جایگاه حل مسأله در تمرین‌های کتاب‌های درسی علوم ابتدایی
محورهای موضوعی : پژوهش در برنامه ریزی درسیبهروز مهرام 1 , علی برائی 2 , حسین کارشکی 3
1 -
2 -
3 -
کلید واژه: حل مسأله, علوم تجربی, تحلیل محتوا, کتاب درسی, دوره ابتدایی,
چکیده مقاله :
مطالعات پیشین بر تأثیر یادگیری مسأله محور بر افزایش انگیزه درونی برای یادگیری، معناداری یادگیری و پایداری آموخته‌ها دلالت دارد. این پژوهش با هدف بررسی میزان توجه به فرایندحل مسأله در تمرین‌های کتاب‌های علوم دوره ابتدایی انجام و برای بررسی میزان توجه به فرایند حل مسأله از روش تحلیل محتوا استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل تمامی تمرین‌های موجود در کتاب‌های درسی علوم تجربی در پایه‌های پنجگانه دوره ابتدایی ( در سال تحصیلی 90 ـ 1389) بود که به شیوه سرشماری مورد مطالعه قرار گرفت. واحد ثبت در این پژوهش، تمرین بود. مقوله‌های کدگذاری بر اساس مراحل شش گانه حل مسأله که توسط دیویی ارائه شده است، تعیین شد. یافتههای حاصل از تحلیل محتوا نشان داد که در کتاب‌های علوم اول تا پنجم دوره ابتدایی، بیشترین توجه به مرحله چهارم از فرایند حل مسأله (ارائه راه حل) معطوف شده و کمترین توجه مربوط به مراحل «برخورد با مسأله»، «تغییر موقعیت» و «ساختن مسأله» بوده است. همچنین در کتاب علوم پایه اول کمترین توجه و در کتاب علوم پایه سوم بیشترین توجه به مراحل حل مسأله صورت گرفته و توجه به ضرورت چرخش از رویکرد پاسخ محوری به مسأله محوری در بازنگری تألیف کتاب‌های علوم دوره ابتدایی و افزایش توجه به ارتباط عمودی کتاب‌های درسی برای مواجه نمودن دانش‌آموزان با حل مساله، از جمله پیشنهادهای مورد تأکید در این مطالعه بوده است.
The previous studies indicated the influence of problem- based learning to increases intrinsic motivation for learning, meaningful and sustainable learning. This study was conducted with the aim of focusing on the problem- solving process in the content of elementary sciences textbooks' exercises. In this study, the exercise has been the unit of analysis and deductive approach used in the coding process. Coding categories were determined by using the Dewey's six stages of problem solving. The study area was consisted of all content of elementary sciences textbooks' exercises. The population was studied by using census. The Findings from content analysis of the first to five textbooks of the elementary school showed that the solution (fourth stage of the problem solving process) has more consideration unlike the stages of "dealing with problem", "change location" and "the building of problem". Moreover, the results of this study stated that the sciences textbook of the third elementary school had more emphasis to the stages of problem- solving unlike the science textbook of the first elementary school. Among the points emphasized in this study, it could be noted to problem-based approach in the elementary school science textbooks and increasing the vertical relationship in elementary school science textbooks for facing the students with problem solving.