پهنه بندی ژئومورفولوژیکی تناسب زمین در شهرستان اراک با استفاده از مدل منطق فازی (با رویکرد توسعه آتی شهر اراک)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

موسی عابدینی ^{1 *} , بهاره میرزاخانی ² , آتنا عسکری ³

1 - دانشیار ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
3 - دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

تاریخ پذیرش : 1394/03/23 تاریخ انتشار : 1394/03/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

      هدف عمده پژوهش حاضر پهنه­بندی شهرستان اراک به کمک پارامترهای ژئومورفولوژیکی با استفاده از مدل منطق فازی بوده است. در راستای تحقق هدف مذکور، 10 شاخص مؤثر شامل ارتفاع، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه اصلی، فاصله از آبراهه فرعی، فاصله از راه ارتباطی، درصد شیب، فاصله از سکونتگاه، تیپ اراضی، میزان فرسایش­پذیری و پتانسیل لرزه خیزی در قالب نقشه­های وکتوری و رستری تهیه گردید. برای هریک از لایه­های رستری بر اساس مطالعات میدانی و نظر کارشناسی یک تابع تعریف شد، اما لایه­های وکتوری با قرار گرفتن در یک بازه 0 و 1 دیگر نیازی به تعریف تابع نداشتند. پس از اعمال توابع، عملیات ضرب، جمع و مقادیر مختلف گامای فازی نیز بر روی لایه­ها اجرا گردیدند. بدین­منظور از نرم­افزارهای ARC GIS 9.3وERDAS 9.1 استفاده شد. در نهایت مقایسه تحلیلی بین پهنه­های مناسب وضع موجود شهر بر اساس پهنه­های بحرانی و پهنه­های مناسب حاصل از مقادیر گاما انجام گرفت. بر اساس یافته­ها مشخص شد گامای 7/0 فازی بیشترین تطابق را با اراضی مناسب وضع موجود شهرستان دارد. نتایج حاکی از آن بود که دو هسته در غرب و شرق شهرستان جهت توسعه آتی شهر اراک مناسب به نظر می­رسد و در حال حاضر، پهنه­ی شمال و شمال­غربی شهر در اولویت می­باشد. در نهایت نقشه نهایی به 5 کلاس طبقه­بندی گردید، بطوری­که مناطق به ترتیب؛ تناسب بسیار کم با 2189، تناسب کم با 389، تناسب متوسط با 593 ،تناسب زیاد با 552 و تناسب بسیار زیاد با 381 کیلومتر مربع مساحت، مشخص شدند.

چکیده انگلیسی:

  The main objective of this study refers to zone Arak city by using geomorphological parameters of the fuzzy logic model. In order to fulfil these objectives, 10 parameters such as effective height, the distance from fault, the distance from the main channel, the distance from sub-channel, distance out of the way of communication, slope percent, distance from settlements, topography type, land erosion and seismic vulnerability in the form of raster and vector maps were prepared. Each raster layer was defined based on research studies and expert’s opinion. But being in a range of vector layers 0 and 1 did not need to be defined. After applying the functions, operations, multiplication, addition and different values of gamma phase were also performed on the layers. So, ARC GIS 9.3 and ERDAS 9.1 software were used. Since, comparison analysis has been done between the suitable arenas to real situation of city according to the critical arenas and suitable arenas of the gammas quantities. Based on finding, the fuzzy gammas have been in match with the most suitable lands of the town. The results indicated that two stations in the West and the East of County seemed suitable for the future development of Arak, but the north and northeast arena of city were the first priority at present time. At last, the final map was classified to 5 classes: very low portion 2189, low proportion 389, medium proportion 593, high proportion 552 and very high proportion 381 with a great square kilometers were defined, respectively.