مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران؛ از مفهوم تا کارکردها
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسیاحسان نوریان 1 , حسن گلپایگانی 2 * , ادریس بهشتی نیا 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
2 - استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.
3 - استادیار، گروه علوم سیاسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران.
کلید واژه: انتخابات, جمهوری اسلامی ایران, مشارکت سیاسی, هویت فرهنگی.,
چکیده مقاله :
مشارکت سیاسی، به‌عنوان یکی از اصول اساسی در نظام‌های دموکراتیک، نقش بسیار مهمی در توسعه و پایداری جوامع دارد. در جمهوری اسلامی ایران نیز، مشارکت سیاسی به‌عنوان اصلی مهم در قانون اساسی تأکید شده و برای تحقق اهداف و ارزش‌های انقلاب اسلامی بسیار حائز اهمیت است. لذا این تحقیق به بررسی مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران و کارکردهای آن با روش توصیفی – تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه‌ای پرداخته است. بر این اساس پنج کارکرد اصلی مشارکت سیاسی شامل تقویت نقش زنان و مشارکت آن‌ها در صحنه‌های فرهنگی و اجتماعی، تقویت هویت فرهنگی، تقویت فعالیت احزاب و جریان‌های سیاسی، بسترسازی فرهنگی برای مشارکت مردم در امور کشور و درنهایت تقویت تقاضاهای اجتماعی و سیاسی مورد ارزیابی قرار گرفت و این فرضیه مطرح شد که مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران زمینه‌ساز گسترش کارکردهای مذکور است. در این راستا، به بررسی مفهوم مشارکت سیاسی و اهمیت آن در جمهوری اسلامی ایران و نیز کارکردهای آن پرداخته شد و تأثیر آن بر توسعه دموکراسی، نظام سیاسی، جامعه مدنی و حقوق اجتماعی و سیاسی مردم مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که در جمهوری اسلامی ایران مشارکت سیاسی در قالب شرکت در انتخابات و دیگر فعالیت‌های مشارکت‌جویانه کارکردهای مدنظر در این تحقیق را در برداشته است و این امر دلیلی بر وجود مشروعیت سیاسی در نظام است. لذا نتایج این تحقیق می‌تواند درک عمیق‌تری از نقش و اهمیت این مشارکت و تأثیر آن بر توسعه و پیشرفت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور را برای سیاست‌گذاران این حوزه فراهم کند.
Political participation, as one of the basic principles in democratic systems, plays an important role in development and stability of societies. In the Islamic Republic of Iran, political participation is emphasized as an important principle in the constitution and for realizing the goals and values of the Islamic Revolution. Therefore, this research examines political participation in the Islamic Republic of Iran and its functions with a descriptive-analytical method. so, the five main functions, including strengthening the role of women and their participation in cultural and social scenes, strengthening cultural identity, strengthening the activity of political parties and currents, creating a cultural platform for people's participation in the country's affairs, and finally strengthening social and political demands are evaluated. the hypothesis was raised that political participation is the basis for the expansion of the aforementioned functions. In this regard, the concept of political participation and its importance, and its functions, were investigated, and its impact on the development of democracy, political system, civil society, and social and political rights of the people was evaluated. The results showed that, political participation in the form of participation in elections and other participatory activities has included the functions considered in this research, and this is a proof of the existence of political legitimacy in the system. Therefore, the results can provide a deeper understanding of the role and importance of this partnership and its impact on the country's political, social and economic development and progress for policymakers in this area.
1. اشتریان، کیومرث، و امیرزاده، محمدرضا. (1394). بررسی تأثیرات شبکه‌های اجتماعی مجازی بر مشارکت سیاسی (مطالعه موردی: شهر تهران). سیاست- مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 45(4)، 825-841.
2. اکبری، رضا. (1388)، عوامل مؤثر در بهبود مشارکت سیاسی از دیدگاه روستاییان موردشناسی: شهرستان اردبیل. جغرافیا و آمایش شهری ـ منطقه‌ای، (62).
3. امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد و یاری، عبدالرضا (1382)، رابطه فرهنگ سیاسی و توسعه‌نیافتگی سیاسی در ایران (1332 – 1357) برمبنای نظریة آلموند. دانشکده علوم اداری و اقتصاد دانشگاه اصفهان.
4. پیران، پرویز. (1376)، شهر شهروند مدار. اطلاعات سیاسی - اقتصادی، 119 (1)، صص:46-51.
5. تقوی، محمدناصر. (1380)، تأثیر مشروعیت در مشارکت سیاسی. فصلنامه حکومت اسلامی، سال ششم، شماره دوم، 195.
6. حافظیان، ن‍ورم‍ح‍م.د. (1380)، چالش مشروعیت مشارکت سیاسی تهران: ان‍دی‍ش‍ه‌س‍ازان ن‍ور.
7. حسینی‌خواه، علیرضا. (1388)، دولت و توسعه سیاسی. تهران: نشر آدینه
8. خورشیدی آباد شاپوری، حسن، توسلی نائینی، منوچهر، احمدی، سید محمدصادق. (1402)، جایگاه مشارکت سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. جامعه‌شناسی سیاسی انقلاب اسلامی، 3(4)، 233-252.
9. دایرة المعارف بین المللی علوم اجتماعی. 1380. تهران: مرکز.
10. دفتر انتخابات وزارت کشور. (1386)، فهرست اسامی و مشخصات نمایندگان بیست‌وچهارمین دوره مجلس شورای ملی. تهران.
11. راش، مایکل. (1377)، جامعه و سیاست. ترجمه منوچهر صبوری. انتشارات سمت.
12. رضوی، باقر. (1391)، مشارکت سیاسی و بایسته‌های آن. تهران: ترنم.
13. شیرودی، محمد. (1391)، دین و مشارکت سیاسی. تهران: نگاه نو.
14. عباس‌زاده مرزبالی، مجید. (1399)، نقش مشارکت سیاسی در تقویت هویت ملی. فصلنامه سیاست پژوهی جهان اسلام، 7(3).
15. غفاری هشجین، زاهد، بیگی‌نیا، عبدالرضا، تصمیم قطعی، اکرم. (1389)، عوامل مؤثر بر مشارکت سیاسی دانشجویان علوم سیاسی و فنی دانشگاه تهران، مجله دانش سیاسی، 6(2)، 207.
16. کارگر، علی. (1389)، مبانی مشارکت سیاسی در جمهوری اسلامی ایران. تهران: گستره.
17. گلابی، فاطمه و حاجیلو، فتانه. (1391)، تأثیر خانواده بر مشارکت سیاسی زنان. فصلنامه زن و جامعه، 3(11)، صص: 31-56.
18. مجیدی، محمدرضا. (1389)، آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: دفتر نشر معارف.
19. مجیدی، محمدرضا. (1393)، آشنایی با قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران. قم: دفتر نشر معارف.
20. محمدی نژاد، حسن. (1380)، احزاب سیاسی. تهران: امیرکبیر.
21. محمدی، قاسم. (1380)، پیامدهای مشارکت سیاسی. تهران: نواندیش.
22. مسعودنیا، حسین و دیگران. (1393)، توسعه سیاسی. تهران: نشر زرگر.
23. مصفا، نسرین. (1375)، مشارکت سیاسی زنان. وزارت امور خارجه.
24. میرترابی، هدیه سادات، محمدشاهی، حجت الله، چینی‌چیان، نیلوفر. (1400)، واکاوی مناسبات موانع مشارکت سیاسی زنان و قوانین موضوعه در نظام جمهوری اسلامی ایران. زن و مطالعات خانواده، 14(54)، 135-158.
25. نظری، مینا، علی‌حسینی، علی، امام‌جمعه زاده، سیدجواد، و پوررنجبر، مهدیه. (1393)، بررسی رابطه جامعه پذیری و مشارکت سیاسی زنان. پژوهشنامه زنان، 5(1)، 161-185.