فراتحلیل توانمندسازی اجتماعی و فرهنگی زنان ایران در دو دهه اخیر
محورهای موضوعی : جامعه شناسی سیاسی
مهسا تیزچنگ
1
*
,
زهرا نقی زاده
2
,
هایده مهدوی
3
,
ریحانه شاه ولی
4
1 -
2 - مدیر جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س)
3 - دانش آموخته جامعه شناسی، دانشگاه رازی کرمانشاه
4 - هیئت علمی جهاد دانشگاهی واحد الزهرا (س)
کلید واژه: زنان, توانمندسازی, اجتماعی, فرهنگی, عاملیت,
چکیده مقاله :
توانمندسازی زنان یکی از مهمترین چالشهای پیشرو جوامع (توسعه یافته و درحال توسعه) می باشد، زیرا توانمندسازی زنان مقدمه و پیشزمینه هر توسعه پایداری در دنیای معاصر میباشد و توسعه پایدار در تعالی موقعیت اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی زنان امری اجتنابناپذیر است. در کشور ما نیز توانمندسازی زنان در زمره سیاست‌های کلان و اجرایی مورد توجه پژوهشگران و برنامهریزان قرار دارد. پیرو این امر در چند دهه اخیر مطالعات متعددی در حوزه‌های مختلف سعی داشته‌اند مسئله توانمندسازی زنان در جامعه را مورد ارزیابی و بررسی قرار دهند. هدف پژوهش حاضر نیز فراتحلیل مطالعات صورت‌گرفته در حوزه توانمندسازی اجتماعی و فرهنگی زنان است تا تصویری جامع از یافته‌ها و مشخصات مطالعات به دست آمده ارائه کند. انتخاب روش فراتحلیل کیفی ازاین جهت است که امکان ارزیابی و مرور مطالعات را در دو بخش مشخصات صوری و ساختاری و نیز یافته‌های محتوایی فراهم می‌کند. مجموع مطالعات بررسی شده 106 مورد شامل انوع مقالات و پایان‌نامه‌ها بوده‌اند که دو کلیدواژه توانمندسازی اجتماعی_فرهنگی و زنان را در اشتراک داشته‌اند. طیفی از پایگاه‌های داده‌ای مجازی مانند نورمگز و پایگاه علوم انسانی تا کتابخانه‌های دانشگاه‌های معتبر کشور منبع جمع‌آوری داده‌ها بوده‌اند. نتایج مطالعات ساختاری نشان می‌دهد از نیمه دهه 90 شمسی بدین سو با فراوانی قابل ملاحظه‌ای از مطالعات این حوزه مواجه بوده‌ایم که با پراکندگی رشته‌ای همراه بوده است و رشته‌های حوزه علوم اجتماعی به همراه کشاورزی پیشتاز آنها هستند. روش‌های مورد استفاده عمدتا کمی و مبتنی بر پرسشنامه‌های بزرگ مقیاس هستند. نتایج یافته‌های توصیفی نشان می‌دهد که مطالعات در پنج حوزه اصلی؛ سرمایه اجتماعی، فناوری ارتباطات، گردشگری، زنان تحت آسیب و توسعه و شهروندی، مورد بررسی قرار گرفته اند.
Empowering women is one of the most important challenges facing societies (developed and developing). Because empowering women is the introduction and background of any sustainable development in the contemporary world and sustainable development is inevitable in improving the social, cultural, political and economic status of women. In our country, women's empowerment is among macro and executive policies that researchers and planners pay attention to. Following this, in the last few decades, numerous studies in different fields have tried to evaluate and investigate the issue of women's empowerment in the society. The aim of the current research is to meta-analyze the studies conducted in the field of women's Social and cultural empowerment to provide a comprehensive picture of the findings and characteristics of the obtained studies. Qualitative meta-analysis method provides the possibility of evaluating and reviewing studies in two parts, formal and structural characteristics as well as content findings. A total of 106 reviewed studies included various articles and theses that shared the two keywords of Social and culturalempowerment and women. A range of virtual databases such as Normagz and humanities database to the libraries of prestigious universities of the country have been the source of data collection. The results show that since the mid-1990s, we have been faced with a considerable number of studies in this field. The methods used are mostly quantitative and based on large-scale questionnaires.The results of the descriptive findings show that results of descriptive findings show that studies in five main areas; Social capital, communication technology, tourism, women under damage and development and citizenship have been investigated.
1. اردلان، پروین؛ اعزازی، شهلا و ذکائی، محمدسعید (1387). تاثیر عضویت زنان در سازمانهای غیردولتی زنان بر توانمندی آنان( پایان نامه). دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم اجتماعی.
2. آستین فشان، ثریا؛ علی‌بیگی، امیرحسین و کرمی دهکردی، اسماعیل (1392). واکاوی تاثیر آگاهی‌های اجتماعی بر میزان توانمندی زنان روستایی (بخش زنجان رود شهرستان زنجان)( پایان نامه). دانشگاه رازی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی.
3. اقتصادی، سیده هدیه؛ باستانی، سوسن و موسوی خامنه، مرضیه (1388). بررسی وضعیت ابعاد توانمندی زنان در سه منطقه شهر تهران باتاکید بر توانمندی عاملیتی( پایان نامه). دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی.
4. امانی، احمد؛ عیسی نژاد، احمد و علیپور، الهه (1398). درآمدی بر مبانی نظری شاخص توانمندسازی زنان. نشریه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دوره 14، شماره 48 .
5. امیراحمدی، رحمت اله؛ نوابخش، مهرداد و زنجانی، حبیب الله (1395). بررسی نقش سرمایه فرهنگی – اجتماعی بر مشارکت شهروندان در نوسازی بافت‌های فرسوده شهری (مطالعه موردی: شهر مشهد)، دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، دوره 5، شماره8.
6. امیری، سمیه؛ ضیایی، محمود و ضرغام بروجنی، حمید (1390). نقش گردشگری در توانمندسازی زنان روستایی( پایان نامه). دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری.
7. آیت، سیدسعید و اعظمیان، الهه (1390). تاثیر فناوری ارتباطات و اطلاعات بر توانمندسازی زنان روستایی. نشریه روستا و توسعه، دوره 14 ، شماره ۳ .
8. ایران‌منش، چیترا؛ سیدان، فریبا و قربان نژاد، پریسا(1397). سنجش رابطه انگیزه ورزشی و توانمندسازی زنان (مطالعه موردی دبیران رشته‌ی تربیت بدنی دبیران منطقه 15 شهر تهران) (پایان نامه). دانشگاه الزهرا (س) - واحد ارومیه.
9. باباپور، محمدعلی (1391). عوامل موثر بر توانمندسازی زنان در ناجا. نشریه پلیس زن، دوره ۶، شماره 17.
10. بلادر، فاطمه؛ توکلی، مرتضی و پورطاهری، مهدی (1396). ارزیابی نقش شبکه های اجتماعی مجازی در توانمندسازی زنان روستایی(مطالعه موردی:دهستان هنزاء بخش هنزاء)( پایان نامه). دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم انسانی.
11. بندرز، زینب و نیک نامی، مهرداد (1392). شناسایی عوامل فرهنگی- اجتماعی موثر بر توانمندسازی زنان روستایی عضو تعاونی استان ایلام. نشریه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره ۶ ، شماره ۳ .
12. تاراسی، زهرا؛ کریم‌زاده، حسین و آقایاری هیر، محسن (1398). بررسی عوامل و محرک‌های موثر بر توانمندسازی زنان روستایی (مطالعه موردی: شهرستان زنجان). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، دوره 19، شماره 45 .
13. تاراسی، زهرا؛ کریم‌زاده، حسین و آقایاری هیر، محسن (1399). بررسی ارتباط ظرفیتسازی و توانمندسازی زنان روستایی مطالعۀ موردی: شهرستان زنجان. نشریه جغرافیا و توسعه، دوره 18، شماره 58 .
14. تبریزی کاهو، غلامرضا؛ صالحی، کیوان؛ کشاورزافشار، حسین و مدنی، یاسر (1400). پدیدارشناســی ادراک زنــان سرپرســت خانــوار از خــود در دو عرصــۀ خصوصــی و عمومــی، دوقصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، دوره 10، شماره 19.
15. ترابی مومن، الهام؛ راهب، غنچه؛ علیپور، فردین و بیگلریان، اکبر(1396). بررسی اثربخشی مداخله مددکاری اجتماعی گروهی با رویکرد توسعه بر توانمندسازی روانی و اجتماعی زنان سرپرست خانوار. مجله توانبخشی، دوره 18، شماره ۳ .
16. تیموری بازگری، عامر؛ پزشکی‌راد، غلامرضا و صدیقی، حسن (1391).توانمندسازی زنان روستایی از طریق گروه‌های خودیار روستایی در روستاهای شهرستان تایباد( پایان نامه). دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده علوم کشاورزی.
17. جمشیدی، محمدعلی؛ نوری پورلیاولی، رقیه؛ جان بزرگی، وسعود و فردین، محمدعلی (1394). اثربخشی توانمندسازی کارکردی زوجین مبتنی بر رویکرد اسلامی بر رضایتمندی زناشویی زنان. نشریه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده، دوره ۰۱، شماره 31 .
18. جهان‌بین، رضا؛ بابایی اقدم، فریدون؛ روستایی، شهریور و اصغری زمانی، اکبر (1397). تحلیل عوامل موثر بر توانمندسازی زنان در سکونتگاههای غیررسمی (مطالعه موردی: شهر ایلام)(پایان نامه). دانشگاه تبریز، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی.
19. حاجیان، حسنا؛ ضیایی، محمود و جمعه‌پور، محمود (1392). مطالعه تطبیقی میزان توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی در نتیجه توسعه گردشگری زمستانی، مطالعه موردی: مقصدهای گردشگری خور، شمشک، دربندسر، دیزین( پایان نامه). دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده مدیریت و حسابداری.
20. حسینی، محمدرضا (1399). تحلیل تماتیک توسعه اجتماعی زنان با تأکید بر توانمندسازی پایدار. نشریه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره 13، شماره ۱ .
21. حیدری ساربان، وکیل؛ باختر، سهیل و طالعی حور، وحید (1395). ارزیابی و تأثیر مؤلفه‌های سرمایه اجتماعی بر توانمندسازی زنان روستایی مطالعه موردی: دهستان شیان، شهرستان اسلام آباد غرب. فصلنامه زن و جامعه (جامعه‌شناسی زنان سابق)، دوره 28، شماره ۴ .
22. خاکپور، براتعلی (1394). سرمایه اجتماعی، توانمندسازی زنان حاشیه نشین و بازار کار شهری مطالعه موردی: جامعه زنان محلّه های اسکان غیررسمی تبریز. نشریه جغرافیا و توسعه فضای شهری، دوره ۲، شماره ۱ .
23. خانی، فضیله؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن و صیادبیدهندی، لیلا (1391). ارائه الگوی توانمندسازی زنان روستایی استفاده کننده از ICT (بخش مرکزی شهرستان لاهیجان). نشریه توسعه محلی روستایی_شهری (توسعه روستایی)، دوره ۴، شماره ۱ .
24. خسروی، بهار؛ رسول زاده اقدم، صمد و علایی کلجاهی، پروانه (1396). بررسی راهکارهای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی ( ره ) شهرستان روانسر( پایان نامه). دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی.
25. دالوند، سمیرا؛ حسین‌زاده، علی‌حسین و حزباوی، عزیز(1394). بررسی عوامل اجتماعی-فرهنگی موثر بر توانمندسازی زنان از دیدگاه زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد شهرستان خرم‌آباد( پایان نامه). دانشگاه شهید چمران اهواز، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی.
26. رحمتی والا، ایلی؛ تاج الدین، محمدباقر و زارع، زهرا (1392). بررسی نقش رسانه ملی (صدا و سیما) بر توانمندسازی زنان سرپرست خانوار؛ (مطالعه موردی: شهرداری منطقه 18)( پایان نامه). دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
27. رضایی مقدم، کوروش و نعمت‌پور، لیلا (۳۹۳۱). فعالیت در تشکل های ورمی کمپوست راهکاری برای توانمندسازی زنان روستایی: مطالعه موردی استان فارس. نشریه روستا و توسعه، دوره 17، شماره ۳ .
28. ره‌پیکر، واحده؛ تبریزی، نازنین و میرزایی، روزبه (1398). توسعه گردشگری غذا و نقش آن بر توانمندسازی زنان(مطالعه موردی شهرستان مریوان)( پایان نامه). دانشگاه مازندران، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی.
29. زارعان، منصوره؛ زارعی، معصومه و هنردوست، عطیه (1397). توانمندسازی زنان سرپرست خانوار با تأكيد بر برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه جمهوری اسلامی ايران. نشریه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره ۶۱، شماره ۲ .
30. زارعی صالح‌آبادی، مژگان؛ خیرخواه، معصومه؛ اسماعیلی، نازنین و حقانی، شیما (1399). تأثیر توانمندسازی بر نگرش به باروری و فرزندآوری زنان با حاملگی نافرجام: یک مطالعه کارآزمایی بالینی. نشریه پرستاری ایران، دوره ۳۳، شماره 125 .
31. ساعی ارسی، ایرج و ولی‌پور، شهربانو (1388). شناسایی عوامل مؤثر بر توانمندسازی زنان جهت مشاركت در توسعه اجتماعی (مطالعه‌ی موردی استان لرستان). نشریه علوم رفتاری، دوره ۱ ، شماره ۲ .
32. سرحسابی، محمدرضا؛ کردستانی، فرشته و طهماسبی، سیامک (1392). بررسی تاثیر آموزش های تخصصی بر توانمندسازی زنان سرپرست خانوار در کمیته امداد امام (ره) شهر تهران( پایان نامه). دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم اجتماعی.
33. سواری، مسلم؛ شیری، نعمت‌الله و اسدی، علی (1392). نقش منابع و كانال‌های ارتباطی و اطلاعاتی در توانمندسازی زنان روستایی شهرستان ديواندره. فصلنامه پژوهش‌های روستایی، دوره 14، شماره ۲ .
34. شاه ولی، منصور و ملکیان، عاطفه (1393). طراحی الگوی ارتباطی و اطلاع رسانی برای توانمندسازی زنان عضو صندوق‌های اعتباری خرد روستای لپویی استان فارس با پاردایم توحید محور. نشریه روستا و توسعه، دوره ۴۱، شماره ۳ .
35. شریف‌زاده، محمدشریف؛ خندان، حسین و عبداله زاده، غلامحسین (1396). ارزیابی اثربخشی طرح توانبخشی مبتنی بر اجتماع در توانمندسازی زنان روستایی شهر بیرجند. نشریه توسعه محلی روستایی_شهری (توسعه روستایی)، دوره 10، شماره ۲ .
36. شکوری، علی (1387). سیاست‌های حمایتی و توانمندسازی زنان (برنامه‌های خودکفایی کمیته امداد برای زنان سرپرست خانوار). مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی، شماره 61 .
37. شمس، محسن؛ کیانفرد، لیلا؛ پرهیزکار، سعادت و موسوی‌زاده، علی (1396). نیازسنجی آموزشی زنان متاهل شهر اهواز: گام اول برای طراحی یک برنامه توانمندسازی پیشگیری از خشونت خانگی علیه زنان. نشریه طلوع بهداشت، دوره 16، شماره ۱ .
38. شیانی، ملیحه و زارع، حنان (1398). فراتحلیل مطالعات زنان سرپرست خانوار در ایران. فصلنامه مطالعات جامعه شناختی (نامه علوم اجتماعی سابق)، دوره 26، شماره ۲ .
39. شیخ الاسلام، نجمه؛ قلی‌پور، آرین و پورعزت، علی اصغر (1388). بررسی نقش سازمانهای مردم نهاد در توانمندسازی زنان در معرض آسیب های اجتماعی( پایان نامه). دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
40. شیرافکن، آرزو؛ میردامای، سید مهدی و لشگرآرا، فرهاد (1394). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در توانمندسازی اعضای شرکت‌های تعاونی تولید روستایی زنان تهران. نشریه تعاون و کشاورزی، شماره 13.
41. شیروانی، هنگامه؛ الحانی، فاطمه و منتظری، علی (1396). تاثیر اجرای الگوی توانمند سازی خانواده محور برمقیاس‌های عملکردی کیفیت زندگی زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی درمانی. فصلنامه بیماری‌های پستان، دوره 10، شماره ۱ .
42. صادقی فسایی، سهیلا و رجب لاریجانی، مهسا (1390). استراتژی‌های توانمندسازی زنان در مقابله با آزارهای جنسی در محل کار. فصلنامه تحقیقات زنان (مطالعات زنان)، شماره ۳ .
43. صباغی، زهرا؛ ابراهیمی، سید عباس و مدرسی، میثم (1400). بررسی پیشایندهای تمایل به کارآفرینی زنان با تأکید بر توانمندسازی ، هنجارهای ذهنی و سواد مالی( پایان نامه). دانشگاه سمنان، پردیس علوم انسانی - دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اداری.
44. صیاد بیدهندی، لیلا؛ اسکندری نوده، محمد و خانی، فضیله (1391). بررسی قابلیت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات در توانمندسازی زنان روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان لاهیجان، دوره 15 شماره ۳ .
45. عربخانی، اسدالله؛ سیدمیرزایی، سیدمحمد و کلدی، علیرضا ( 1398). تحلیل توانمندسازی زنان روستایی در تولید مصنوعات صنایع دستی. نشریه مطالعه هنر اسلامی، دوره 16 ، شماره ۶۳ .
46. غیاثوند، احمد و عماری، حسن (1391). ارزیابی تاثیر اجتماعی مجموعه‌های فرهنگی بانوان (شهربانو) بر توانمندسازی زنان در شهر تهران. فصلنامه برنامه‌ریزی رفاه و توسعه اجتماعی، دوره ۴، شماره 12 .
47. فتحی واجارگاه، کورش (1381). برنامه‌های درسی تربیت شهروندی: اولویتی پنهان برای نظام آموزش و پرورش ایران. مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره 14، شماره ۲ .
48. فرج‌پور، مریم؛ دودانگی، علیرضا و سلطان‌زاده، حسین؛ (1394). احیا و ساماندهی بافت‌های فرسوده شهری در راستای توانمندسازی زنان شهروند: مورد پژوهی اقدامات شهرداری تهران. نشریه مدیریت شهری، شماره 39.
49. قاسمی، مهدی؛ بادسار، محمد، فلاحتی، لیلا و کرمی دهکردی، اسماعیل (1396). عوامل موثر بر توانمندی زنان روستایی و نقش آن در توسعه اجتماعات محلی در استان چهارمحال و بختیاری (پایان نامه). دانشگاه زنجان، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی. دکتری تخصصی.
50. قدسیان، حسین؛ ملامحمدی؛ مجید و شاه حسینی، زهرا (1394). بررسی تاثیر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای بر توانمندسازی زنان. نشریه مهارت آموزی. دوره ۳، شماره ۱۱.
51. قربان صباغ، منیره؛ خانجانی، نرگس؛ فداکار، محمدمهدی و ایرانپور، عابدین (1393). توانمندسازی زنان مراجعه کننده به خانه‌های بهداشت شهرستان کرمان از طریق آموزش خودآزمایی پستان در حضور بهورز. فصلنامه بیماری‌های پستان، دوره ۷، شماره ۱ .
52. قربانی، فریدون؛ انصاری؛ حمید و محسنی، رضاعلی (1398). فراتحلیل جامعه شناختی نیازها و اولویتهای زندگی زنان سرپرست خانوار با تاکید بر احساس امنیت اجتماعی. نشریه مطالعات امنیت اجتماعی، دوره 10، شماره 57.
53. قربانی، مهدی؛ عوض پور، لیلا و راسخی، ساره (1395). تحلیل سرمایه اجتماعی شبکه زنان روستایی در راستای توانمندسازی جوامع محلی (منطقه مورد مطالعه: روستای بزیجان، شهرستان محلات، استان مرکزی). نشریه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره ۵ ، شماره ۲ .
54. قلی‌پور، آرین و رحیمیان، اشرف (1388). رابطه عوامل اقتصادی، فرهنگی و آموزشی با زنان سرپرست خانوار. نشریه رفاه اجتماعی، دوره ۱۱، شماره 40 .
55. قلیزاده گرجان، مصطفی؛ علائی بوسیجن، محسن و عزیزخانی، اقباله (1392). بررسی عوامل موثر بر توانمندی زنان سرپرست خانوار (مطالعه موردی زنان سرپرست خانوار تحت حمایت کمیته امداد امام (ره) استان اردبیل سنین بین 20 الی 30 سال)( پایان نامه). دانشگاه آزاد اسلامی واحد خلخال، دانشکده زبان و ادبیات فارسی.
56. قنبری، ابوالفضل؛ درخشان، الهام؛ حسن‌زاده، مهرشاد و گرامی‌زاده، آرش (1395). عوامل مؤثر بر توانمندسازی زنان با تأکید بر بخش گردشگری (مطالعه موردی: شهر سیسخت)، نشریه مطالعات اجتماعی گردشگری، دوره ۴ ، شماره ۸ .
57. قنبری، یوسف و انصاری رحیمه (1394). شناسایی و تدوین عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر بر توانمندسازی زنان روستایی(مطالعه موردی: شهرستان رستم). نشریه پژوهش و برنامه ریزی روستایی، دوره ۴ ، شماره 3.
58. کاظم‌پور، فاطمه؛ اکبراقلی، فرحناز و شاهی اردبیلی، حکمت (1399). تحلیلی بر مشارکت و توانمندسازی زنان در بهبود کیفیت زندگی در سکونتگاههای غیر رسمی (مطالعه موردی: شهرک حجت)( پایان نامه). دانشگاه پیام نور استان خراسان رضوی، مرکز پیام نور مشهد.
59. کاظمی، رحیم؛ یعقوبی، جعفر و نعیمی، امیر (1397). تحلیل تأثیر سرمایه اجتماعی بر روی توانمندسازی روانشناختی زنان روستایی شهرستان سلماس. نشریه علمی علوم ترویج و آموزش کشاورزی ایران، دوره 14، شماره ۲ .
60. کتابی، محمود؛ یزدخواستی، بهجت و فرخی راستابی، زهرا (1382).توانمندسازی زنان برای مشارکت در توسعه.نشریه پژوهش زنان، شماره ۷ .
61. کرد، اله بخش؛ انق، نازنحمد و دربان آستانه، محمدرضا (1401). بررسی جامعه شناختی طرح توانمند سازی زنان سرپرست خانوار مددجویان تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی ره شهرستان خاش( پایان نامه). دانشگاه پیام نور استان خراسان شمالی، مرکز پیام نور بجنورد.
62. کشاورزی، فهیمه و شمشیری، بابک (1399). الگوی كاربردی توسعه توانمندسازی زنان جامعه ايرانی: يك پژوهش تركيبی. نشریه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره 18، شماره ۳ .
63. کلانتری شاهیجان، هاجر؛ فرهمند، مهناز و جوادیان، سید رضا (1398). مطالعه کیفی چالش های برنامه های توانمندسازی سازمان بهزیستی از نگاه زنان سرپرست خانوار و مددکاران اجتماعی( پایان نامه). دانشگاه یزد، پردیس علوم انسانی و اجتماعی - دانشکده علوم اجتماعی.
64. کلدی، علیرضا و سلحشوری، پروانه (1391). بررسی تاثیر حمایت اجتماعی بر توانمندسازی زنان. نشریه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره ۴، شماره ۴ .
65. کمشکی، بتول؛ نجارزاده، ملیحه و غلامی، سحر (1396). بررسی توسعه اجتماعی با توانمندسازی زنان سرپرست خانوار مطالعه موردی آموزشگاههای آزاد شهرستان کرمان. نشریه مهارت‌آموزی، دوره ۵، شماره ۲۲.
66. کیایی، حوری؛ پارسی، حمیدرضا و فرهنگی، علی اکبر (1396). تحلیل اثر رسانه‌های نوشتاری (الکترونیکی و چاپی) بر توانمندسازی زنان شاغل. نشریه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، دوره ۶ ، شماره ۴ .
67. کیمیایی، سیدعلی (1390). شیوه های توانمندسازی زنان سرپرست خانوار. نشریه رفاه اجتماعی، دوره ۱۱، شماره 40 .
68. مافی، فرزانه (1388). توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی از طریق اعتبارات خرد. فصلنامه پژوهشنامه، مجموعه علوم اجتماعی، شماره 42.
69. مرشدی، لاله و کاظمی، حسین (1392). نقش فناوری های اطلاعات و فناوری ارتباطات در توانمندسازی زنان شهرستان مرودشت. نشریه پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، دوره ۶ ، شماره ۱ .
70. مظفری، افسانه (1394). نقش رسانه های جمعی در توسعه پايدار با رويكرد توانمندسازی زنان. نشریه مطالعات توسعه اجتماعی ایران، دوره ۷، شماره ۳ .
71. ملک‌زاده، ندا؛ داداش‌پور، هاشم و رفیعیان، مجتبی (1400). فرامطالعه مطالعات مرتبط با ساختار فضایی شهری و منطقه‌ای در ایران در بازه زمانی 1398-1380. نشریه معماری و شهرسازی ایران، دوره ۲، شماره ۱ .
72. منتظرقائم، مهدی و شعبان کاسه‌گر، مونا (1394). فضای سایبر و توانمندسازی زنان در ایران. نشریه مطالعات رسانه‌های نوین، دوره ۱، شماره ۳ .
73. مهاجری، شیوا؛ مجردی، غلامرضا و بادسار، محمد (1392). بررسی نقش عوامل اجتماعی و روانشناختی بر توانمندسازی زنان روستایی سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد (مورد مطالعه: شهرستان عباس آباد). مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 47، شماره ۱ .
74. مهدی‌پور، فریده و پرچکانی، پروانه (1400). نقش گردشگری غذایی در توسعه مزرعه های گردشگری با رویکرد توانمند سازی زنان - مطالعه موردی شهر رشت( پایان نامه). دانشگاه علم و فرهنگ تهران، دانشکده علوم گردشگری.
75. مهرآرا، اسداله؛ شفیع‌پور، سیده فاطمه، دیانتی، ربابه و زارع زیدی، علیرضا (1396). سقف شیشه‌ای، از چالشها و راهکارها تا توانمندسازی زنان (مروری). نشریه شباک، دوره ۳، شماره 10 .
76. مومنی، سیما؛ بریمانی، فرامرزی، میرزایی، روزبه و تبریزی، نازنین (1394). نقش گردشگری در توانمندسازی زنان - مطالعه موردی: بابلسر (پایان نامه). دانشگاه مازندران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
77. نادری مهدی، کریم و وحدت مودب، هاجر (1397). بررسی تأثير مؤلفه‌های سرمايه اجتماعی بر توانمندسازی زنان دارای مشاغل خانگی (مطالعه موردی: شهرستان رزن). نشریه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره 16، شماره ۲ .
78. ناصری، سمیه؛ اروعی یزدانی، بدرالدین و سالارزهی، حبیب اله (1391). مطالعه عوامل موثر بر ارتقاء توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) (مطالعه موردی: کمیته امداد شهرستان زاهدان)( پایان نامه). دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده مدیریت و حسابداری.
79. نامداری کرم اله، محمد؛ احمدی، منیژه و چراغی، مهدی (1397). نقش آموزش بر توانمندسازی اقتصادی- اجتماعی زنان روستایی نیمه‌کوچ‌نشین (مطالعه موردی دهستان کاکاوند غربی شهرستان دلفان) (پایان نامه). دانشگاه زنجان، دانشکده علوم انسانی.
80. نجار نهاوندی، مریم و آبخوش، معصومه (1394). سنجش تأثير آموزش شهروندی بر توانمندسازی زنان (مطالعه موردی: منطقه 6 شهرداری تهران). نشریه زن در توسعه و سیاست، دوره 13، شماره ۱ .
81. نجیب‌زاده، سمیه؛ محمدی، نعیما و مقصودی، سوده (1397). بومگردی و توانمندسازی زنان روستایی استان کرمان(پایان نامه). دانشگاه شهید باهنر کرمان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
82. نوری، مریم؛ خواجه شاهکوهی علیرضا و نجفی کانی، علی اکبر (1398). نقش گردشگری در توانمندسازی زنان روستایی، روستاهای شهرستان فریدونکنار (پایان نامه). دانشگاه گلستان، دانشکده علوم انسانی.
83. نیلی احمدآبادی، زهرا؛ آرین، خدیجه و سعدی‌پور، اسماعیل (1394). بررسی راهبردهای توانمندسازی مبتنی بر بازسازی شناختی- رفتاری برتقویت خودپنداره زنان پس از طلاق شهر تهران. نشریه فرهنگ مشاوره و روان درمانی (فرهنگ مشاوره)، دوره ۶، شماره 12 .
84. واقف، فاطمه و صبوری خسروشاهی، حبیب (1396). بررسی تاثیر رسانه جمعی برتوانمندسازی زنان شهر تهران (توانمندسازی اقتصادی و روانشناختی). دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شرق - قیام دشت، دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
85. وطن خواه نوغانی، آتنا؛ قاسمی، مریم و جوان، جعفر (1395). شناسایی و اولویت بندی راهبردهای توانمندسازی زنان در روستاهای مهاجر فرست. فصلنامه مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان (مطالعات زنان سابق)، دوره ۴۱، شماره ۳ .
86. یاسوری، مجید (1390). نقش سازمان های غیردولتی در توانمندسازی زنان و جوانان روستایی (روستای اردوغش). نشریه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتاههای انسانی (چشم‌انداز جغرافیایی)، دوره ۶ ، شماره 17 .
87. یزدانپور، فاطمه؛ سام آرام، عزت اله؛ شریفیان، اکبر و پروین، ستار (1399). طراحی و آزمون الگوی توانمندسازی اجتماعی: زنان مصرف کننده موادمخدر (محله فوتبال اراک) (پایان نامه). دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده علوم اجتماعی.
88. یعقوب‌زاده، مریم؛ صنعت‌جو، اعظم و نوکاریزی، محسن (1400). جایگاه کتابخانه‌های عمومی در توانمندسازی اطلاعاتی (اجتماعی - اقتصادی) زنان (پایان نامه).دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی.
89. شادی طلب، ژاله؛ وهابی، معصومه؛ ورمزیار، حسن .(1384).فقر درآمدی فقط یک جنبه از فقر زنان سرپرست خانوار، فصلنامه رفاه اجتماعی.
90. کلدی، علیرضا؛ سلحشوری، پروانه (1391). بررسی تأثیر حمايت اجتماعی بر توانمندسازی زنان. مطالعات توسعه اجتماعی ايران، دوره ۴ ، شماره ۴ .
91. احمدی، پریسا و مختاری، داود (1397). بررسی نقش توسعه اکوتوریسم در کارآفرینی و توانمندسازی زنان منطقه آزاد تجاری - صنعتی ارس (پایان نامه). دانشگاه تبریز، دانشکده برنامه‌ریزی و علوم محیطی.
92. امید کهن‌شوری، زینب؛ کرد، باقر و سالارزهی، حبیب‌الله (1397). عوامل موثر بر توانمندسازی و کارآفرینی زنان روستایی منطقه تفتان(پایان نامه). دانشگاه سیستان و بلوچستان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
93. درمیان جعفری، اصغر (1398). تاثیر توانمندسازی بر اساس مشاوره شناختی–اجتماعی حرفه‌ای در افزایش خودکارآمدی شغلی و جهت‌گیری آینده زنان سرپرست خانوار. نشریه خانواده و پژوهش، دوره ۶۱، شماره ۴ .
94. دباغی ورنوسفادرانی، حمیده؛ فیروزآبادی، سیداحمد؛ ایمانی جاجرومی، حسین و متوسلی، محمود (1396). مطالعه کارآفرینی اجتماعی معطوف به توانمندسازی زنان روستایی (پایان نامه). دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی. دکتری تخصصی.
95. دشتی، محسن؛ ستوده آرانی، حسین و باغبانی، ابوالفضل (1399). تحلیل تأثیر گرایش به کارآفرینی ناب بر توانمندسازی روانشناختی زنان روستایی تحت پوشش شرکت های تعاونی شهرستان سمیرم با توجه به نقش واسطه ای سبک زندگی سالم( پایان نامه). دانشگاه پیام نور استان اصفهان، مرکز پیام نور نطنز.
96. دهانی، نسیمه؛ سالارزهی، حبیب‌الله و مرادزاده، عبدالباساط (1397). تاثیر شبکه اجتماعی بر توانمندسازی زنان کارآفرین ( پایان نامه). دانشگاه سیستان و بلوچستان، پردیس زاهدان. 97. رفیعی، شیلا و فلاح، محمدرضا (1395). ارائه چارچوبی برای توانمندسازی زنان کارآفرین در حوزه کسب وکار الکترونیک( پایان نامه). دانشگاه حضرت معصومه (س).
98. عنابستانی، علی اکبر و صادق‌لو، طاهره (1397). تحلیل نقش مدیریت پروژه‌های کارآفرینانه در توانمندسازی زنان روستایی: مورد اعضای نظام صنفی کشاورزان شهرستان محلات. نشریه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، دوره ۷، شماره ۱ .
99. کلانتری، خلیل؛ شعبانعلی فمی، حسین و سروش مهر، هما (1389). بررسی عوامل تسهیل کننده و بازدارنده توانمندسازی اقتصادی زنان روستایی. نشریه توسعه محلی روستایی_شهری (توسعه روستایی)، دوره ۱، شماره ۲ .
100. مهران‌فر، زیور؛ نیمروزی ناوخی، نوروز و غفاری، کلثوم (1396). نقش گردشگری مذهبی در توانمندسازی اقتصادی زنان سرپرست خانوار شهرستان علی آباد کتول( پایان نامه). موسسه آموزش عالی حکیم جرجانی.
101. میرزایی، رقیه؛ میرزایی، حسین و آقایاری هیر، توکل (1392). بررسی عوامل اجتماعی - اقتصادی موثر بر میزان توانمندسازی زنان سرپرست خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر تبریز( پایان نامه). دانشگاه تبریز، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
102. Cheston, S., & Kuhn, L. (2002). Empowering women through microfinance. Draft, Opportunity International, 64, 1-64. 103. Danish Institute of International Studies», [On line] Available on: http://www.neuchatelinitiative.net/english/FarmerEmpowermentexperienceslessonslearnedan dwaysf. DOC. 104. Pereka, A. K. (1998). The role of women in rural development in Tanzania. In Second Pan Commonwealth Veterinary Conference on Animal Health and Production in Rural Areas, The Essential Role of Women at all Levels (Vol. 1, pp. 115-121). 105. Malhotra, A., Schuler, S.R. and Boender, C. (2002) Measuring Women’s Empowerment as a Variable in International Development. The World Bank, Washington DC. 106. Terry, G., (2009), No climate justice without gender justice: an overview of the issues,Gender and Development, 17 (1). 107. Emdal, E. (2016). The way out of gendered poverty? Economic empowerment of young ugandan mothers through NGO support (Doctoral dissertation). 108. Malinga, B. (2016). Women’s empowerment and gender mainstreaming in post-apartheid South Africa: an analysis of governmental .policy frameworks and practices (Doctoral dissertation). 109. Guérin, I., Gilardone, M., & Palier, J. (2014). The weight of institutions on women’s capabilities: how far can microfinance help? (No. halshs-01171758). 110. Trommlerová, S, Klasen, S, Lessmann, O. (2014) . Determinants of Empowerment in a Capability Based Poverty Approach: Evidence from The Gambia. 111. Mayauxo, L.(2005). Gender Equality, Equality & Wommen Empowerment , Principles, Definitions & Farmework in Microfinance Handbook, CERML, Brussels. 112. Rocha, E .(1997). A Ladder of Empowerment. Journal of Planning Education and Research. Vol. 17.