تحلیل اثر رفتارهای محیطزیستگرایانه بر بهزیستی فردی- اجتماعی با میانجیگری دلبستگی به مکان در محله سرخاب تبریز
محورهای موضوعی : معماری و شهرسازی و سکونتگاههای انسانی
علی زینالی عظیم
1
*
,
بهرام محمدیان
2
,
مهدی پوراکبر
3
,
پویا قلی زاده
4
,
لیدا اخلاقی
5
1 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران؛ دانشجوی فوق دکتری طراحی شهری، تربیت دبیر شهید رجائی تهران
2 - گروه معماری واحد بین المللی جلفا، دانشگاه آزاد اسلامی، جلفا، ایران
3 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
4 - دانشجوی دکتری شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
5 - دانشجوی دکتری معماری پژوهش‌محور، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
کلید واژه: رفتارهای محیط زیست گرایانه, بهزیستی فردی - اجتماعی, دلبستگی به مکان, شهر تبریز,
چکیده مقاله :
مقدمه: مشکلات و چالشهای محیط زیستی از نگرانیهای عمدۀ جامعه امروزی است. بیشتر این چالشها ناشی از رفتار انسانها است که میتوان از طریق تغییر در نگرش و رفتار ایشان و آگاهی بخشیدن از پیامدهای این مشکلات بر آنها فائق آمد. برخی از مهمترین رفتارهای محیطزستگرایانه دارای مزایای شخصی، اجتماعی و محیطزیستی فراوانی هستند که بهبود اینها خود بر دلبستگی به مکان تأثیر میگذارد. دخیل شدن در رفتارهای محیطزیستگرایانه ساکنان را به انجام کاری خوب برای خودشان، برای اجتماعشان، و برای مکانی که در آن زندگی میکنند وا میدارد، و این نوع رفتار سطح بهزیستی و دلبستگی به مکان آنها را افزایش میدهد.
هدف: هدف این پژوهش تعیین اثر رفتارهای محیطزیستگرایانه بر بهزیستی فردی- اجتماعی با میانجیگری دلبستگی به مکان درمحله سرخاب تبریز است.
روششناسی تحقیق: روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی میباشد. جامعه آماری تحقیق ساکنان محله سرخاب است که براساس فرمول کوکران 373 نفر بدست آمد. برای تحلیل دادهها از روش معادلات ساختاری با نرمافزارAmos و SPSS استفاده گردید.
قلمرو جغرافیایی تحقیق: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، محله سرخاب شهر تبریز میباشد.
یافته ها: تحلیل های معادلۀ ساختاری حاکی از یک تأثیر مثبت مستقیم رفتار محیطزیستگرایانه بر بهزیستی فردی - اجتماعی و همینطور دلبستگی به مکان بود. دلبستگی به مکان تا حدی واسط ارتباط بین رفتارهای محیطزیستگرایانه و بهزیستی فردی - اجتماعی بود. این تحقیق از این لحاظ که دادههای جدیدی دربارۀ اینکه رفتارهای محیطزیستگرایانه چطور بهزیستی فردی و اجتماعی را با تضمین بالقوۀ مزایای بلند مدت افزایش میدهند قابل توجه و مهم است.
نتایج: در نتیجه این تحقیق نشان داد که تحریک، برانگیختن و توصیۀ این نوع رفتارها اهمیت دارد.
Introduction: Environmental problems and challenges are one of the major concerns of today's society. Most of these challenges are caused by human behavior, which can be overcome by changing their attitude and behavior and making them aware of the consequences of these problems. Some of the most important environmental behaviors have many personal, social, and environmental benefits, and improving them affects attachment to a place. Involvement in environmental behaviors makes residents to do something good for themselves, for their community, and for the place they live in, and this type of behavior increases their level of well-being and attachment to their place give.
Research Aim: The aim of this study is to determine the effect of environmentalist behaviors on individual-social well-being through the mediation of place attachment in the Sorkhab neighborhood of Tabriz.
Methodology: The current research method is descriptive-analytical. The statistical population of the research is the residents of Sorkhab neighborhood, which was 373 people based on Cochran's formula. Structural equation method with Amos and Spss software was used for data analysis.
Studied Area: The geographical scope of this research is Surkhab neighborhood of Tabriz city.
Results: Structural equation analysis indicated a direct positive effect of environmentalist behavior on individual-social well-being and also attachment to place. Attachment to the place was to some extent the relationship between environmentalist behaviors and individual-social well-being. This research is significant and important in that it provides new data on how pro-environmental behaviors increase individual and social well-being by potentially ensuring long-term benefits.
Conclusion: As a result of this research, it was shown that stimulating, arousing and recommending this type of behavior is important.
بازیار، احسان؛ احمدوند، مصطفی؛ پیرداده بیرانوند، کبری و صداقتی، مجید. (1400). حس مکان و رفتار محیطزیستگرایانه (مورد مطالعه: جامعه میزبان و گردشگران در تفرجگاه چشمه بلقیس شهرستان چرام). پژوهش¬های روستائی، 12(2)، 369-352.
10.22059/JRUR.2020.300346.1486 doi:
تقویی کلیبر پرویز و خانلو نسیم، آذر، علی. (1402)، سنجش تأثیرات اجتماعی گردشگری بر کیفیت زندگی با شیوع Covid-19 در شهر تبریز. گفتمان طراحی شهری مروری بر ادبیات و نظریه¬های معاصر، ۴(۱)، ۱54-۱35.
http://udd.modares.ac.ir/article-40-62045-fa.html
رحیمی، لیلا؛ بردبار، حدیث؛ علیلو، لیلا و واعظی، موسی. (1401). تحلیل مؤلفه‌‌های تأثیرگذار بر حس اجتماع بافت قدیم و جدید شهر تبریز(نمونۀ موردی: محله‌های یاغچیان، سرخاب و دوه‌‌چی). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 12(42)، 26-1.
10.22111/GAIJ.2022.38871.2935 doi:
رشیدکلویر، حجت الله؛ حسن زاده، پرستو و اکبری، حسن. (1400). مقایسه دلبستگی مکان، واکنش روانی و بهزیستی اجتماعی در ساکنان منازل شخصی و آپارتمانی شهر رشت. پژوهش¬های روانشناسی اجتماعی، 11(41)، 102-79.
doi.org/10.22034/spr.2021.258850.1599
زینالی عظیم، علی. (1401). تحلیل دلبستگی مکانی در شهر تبریز با به‌کارگیری مقیاس شهرهای هوشمند در دوران بیماری کووید 19. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 10(3)، 80-65. 10.22059/JURBANGEO.2022.342120.1687doi:
صابری فر، رستم. (1400). بررسی اثر احساس محرومیت بر بهزیستی اجتماعی در بافت های ناکارآمد شهری (نمونه موردی شهر مشهد). مطالعات جامعه شناختی شهری، 11(38)، 26-1. 10.30495/uss.2021.681582doi:
فرخ¬نژاد افشار، پویا؛ ملکوتی، سید کاظم؛ راشدی، وحید و اجری، خامسلو مهدی. (1400). بررسی ارتباط دلبستگی مکان و عملکرد اجتماعی در سالمندان. روانپزشكي و روانشناسي باليني ايران، ۲۷(۲)، 203-194. 10.32598/ijpcp.27.2.2822.2doi:
کرمی، اسلام؛ بصیری، مصطفی و زینالی عظیم، علی. (1400). تحلیل دلبستگی به مکان و متغیرهای وابسته به آن در مکان‌های سوم شهری (نمونۀ موردی: پارک ائل‌گلی تبریز). پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 9(3)، 759-735.
doi: 10.22059/JURBANGEO.2021.318070.1450
کریمی، سعید. (1396). رابطه دانش محیطزیستی با رفتار محیطزیستگرایانه دانشجویان کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا: نقش میانجیگری نگرش محیطزیستی. آموزش محیط زیست و توسعه پایدار، 6(2)، 140-127. 20.1001.1.23223057.1396.6.2.10.4dor:
کریمی، سعید و علی توکلی، فاطمه. (1401). بررسی نقش دانش زیست محیطی در شکل‌گیری رفتار محیط زیست گرایانه زنان تسهیلگر روستایی سازمان جهاد کشاورزی استان قم. روستا و توسعه، 25(2)، 132-111. 10.30490/RVT.2021.352099.1279doi:
نیسی، مریم، بیژنی، مسعود و فلاح حقیقی، نگین. (1399). مفهوم سازی اجتماعی ـ شناختی از رفتار زیست‌محیط‌گرایانه دانشجویان در نظام آموزش عالی کشاورزی ایران. علوم محیطی، 18(2)، 76-59. 10.29252/ENVS.18.2.59doi:
هدفی، فرزانه و صرافی نیک، علی. (1401). مطالعه ارتباط ادراک محیطی و دلبستگی به مکان و اثر آنها بر رفتارهای حامی محیط زیست. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 10(2)، 114-93. 10.22059/JURBANGEO.2022.332929.1605doi:
Bartolo, M.G., Servidio, R., Palermiti, A.L., Nappa, M.R., & Costabile, A. (2023). Pro-Environmental Behaviors andWell-Being in Adolescence: The Mediating Role of Place Attachment. Int. J. Environ. Res. Public Health, 20, 5759. doi.org/10.3390/ijerph20105759.
Binder, M., Blankenberg, A. K., & Guardiola, J. (2020). Does it have to be a sacrifice? Different notions of the good life, pro-environmental behavior and their heterogeneous impact on wellbeing. Ecological Economics, 167, 106448. doi.org/10.1016/j.ecolecon.2019.106448.
Capstick, S., Nash, N., Whitmarsh, L., Poortinga, W., Haggar, P., & Brügger, A. (2022). The connection between subjective wellbeing and pro-environmental behaviour: Individual and cross-national characteristics in a seven-country study. Environmental Science and Policy, 133, 63-73.
doi.org/10.1016/j.envsci.2022.02.025.
Chaigneau, T., & Schill, C, (2022). Environmental behaviours within ecological and social limits: integrating well-being with behavioural research for sustainability, Current Opinion in Environmental Sustainability, 57, 101201. doi.org/10.1016/j.cosust.2022.101201.
Clayton, S., & Karazsia, B. T. (2020). Development and validation of a measure of climate change anxiety. J. Environ. Psychol. 69,101434. doi.org/:10.1016/j.jenvp.2020.101434.
Counted, V., Cowden, R.G., & Ramkissoon, H. (2021). Pro-environmental Behavior, Place Attachment, and Human Flourishing: Implications for Post-pandemic Research, Theory, Practice, and Policy. In: Place and Post-Pandemic Flourishing. SpringerBriefs in Psychology. Springer, Cham, 79, 93-108. doi.org/10.1007/978-3-030-82580-5_8.
Daryanto, A., & Song, Z, (2021). A meta-analysis of the relationship between place attachment and pro-environmental behaviour. Journal of Business Research, 123, 208-219.
doi.org/10.1016/j.jbusres.2020.09.045.
Diener, E., Oishi, S., & Tay, L. (2018). Advances in subjective well-being research. Nat Hum Behav, 2, 253-260. https://doi.org/10.1038/s41562-018-0307-6.
Domingues, R.B., de Jesus, S.N., & Ferreira, Ó. (2020). Place attachment, risk perception, and preparedness in a population exposed to coastal hazards: A case study in Faro Beach, southern Portugal. Int. J. Disaster Risk Reduct, 60, 102288. doi.org/10.1016/j.ijdrr.2021.102288.
González PA., Dussaillant, F., & Calvo E. (2021). Social and Individual Subjective Wellbeing and Capabilities in Chile. Front. Psychol,11, 628785. doi.org/10.3389/fpsyg.2020.628785.
Javed, A., & Kour, P. (2022). The role of place attachment in defining a relationship between green awareness, conservation commitment and environmental responsible behavior of university students in India. Visions for Sustainability, 19, 267-287. doi.org/10.13135/2384-8677/6900.
Karunamuni, N., Imayama, I., & Goonetilleke, D. (2020). Pathways to Well-Being: Untangling the Causal Relationships among Biopsychosocial Variables. Social Science & Medicine, 272(4). 10:112846. doi.org/10.1016/j.socscimed.2020.112846.
Kuo, H.M., Su, J.Y., Wang, C.H., Kiatsakared, P., Chen, K.Y. (2021). Place Attachment and Environmentally Responsible Behavior: The Mediating Role of Destination Psychological Ownership. Sustainability, 13(12), 1-16. 6809. doi.org/10.3390/su13126809.
Li, D.; Zhao, L.M.; Ma, S.; Shao, S.; Zhang, L.X. (2019), What influences an individual’s pro-environmental behavior? A literaturereview. Resour. Conserv. Recycl, 146, 28-34. doi.org/10.1016/j.resconrec.2019.03.024.
Mishal, A., Dubey, R., Gupta, O. K., & Luo, Z. (2017). Dynamics of environmental consciousness and green purchase behaviour: an empirical study. International Journal of Climate Change Strategies and Management, 9(5), 682-705. doi.org/10.1108/IJCCSM-11-2016-0168.
Mullenbach, L.E., & Green, G.T. (2108). Can environmental education increase student-athletes’ environmental behaviors? Environmental Education Research, 24(3), 427-444.
doi.org/10.1080/13504622.2016.1241218.
Song, Z., & Soopramanien, D. (2019). Types of place attachment and pro-environmental behaviors of urban residents in Beijing. Cities, 84. 112-120. S0264275117314257.
doi.org/10.1016/j.cities.2018.07.012.
Strömbäck C., Lindkvist, E., &Västfjäll, D. (2023). Individual differences in environmental wellbeing and pro-environmental behaviors explained by self-control. Front. Psychol, 14:1088682.
doi.org/10.3389/fpsyg.2023.1088682.
Su, L., Huang, S. S., & Pearce, J. (2018). How does destination social responsibility contribute to environmentally responsible behaviour? A destination resident perspective. Journal of Business Research, 86, 179-189. doi.org/10.1016/j.jbusres.2018.02.011.
Subramaniam, T., Samdin, Z., Ramachandran, S., & Kunasekaran, P. (2020). The influence of place attachment on pro-environmental behavioural intentions of ecotourists in Taman Negara National Park, Pahang, Malaysia. Asia-Pacific Journal of Innovation in Hospitality and Tourism, 9(1), 121-140. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20203529093.
Tian, H., & Liu, X. (2022). Pro-Environmental Behavior Research: Theoretical Progress and Future Directions. Int J Environ Res Public Health, 19(11), 1-16. 6721. doi.org/10.3390%2Fijerph19116721.
Welsch, H., & Binder, M., & Blankenberg, A-K. (2021). Green behavior, green self-image, and subjective well-being: Separating affective and cognitive relationships, Ecological Economics, Elsevier, 179(C). 1-12. doi.org/10.1016/j.ecolecon.2020.106854.