرداختن به سالمندی، شناخت مقتضیات شهر دوستدار سالمند و امکانات موجود شهر شیراز برای پیوستن به جرگه شهرهای دوستدار سالمند در ایران است. روش پژوهش در این تحقیق از نظر نتایج و پیامد پژوهش با توجه به اینکه سعی در ارزیابی و بهبود فضای شهری برای سالمندان است از نوع بنیادی-راهبردی است؛ از نظر فرایند اجرا با توجه به اینکه داده های گردآوری شده از طریق روش های آماری استنباطی و توصیفی و استفاده از نرم افزارهای Depth map و تحلیل زمین آماری در Arc GIS انجام خواهد شد از نوع کمی است. یافته های تحقیق مشخص شد که منطقه هشت شهرشیراز از منظر اکثر ابعاد طراحی و برنامه ریزی نظیر مشارکت اجتماعی، دسترسی به حمل و نقل عمومی و فضاها و کاربری های تفریحی برای سالمندان مناسب نیست و علاوه بر مولفه های کالبدی نظیر پیاده روها، گاها مولفه های اجتماعی نیز در منطقه هشت شهرداری شهر شیراز مسیری متفاوت با مسیر شهر دوستدار سالمندان را در پیش گرفته است.

چکیده انگلیسی:

The elderly are one of the social groups that, due to their age and the relative decrease in work activities, mainly use urban spaces for voluntary and social activities. Aging and urbanization, due to their interaction with each other, are one of the important axes of study and planning to increase the quality of life of the elderly in the city. The main purpose of this study is to identify the patterns and characteristics of elderly-centered and elderly-friendly city design and specific objectives include understanding the approaches of geriatric sociologists, urban designers and other related fields on the necessity of addressing aging, understanding the requirements of elderly-friendly city And the existing facilities of Shiraz city to join the Jirga of elderly friendly cities in Iran. The research method in this research is of a fundamental-strategic type in terms of the results and consequences of the research, considering that it tries to evaluate and improve the urban space for the elderly; In terms of implementation process, considering that the collected data will be done through inferential and descriptive statistical methods and the use of Depth map software and geostatistical analysis in Arc GIS, it is of a small type. Findings of the study showed that the eighth district of Shiraz is not suitable for the elderly in terms of most aspects of design and planning such as social participation, access to public transportation and recreational spaces and uses, and in addition to physical components such as sidewalks, sometimes components The community in the eight municipalities of Shiraz has taken a different path from the route of the elderly-friendly city.

منابع و مأخذ:

Carmona, M., Heath, T., Oc, T., & Tiesdell, S. (2012). Public places-Urban spaces. London: Routledge.

2. Golkar, Kourosh (1999), Urban Planning and Political Design Operational models for developing guidance and control tools in Iran.


3. Plouffe, Louise; Kalache, Alexandre (2011), Towards global age-friendly cities: determining urban features that promote active aging,  Urban Health. 2010 Sep;87(5):733-9. doi: 10.1007/s11524-010-9466-0. 


4. Khosravi H, Gharai F, Taghavi S. The impact of local built environment attributes on the elderly sociability. IJAUP. 2015; 25 (1) :21-30.


5. Pakzad, Jahanshah, Souri, Elham (2013), Articles on Urban Design, Collection of Urban Design and Planning Books.


6. Nasim Najafgholipour Kalantari, Qader Eivaznejad (2015), Manifestation of Lifestyle in Islamic Architecture of Iran, International Conference on Man, Architecture, Civil Engineering and the City – 2015.


7. General Census of Population and Housing, 2016.


8. Rahimi, Pegah (2019) Master Thesis; Needs and problems of the elderly in urban public spaces: A case study of Shiraz Municipality, Region 1, Regional Development Planning, Faculty of Management Economics and Social Sciences, Shiraz University, Needs and problems of the elderly in urban spaces, A case study of Shiraz Municipality.


9. Pettiford, Lloyd. & Curley, Melissa. (1999).  Changing security agendas and the Third World.  London ; New York


10. Lang, Jan (2004) "Creation of Architectural Theory of the Role of Behavioral Sciences in Environmental Design", translated by Alireza Einifar, University of Tehran Press, Tehran.


11. Lang, Jan (2004): "Creation of Architect Theory: The Role of Behavioral Sciences in Environmental Design", translated by Alireza Einifar, Second Edition, University of Tehran Press, Tehran


12. Lang, Jan (2008): "Urban Design", translated by Hossein Bahreini, University of Tehran Press, fifth edition, Tehran


13. Sarason, I. G., Sarason, B. R., & Pierce, G. R (1994) :Social support: Global and relationship-based levels of analysis , Journal of Social and Personal Relationships, 11, 295–312.