تببین نقش مشارکت در مدیریت روستایی با رویکرد حکمروایی خوب در روستاهای شهرستان صومعه سرا
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
ناصر مسرورنژاد
1
,
نصراله مولائی هشجین
2
*
,
عیسی پوررمضان
3
,
محمد باسط قریشی
4
1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
2 - استاد، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران؛ مرکز تحقیقات گردشگری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
3 - دانشیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران؛ مرکز تحقیقات گردشگری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
4 - استادیار، گروه جغرافیا، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران؛ مرکز تحقیقات گردشگری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
کلید واژه: مدیریت روستایی, مدیریت مشارکتی, حکمروایی خوب, توسعه روستایی, شهرستان صومعه سرا,
چکیده مقاله :
مقدمه:حکمروایی خوب روستایی به عنوان اثربخشترین، کمهزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت روستایی بوده که محوریت این رهیافت در مدیریت روستایی بر مبناي توسعه مردم سالار و برابر خواهانه براي تأثیرگذاري تمامی نیروهاي داراي نفع و نفوذ در اداره امور روستاها و همچنین پاسخگویی به تمام نیازهاي این گروهها است.
هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین نقش مشارکت در مدیریت روستایی با رویکرد حکمروایی خوب در روستاهای شهرستان صومعه سرا است.
روش‌شناسی تحقیق: این پژوهش به بررسی رابطه بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود آن در شهرستان صومعهسرا پرداخته شده است. برای این منظور در مطالعات کتابخانهای و میدانی با ابزار مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز جمعآوری شد و با استفاده از نرمافزار آماری SPSS دادهها مورد تحلیل قرار گرفت. پس از مشخص شدن نرمال بودن دادهها از ضريب همبستگی پیرسون و آزمون نمونه زوجی t برای تحلیل دادهها استفاده شد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، شهر ستان صومعهسرا میباشد.
یافته ها: یافتهها نشان میدهد از نظر مدیران و خبرگان روستایی اقدام به جلب سرمایه گذاری روستایی، توجه به نظرات و پیشنهادات مردم روستا، نظرخواهی از مردم در انتخاب دهیار و وجود چشم انداز مالی بلند مدت برای روستا در اهمیت بالاتری است و از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها نقش مدیران در تاثیر تشویق وتوجه به مشارکت زنان در روستا، توجه به محرومان، پیگیری طرح های عمرانی و اطلاع رسانی به مردم به عنوان عوامل تأثیرگذار بر افزایش مشارکت روستاییان درمدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا می باشد. نتایج بطورکلی این مطلب را نشان میدهد که نقش مدیران روستایی بر افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا درجه اهمیت بوده است
نتایج: نتایج وجود رابطه معنادار مثبت بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود آن را نشان داد.
Introduction: Good rural governance is the most effective, least expensive and most sustainable way of implementing rural management, and the focus of this approach in rural management is on democratic and egalitarian development to influence all stakeholders and influencers in managing rural affairs and also to respond to all the needs of these groups.
Research Aim: The aim of this study is to determine the role of participation in rural management with a good governance approach in the villages of Soumeh-e-Sara County.
Methodology: This research has examined the relationship between rural participation in management and good rural governance and its improvement in Soumeh Sara city. For this purpose, the required information was collected in library and field studies using interview, observation, and questionnaire tools, and the data was analyzed using SPSS statistical software. After determining the normality of the data, Pearson's correlation coefficient and paired sample t-test were used to analyze the data.
Studied Areas: The geographical scope of this research is Soumeh Sara County.
Result: The findings show that from the perspective of rural managers and experts, attracting rural investment, paying attention to the opinions and suggestions of the rural people, asking for people's opinions in choosing the village head, and having a long-term financial perspective for the village are of higher importance. From the perspective of managers and experts of institutions, the role of managers in encouraging and paying attention to women's participation in the village, paying attention to the disadvantaged, pursuing development plans, and informing the people are factors that influence the increase in the participation of villagers in managing good governance and improving it in the village. The results generally show that the role of rural managers in increasing the participation of villagers in managing good governance and improving it in the village has been of importance.
Conclusion: The results showed a significant positive relationship between the participation of villagers in managing and improving rural good governance and its improvement.
ایمانی جاجرمی، حسین و عبداللهی، مجید. (1388). بررسی تغییرات مدیریت روستایی در ایران: از انقلاب مشروطه تا امروز. راهبرد، 52، 221-244.
بدری، سید علی؛ اکبریان، سید رضا و قصابی، محمد جواد. (1392). نقش مدیریت محلی در توسعه کالبدی سکونتگاه های روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان آران - بیدگل). تحقیقات روستایی، 4، 249-276.
زارعی، علی اکبر؛ کفاش، محبوبه و شیرین بیان، عطیه. (1393). دموکراسی و حکمرانی خوب، با تأکید بر جامعه روستایی، تأثیر عوامل اقلیمی و طبیعی مؤثر بر معماری نواحی روستایی ایران، زمینه ساز توسعه است. کنفرانس ملی معماری و منظر شهری پایدار. (به فارسی)
شفیعی ثابت ناصر؛ حسینی حاصل، صدیقه و رهبری مهناز. (1398). مدیریت روستایی، توانمندسازی ذینفعان محلی و تحول کالبدی سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: استان سمنان). مسکن و محیط روستا، 38(165)، 113-128. doi: 10.22034/38.165.113
طالشی، مصطفی؛ دربان آستانه، علیرضا و موسوی، سید عارف. (1396). تبیین الگوی فضایی حکمروایی خوب روستایی در کلانشهر کرج. پژوهشهای جغرافیای برنامه ریزی شهری جغرافیایی، 5(4)، 606- 585. doi: 10.22059/jurbangeo.2018.245340.809
عنابستانی علی اکبر و حاتمی نژاد حسین. (1391). مدیریت نوین روستایی و نقش آن در تغییر وضعیت مسکن با توجه به عملکرد ضیاران (مطالعه موردی: میش خاص دهستان- شهرستان ایلام). جغرافیا (برنامه¬ریزی منطقه¬ای)، 2(2)، 140-121.
فرمانداری صومعه سرا. (1396). معرفی شهرستان صومعه سرا. برگرفته از https://somesara.gilan.ir.
مرادی، م؛ نظری، م؛ فتحی، م و صادقی، ط. (1395). دموکراسی و حکمرانی خوب راه را برای توسعه با تاکید بر جامعه روستایی هموار می کند. تهران: نهمین کنگره رهبران مترقی.
مرکز آمار ایران. (1395). نتایج سرشماری عمومی نقوس و مسکن 1395، شهرستان صومعه سرا.
نوروزی اصغر، و ابراهیمی، الهه، (1397). بررسی تحقق شاخص¬های حکمروایی خوب در مناطق روستایی شهرستان لنجان. برنامه¬ریزی توسعه کالبدی، 5(2)، 109-93.
Bjärstig, T., & Sandström, C. (2017). Public-private partnerships in a Swedish rural context-A policy tool for the authorities to achieve sustainable rural development?. Journal of Rural Studies, 49, 58-68.
Diemuodeke, E. O., & Briggs, T. A. (2018). Policy pathways for renewable and sustainable energy utilisation in rural coastline communities in the Niger Delta zone of Nigeria. Energy Reports, 4, 638-644.
Hesam, M., Rezvani, M., & Ashoor, H. (2014). The Villagers’ Satisfaction of Dehyari (Rural Management Unit) Performance with good governance approach (The case study: the villages of south district Gorgan city). Geographical Planning of Space, 4(14), 99-128. (in Persian)
Hwang, J., Park, J., & Lee, S. (2018). The impact of the comprehensive rural village development program on rural sustainability in Korea. Sustainability, 10(7), 2436.
Yu, Z., Wu, C., Tan, Y., & Zhang, X. (2018). The dilemma of land expansion and governance in rural China: A comparative study based on three townships in Zhejiang Province. Land Use Policy, 71, 602-611.
فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی
دوره ، شماره (پیاپی ؟)، تابستان 1396
شاپای چاپی 5968- 2538 شاپای الکترونیکی X595- 2538
http://jshsp.iaurasht.ac.ir
صص.
تببین نقش مشارکت در مدیریت روستایی با رویکرد حکمروایی خوب در روستاهای شهرستان صومعه سرا
چکیده
حکمروایی خوب روستایی به عنوان اثربخشترین، کمهزینه ترین و پایدارترین شیوه اعمال مدیریت روستایی بوده که محوریت این رهیافت در مدیریت روستایی بر مبناي توسعه مردم سالار و برابر خواهانه براي تأثیرگذاري تمامی نیروهاي داراي نفع و نفوذ در اداره امور روستاها و همچنین پاسخگویی به تمام نیازهاي این گروهها است. از این رو در این پژوهش به بررسی رابطه بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود آن در شهرستان صومعهسرا پرداخته شده است. برای این منظور در مطالعات کتابخانهای و میدانی با ابزار مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز جمعآوری شد و با استفاده از نرمافزار آماری SPSS دادهها مورد تحلیل قرار گرفت. پس از مشخص شدن نرمال بودن دادهها از ضريب همبستگی پیرسون و آزمون نمونه زوجی t برای تحلیل دادهها استفاده شد. با توجه به ميزان خطاي رابطه که كمتر از 05/0 بوده است و از آنجایی که ضريب تعيين رابطه در این تحقیق 95 درصد در نظر گرفته شده است، نتایج وجود رابطه معنادار مثبت بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود آن را نشان داد.
واژههای کلیدی: مدیریت روستا، حکمروایی خوب، شهرستان صومعهسرا، مشارکت
مقدمه
بررسي تحولات، مديريت روستايي در ايران نشان ميدهد كه پس از اصلاحات ارضي در دهه 1340 تا اواخر دهه 1370 نهادينگي و پايداري در مديريت وجود نداشت و سياستهاي مديريت روستايي بسيار متغير بود. تأسيس دهياريهاي خودكفا در روستاها و گسترش سريع آنها از ابتداي دهه 1380 آخرين تحول انجام شده براي ساماندهي مديريت رو ستايي است. با اين حال استمرار مشكلات ساختاري مانند كمبود سرمايه انساني، نظام اداري متمركز و كمبود منابع مالي پايدار، چالشهايي هستند كه در صورت بيتوجهي مي توانند به عنوان موانعي براي مديريت روستايي كشور عمل كنند در روستاها گسترش نهادهاي مردمي نويدبخش افزايش مشاركتهاي مردمي، ارائه خدمات عمومي مناسب و به موقع و ايجاد احساس تعلق دراعضاي جامعه روستايي است كه همگي آنها مديريت روستايي را به سمت حكمروايي خوب روستايي رهنمون ميسازد (Imani Jajarmi & Abdollahi, 2009)
گوران گيدن مفهوم حكمروايي را به مفهوم «چتري» تشبيه كرد تا يك راهي براي سياستهاي تطبيقي تعريف كند. راهي كه شكافهاي تحليلي ترك شده به وسيله ديگران را پر كند. او با استفاده از حكمروايي بر سياستهاي خلاق و نوآورنده، به خصوص به توانايي رهبران به جهت ارتقاء ساختار اوليه، تأكيد داشت؛ تا به وسيله آن به تغيير قوانين به جهت الهام بخشيدن به ديگران براي مشاركت در حركت جامعه به سمت جلو و در مسيري توليدي و جديد كمك كند (Hesam, Rezvani & Ashoor, 20014 ).
حکمروایی روستایی، به اجرا درآوردن تصمیمات و سیاستهاي مردم روستایی در جهت منافع خودشان است و نقش دولت بیشتر در حد هماهنگ کننده و پاسدار قوانین محدود میشود و از دخالت مستقیم آن در تصمیم گیريها، اداره و اجراي امور مربوط به زندگی مردم کاسته می شود. در حکمروایی روستایی تأکید عمده براین است که عرصه عمومی تقویت شده و مردم روستایی خود براي سرنوشت خود تصمیم گیري کنند در عین حالی که ارتباطشان را با حکومت (دولت) حفظ میکنند.
به طور كلي تعريف حكمروايي خوب به معني يك سيستم اداره اي ايده آل است كه براي توسعه سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي كشورها اجتناب ناپذير است. سيستم ادارهاي ايدآل به معني يك سازگاري ايده آل، يك شرط براي رسيدن به يك اعتماد دروني، توسعه پايدار و يك عدالت اجتماعي كارا ميباشد كه به طور مؤثرتري كار ميكند (Hesam et al., 2014).
عنابستانی و حاتمی نژاد1 (1391) در پژوهشی به بررسی عملكرد دهياران و نقش آنها در تحول سكونتگاههاي روستايي پرداختند. يافتههای آنها نشان داد كه دهياران با همكاري در تهيه و اجراي طرحهاي هادي روستايي و جلب مشاركتهاي مردمي در زمينه اجراي هر چه بهتر اين طرحها، نقش بسزايي در تحولات مساكن روستاهاي مورد مطالعه در اثر پياده شدن طرحهاي هادي روستايي داشته اند. لذا واجب است با حمايتهاي مالي به لحاظ شغلي و آموزشي، دهياران را به عنوان مديران روستايي در انجام هرچه بهتر وظايفشان ياري رساند.
بدری و همکاران2 (1392) در بررسی نقش مديريت محلی در توسعة كالبدي سكونتگاههاي روستايي که مبتني بر روش اسنادي و ميداني (پرسشنامه) در 11 روستاي داراي طرح هادي، واقع در محـدودة شهرستان آران و بيدگل، و با مراجعه به 11 دهيار و 22 عضو شوراي اسلامي و 192 خانوار نمونه انجـام شـد، نشان دادند جـز در معيـار مسـكن، در معيارهـاي مـورد بررسـي بـين ديدگاه دو جامعة آماري تفاوتي معنادار وجود دارد. در عين حال، از طريق آزمون اندازه گيري مكـرر تفـاوتي معنـادار بين معيارهاي توسعة كالبدي روستاهاي نمونه آشكار شد. در نهايت مشخص شد به رغم غيـر مشـاركتي بودن فرايند تهيه و اجراي طرحهاي كالبدي روستايي، به دليل تأثيرگذاري نتايج حاصل از اجـراي طـرحهـايي ماننـد طرح هادي در زندگي ساكنان روستا و حساسيت مـديريت محلـي (شـوراي اسـلامي و دهيـاري) بـراي انجـام دادن وظايف قانوني دخالت آنان نه فقط در مرحلة اجرا، بلكه در فرايند تهيه و تصويب طرحهاي كالبدي ضرورت تام دارد.
زارعی و همکاران3 (1393) در پژوهشی با عنوان «اثربخشی عوامل اقلیمی و طبیعی مؤثر بر معماری نواحی روستایی ایران» بیان داشتند با تأکید بر محیط های روستایی ابنیه نیز جزئی از عناصر طبیعی محسوب شده و بنابراین باید از سازگاری لازم با جنبههای زیست محیطی و اقلیمی برخوردار باشد. از سویی دیگر بشر برای کسب آسایش به شرایطی نیاز دارد که نمی تواند آن را با تغییر در عوامل طبیعی و زیست محیطی به دست آورد بنابراین با کسب شناخت بیشتر از عوامل اقلیمی و زیست محیطی میکوشد تا شرایط معماری و کالبدی سکونت گاه خود را به گونه ای تنظیم نماید که آرامش و آسایش بیشتری را برای او در جنبه های گوناگون فراهم سازد. از این رو در برنامه ریزی برای توسعه ی پایدار نواحی روستایی، درک و شناخت ارتباط متقابل میان ویژگی های معماری سکونت گاه های بشری، عوامل اقلیمی و زیست محیطی حائز اهمیت فراوان میباشد.
مرادی و همکاران4 (1395) در پژوهش خود با عنوان «مردم سالاری و حکمروایی خوب زمینه ساز توسعه با تأکید بر جامعه روستایی» نشان دادند که به منظور برطرف کردن احتیاجات انسانی و بهبود شرایط کیفی زندگی، به عنوان قالب مناسبی برای تعیین نحوه بهره برداری ازمنابع و ایجاد رابطه متعادل و متوازن بین انسان، اجتماع و طبیعت، با تأکید بر رهیافت مشارکتی و حرکت از پایین و دوسویه، باعث افزایش توان اجتماعات روستایی در مسئولیت پذیری و پاسخگویی به نیازهایشان و شرکت مردم در جریان توسعه می شود و به دلیل حضور مردم در مدیریت محلی، گرایش به درون زایی، عدالت خواهی و سازگاری بامحیط زیست مورد توجه قرار می گیرد، برای تحقق بخشی به چندین فرایندی، امروزه رهیافت حکمروایی خوب روستایی، در کانون توجهات توسعه پایدار روستایی قرار گرفته است. بدون شک برقراری حکمروایی خوب در روستاها زمینه توسعه روستایی فراهم گردیده و با توجه به توسعه روستایی توسعه منطقهای و کشوری نیز صورت می گیرد. مردم سالاری و حکمروایی خوب باعث می شود که مردم به مسئولان اعتماد نموده و برنامههای تدوین شده را تحمیل شده به خود ندانسته و در این زمینهها مشارکت می کنند.
طالشی و همکاران5 (1396) در پژوهشی با هدف تبیین الگوی فضایی حکمروایی خوب روستایی در روستاهای کلانشهر کرج با ماهیتی کاربردی و استفاده از رویکرد پیمایشی و اسنادی انجام شده است. دادههای مورد نیاز، 53 دهیار، 105 شورای اسلامی روستا و 366 سرپرست خانوار روستایی هستند که براساس نمونهگیری طبقهبندی طی فرایند چندمرحله‌ای انتخاب شده‌اند. برای توزیع و الگوی فضایی حکمروایی خوب روستایی حکومت‌های محلی از تحلیل رگرسیون استفاده شد و نتایج نشان داد 53 درصد از روستاهای مورد نظر، سطح حکمروایی خوب، 25 درصد متوسط و 22 درصد سطح حکمروایی ضعیفی دارند. منحنی حکمروایی خوب روستایی از شمال (کوهستانی) به جنوب (دشتی و کوهپایه‌ای) وضع مطلوب و مساعدتری پیدا میکند و توزیع فضایی حکمروایی طبق شاخصهای نه‌گانه به سمت الگوی متمرکز یا خوشهای گرایش دارد.
شفیعی ثابت و همکاران6 (1398) در پژوهش «سنجش مدیریت روستایی، توانمندسازي ذینفعان محلی و تحولات کالبدي سکونتگاههاي روستایی (مطالعه موردي: استان سمنان)» با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی، ارتباط بین شاخصهاي روش و احساس توانمندسازي ذینفعان محلی و شاخصهاي تحول کالبدي سکونتگاههاي روستایی را در قالب 21 شاخص، سنجیدهاند. یافتههاي حاصل از آزمونهاي آماري رگرسیون در این پژوهش نامناسب بودن جایگاه شاخصهاي توانمندسازي ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی را آشکار ساخت. به این ترتیب در فرایند مدیریت روستایی، گیرندگان و بروزدهندگان «توانمندسازي نامولد» هنوز به شکل فزایندهاي غلبه دارند، به گونهاي که باعث نارسایی در فرایند تحولات کالبدي سکونتگاههاي روستایی استان سمنان در ابعاد مسکن، خدمات زیربنایی، بهداشت محیط، وضعیت مالی، شبکه معابر، روابط اجتماعی و کاربري اراضی شده است. بنابراین نیاز است رویکرد حاکم بر فرایند مدیریت روستایی تغییر یابد و یا اصلاح شود. در این ارتباط، انتخاب سیاستهاي اجتماعی و اقتصادي مناسب دولت و به کارگیري روشهاي مناسب توانمندسازي مولد ذینفعان محلی در فرایند مدیریت روستایی، مورد تأکید میباشد. رویکردي که در آن نگاه قبلی با اصالت متخصص از «بالا به پایین»، جایگزین ابتکارات محلی از« پایین به بالا» شود و مدیریت روستایی اجتماع محور از طریق روشهاي توانمندسازي مولد ذینفعان محلی، فرصت مناسبی براي تحولات مثبت کالبدي سکونتگاههاي روستایی، فراهم سازد.
بجارستینگ و ساندسروم7 (2017) در پژوهش خود نقش حیاتی دولت در مشارکتها روستایی را بررسی کردند. آنها بر نقش مقامات مسئول مدیریت منابع طبیعی و توسعه روستایی و ارزیابی توانمندی مقامات در مناطق روستایی با بخش خصوصی ضعیف یا پراکنده تمرکز کردند. دادههای تجربی از طریق مصاحبه‌های گروهی در کارگاهی که در آن نمایندگان کلیدی از مقامات شرکت کردند جمعآوری شده‌است. ما تعدادی از چالش‌های بالقوه مرتبط را در یک بافت روستایی شناسایی می‌کنیم .
هوانگ و همکاران8 (2018) اقدام به ارزیابی کمّی اثرات برنامه توسعه روستایی (اجرا شده توسط وزارتخانه) در کره جنوبی کرده اند. هدف اولیه از این برنامه این بوده که جامعه روستایی پایدار را تضمین کند. این مطالعه تأثیر مثبت قابل توجه این سیاست در افزایش سطح زندگی در مناطق روستایی و برخی از مفاهیم سیاست، محدودیت ها و خط مشیهای آینده را نشان می دهد.
دیمودک و بریگز9 (2018) موانع اصلی تامین پایدارسازی روستایی در منطقه دلتای نیجریه را بررسی نموده و پیشنهاد میکند که مسیرهای سیاستی عملی برای مقابله با موانع استفاده از فن‌آوری‌های انرژی تجدیدپذیر در منطقه دلتای نیجریه به کار گرفته شوند. مانع نفوذ فن‌آوری‌های انرژی تجدیدپذیر در منطقه دلتای نیجریه شده است. که این امر میتواند در سیاستگذاری از طریق استفاده از دادهها و اطلاعات فنی، اقتصادی، و فضای تصمیم‌گیری ناکافی گروه‌بندی شود. مسیرهای سیاستگذاری پیشنهادی از هم محدودیت‌های دسترسی به انرژی و هم ملاحظات اقتصادی ناشی می‌شوند. سهامداران بالقوه، به عنوان محرک‌های اصلی مسیرهای سیاستگذاری، با ویژگی‌ها و نقش‌های مختلف شناسایی می‌شوند. همچنین نتایج آنها نشان داد که هر دو سیاست انرژی مثبت دولت فدرال نیجریه نسبت به نفوذ انرژی‌های تجدیدپذیر و حمایت از تولید نفت و شرکت‌های وابسته به مناطق عملیاتی آنها پذیرش تهاجمی و جذب فن‌آوری‌های انرژی، به منظور برآورده کردن نیازهای انرژی منطقه دلتای نیجریه هستند.
یو10 و همکاران (2018) در پژوهش خود، عوامل تعیین کننده خانه سازی روستایی را شناسایی و مدلهای مختلفی را مورد بررسی قرار دادند. مداخله دولت و توصیههایی برای تلاشهای دولت آینده ارائه شده است. آنها نشان دادند: (1) عوامل كودك، محيط زيست، سرمايه گذاري، "ميانزي" و "فنگ شيو" نيروهاي اصلي محرك تأثيرگذار بودند. کشاورزان برای ساختن سازه های مسکونی، گرچه اختلافات اولیه و ثانویه در شهرهای مختلف وجود داردوجود داشت؛ (2) سه مشکل در دولت خاص وجود دارد: عدم اقدام یکپارچه کشاورزان، عدم موفقیت حمایت از حقوق کشاورزان و مشکل برآورده شدن تقاضای بودجه برای جایگزینی در خانه؛ (3) بطور فعال کاوش در برنامهریزی روستا ، ایجاد ارتباط بین ذینفعان ، ارتقاء مؤثر مشارکت کشاورزان، ایجاد دولت خدمات محور و معرفی مشارکت عمومی و خصوصی ساز و کار ممکن است به طور موثری مشکلات مربوط به گسترش مسکونی روستایی و مدیریت را برطرف کند. نتایج حاکی از لزوم توجه بیشتر به انگیزههای خانه سازی روستایی، منافع ذینفعان و ترتیب بودجه این پروژه در مداخله دولت آینده است.
هرچند بررسی نقش مشارکت روستاییان در بهبود مدیریت روستایی از موضوعات مورد مطرح شده در مجامع علمی است اما با توجه به اهمیت موضوع و عدم وجود مطالعات کافی در نقاط روستایی محدوده شهرستان صومعه سرا، این پژوهش گامی نوآور در این خصوص بهشمار می رود.
با توجه به مطالب ذکر شده در این پژوهش ضمن تببین نقش مشارکت در مدیریت روستایی با رویکرد حکمروایی خوب در روستاهای شهرستان صومعه سرا، با استفاده از روشهای آماری مناسب در صدد بررسی این فرض که «بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود مدیریت و حکمروایی روستایی در محدوده مورد مطالعه رابطه وجود دارد» خواهیم بود.
روش پژوهش
تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی و از نظر روش شناسی کمی-کیفی است. در این تحقیق ابتدا دادههای مورد نیاز جمعآوری، طبقهبندی و ساماندهی شده و سپس اطلاعات به دست آمده با استفاده از جدول و نمودار و آمار توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این تحقیق از روشهای آماری ذیل استفاده شده است:
1) روشهای آمار توصیفی: در قسمت توصیف دادهها و اطلاعات گردآوری شده، روشهایی که مورد استفاده قرارگرفتهاند عبارتند از: فراواني، میانگین، انحراف معيار.
2) روشهای آمار تحلیلی: در این بخش با توجه به فرضیه پژوهش، ابتدا از آزمون كولموگروف- اسميرنوف (جهت مشخص نمودن نرمال يا غيرنرمال بودن دادهها) و در صورت نرمال بودن از ضريب آزمون t، از طريق نرم افزار آماري 21 SPSS جهت اثبات فرضیهها استفاده شد.
جامعه آماری پژوهش از دو دیدگاه مورد بررسی قرار می گیرد. ابتدا افراد خبره در مدیریت روستایی در 27 دستگاه دولتی (آموزش و پرورش، اداره آبیاری، اداره برق، اداره بهزیستی، اداره تعاون کار و رفاه، اداره ثبت و اسناد و املاک، اداره راهداری، اداره صنعت و تجارت، اداره فرهنگ و ارشاد، اداره گاز، اداره میراث فرهنگی، بخشداری تولمات، بخشداری مرکزی، بخشداری میرزا کوچک، بنیاد شهید، بنیاد مسکن، پست صومعهسرا، جهاد کشاورزی، دامپزشکی، شبکه بهداشت، شرکت آبفار، فرمانداری، کمیته امداد، محیط زیست، مخابرات، منابع طبیعی و ورزش وجوانان) که به عنوان نمونهگیری خوشهای در هر دستگاه یک نفر برگزیده و در مجموع 27 نفر پرسشنامه توزیع می گردد. با توجه به اطلاعات بدست آمده از فرمانداری صومعهسرا این شهرستان 151 روستا دارد که شامل 3 بخش تولمات، مرکزی، میرزا کوچک است که از این بین 54 روستا، برطبق معیار طبقات جمعیتی و شاخصهای خوشهبندی به عنوان نمونه انتخاب گردید. و در جهت تعیین عملکرد دهیاریها در مدیریت روستا از در بین 54 روستا 354 پرسشنامه از روستاییان جمعآوری گردید.
در این پژوهش با توجه به موضوع پژوهش دو پرسشنامه جداگانه بین مدیران و کارشناسان نهادها و روستاییان به منظور بررسی عوامل مؤثر بر مدیریت روستایی و حکمروایی خوب با محوریت مشارکت روستاییان مطرح شد. اجراي مقدماتي پرسشنامه در بین نمونه صورت گرفت تا نواقص احتمالي پرسشنامه، كه ميتوانست از نامفهوم بودن سؤالات، ترتيب نامناسب سؤالات و طولاني بودن پرسشنامه و... باشد، مرتفع گردد. همچنين از كارشناسان و محققين، خواسته شد تا مشكلات احتمالي پرسشنامه را در مقابل هر گويه و سؤال متذكر شوند. پس از جمع آوري پرسشنامهها، بانك اطلاعاتي تشكيل و پایایی شاخصها مورد سنجش قرار گرفت. يک سوال اساسی در مورد پرسشنامه يا هر آزمون ديگری اين است که اين ابزار اندازهگيری در شرايط يکسان تا چه اندازه نتايج يکسانی بدست میدهد؟ به عبارتی اگر آزمونی را در شرايط يکسان چند بار تکرار کنيم، تقريبا نتايج يکسانی داشته باشد. برای حل این مشکل از پایایی با کمک روش آلفاي کرونباخ و از طريق نرم افزار آماري SPSS استفاده شده است. روش ضريب آلفای کرونباخ را برای تعيين پايايی يک پرسشنامه يا آزمون با تأکيد بر همبستگی درونی میتوان استفاده کرد. در اين روش اجزا يا قسمتهای آزمون برای سنجش ضريب پايايی آزمون به کار میروند. در این روش هر چه میزان آلفای کرونباخ بالاتر از 7/0 و به یک نزدیکتر باشد نشانگر پایا بودن پرسشنامه خواهد بود.
جدول 1. نتایج ضریب آلفای کرونباخ در پرسشنامه
گروه پرسش شوندگان | متغیر | تعداد سوالات | مقدار آلفا |
مدیران و کارشناسان نهادها | مشارکت روستاییان | 27 | 902/0 |
حکمروایی خوب | 27 | 845/0 | |
مدیران و خبرگان روستایی | مشارکت روستاییان | 354 | 955/0 |
حکمروایی خوب | 354 | 911/0 |
ضريب آلفاي کرونباخ در پرسشنامه مدیران براي خرده مقياسهاي مشارکت روستاییان و حکمروایی خوب به ترتيب 845/0 و 902/0 و در پرسشنامه مدیران براي خرده مقياسهاي مشارکت روستاییان و حکمروایی خوب به ترتيب 911/0 و 955/0 گزارش شده است.
آزمون نرمال بودن يک توزيع، يکی از شايعترين آزمونها برای نمونههای کوچک است که محقق به نرمال بودن آن شک دارد. برای اين هدف آزمون كالموگروف- اسميرنوف، آزمون مناسبی است. این آزمون برای تطابق توزيع، احتمالهای تجمعی مقادير در مجموعه دادهها را با احتمالهای تجمعی همان مقادير در يک توزيع نظری خاص مقايسه میکند. اگر اختلاف آن به قدر کافی بزرگ باشد، اين آزمون نشان خواهد داد که دادههای شما با يکی از توزيع های نظری مورد نظر تطابق ندارد. در اين آزمون اگر معيار تصميمگیری کمتر از 05/0 باشد دادهها نمیتوانند از يک توزيع خاص مانند نرمال، پواسن، نمايی يا يکنواخت باشند.
جدول 2. نتایج آزمون کالموگروف – اسميرونوف
گروه پرسش شوندگان | معیار تصمیم گیری | ضریب کلموگراف |
مدیران و کارشناسان نهادها | 108/0 | 293/0 |
مدیران و خبرگان روستایی | 395/0 | 659/0 |
با توجه به خروجی آزمون کالموگراف-اسمیرنوف (جدول 2)، مقادیر معیارتصمیمگیری بیشتر از 05/0 بوده و بنابراین میتوان نتیجه گرفت که دادههای مورد بررسی توزیع نرمال دارند. از این رو برای تحلیل یافتهها از آزمونها t و همبستگی پیرسون استفاده میگردد.
قلمرو جغرافیایی پژوهش
شهرستان صومعهسرا از شهرستانهای استان گیلان و در غرب گیلان واقع شده است. از شمال به تالاب، از جنوب به شهرستان فومن، از شرق به شهرستان رشت و از غرب به شهرستان ماسال محدود است. شهرستان صومعهسـرا با وسعت 6/632 کیلومتر مربع و بر اساس آخرین تقسیمات کشـوری دارای سه بخـش مرکزی، تولم و میرزاکوچک جنگلی و هفت دهستـان کسماء، طاهـرگوراب، ضیـابر، هنده خـاله، تولـم، گوراب زرمیخ، مرکیه و دارای سه شهر، صومعه سرا، تولمشهر، گوراب زرمیخ و تعداد 151 روستا میباشد. عرض جغرافیایی شهرستان 37 درجه و 15 دقیقه و طول جغرافیایی 49 درجه و 20 دقیقه است. مرکز شهرستان یعنی صومعهسرا در فاصله تقریبی 23 کیلومتری مرکز استان قرار دارد (Statistical Yearbook of Gilan Province, 2018; Soomehsara Governor's Office, 2019)
شکل1. موقعیت شهرستان صومعه سرا و روستاهای هدف در استان و کشور
یافته ها و بحث
یافته های استنباطی
افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا از نظر مدیران و کارشناسان نهادها
از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها در مقوله افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا، بیش از 55 درصد نقش مدیران در تأثیر تشویق و توجه به مشارکت زنان در روستا، توجه به محرومان، پیگیری طرحهای عمرانی و اطلاعرسانی به مردم را متوسط و زیاد و بیش از 50 درصد آنان تأثیر توجه به نظرات و پیشنهادات مردم روستا، نظرخواهی از مردم در انتخاب دهیار و وجود چشم انداز مالی بلندمدت برای روستا را بسیارکم در نظر گرفته اند. در این متغیر میانگین 48/2 و انحراف معیار کمتر از 1 بدست آمده است. بیش از 70 درصد میزان نظرخواهی مدیران نظارتی روستا (شورای اسلامی روستا) از مردم درباره انتخاب دهیار و اقدام به جلب سرمایه گذاران روستایی توسط دهیاران برای ایجاد فرصتهای شغلی در روستا کم و بسیار کم ارزیابی نموده اند (جدول 3).
نتایج بطورکلی این مطلب را نشان میدهد که افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها بااهمیت بوده است.
جدول 3. افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا از نظر مدیران و کارشناسان نهادها
ردیف | گویه |
| بسیار کم | کم | متوسط | زیاد | بسیار زیاد | جمع | میانگین | انحراف معیار |
1 | میزان نظرخواهی مدیران نظارتی روستا (شورای اسلامی روستا) از مردم درباره انتخاب دهیار | تعداد | 8 | 8 | 7 | 3 | 1 | 27 | 30/2 | 219/0 |
درصد | 6/59 | 6/29 | 9/25 | 1/11 | 7/3 | 100 | ||||
2 | میزان بهرهگیری از مشورت مردم روستا درتنظیم برنامه های دهیاری | تعداد | 4 | 13 | 6 | 4 | 0 | 27 | 37/2 | 178/0 |
درصد | 8/14 | 1/48 | 2/22 | 8/14 | 0 | 100 | ||||
3 | میزان بهرهگیری از نشستهای مشورتی عمومی توسط دهیار درخصوص بررسی مسائل و مشکلات روستا | تعداد | 7 | 10 | 10 | 0 | 0 | 27 | 11/2 | 154/0 |
درصد | 9/25 | 0/37 | 0/37 | 0 | 0 | 100 | ||||
4 | استفاده دهیار از مشارکت مردم روستا درتنظیم سند چشم انداز بلندمدت دهیار | تعداد | 9 | 7 | 9 | 2 | 0 | 27 | 15/2 | 190/0 |
درصد | 3/33 | 9/25 | 3/33 | 4/7 | 0 | 100 | ||||
5 | بهره گیری دهیار از نظرات و پیشنهادات مردم روستا در حل مشکلات | تعداد | 2 | 11 | 10 | 4 | 0 | 27 | 59/2 | 162/0 |
درصد | 4/7 | 7/40 | 0/37 | 8/14 | 0 | 100 | ||||
6 | اقدام به جلب سرمایه گذاران روستایی توسط دهیاران برای ایجاد فرصت های شغلی در روستا | تعداد | 4 | 16 | 7 | 0 | 0 | 27 | 11/2 | 123/0 |
درصد | 8/14 | 3/59 | 9/25 | 0 | 0 | 100 | ||||
7 | میزان تأثیر مشارکت هرچه بیشتر محرومان توسط دهیاران در امور روستا | تعداد | 5 | 5 | 12 | 4 | 1 | 27 | 67/2 | 207/0 |
درصد | 5/18 | 5/18 | 4/44 | 8/14 | 7/3 | 100 | ||||
8 | تأثیر جلب سرمایه گذاران روستایی توسط مدیران روستا (شورای روستا) برای ایجاد فرصتهای شغلی در روستا | تعداد | 3 | 10 | 9 | 3 | 2 | 27 | 47/2 | 203/0 |
درصد | 1/11 | 0/37 | 3/33 | 1/11 | 4/7 | 100 | ||||
9 | میزان تأثیر تشویق و توجه به مشارکت زنان روستایی در امورمختلف روستا توسط مدیران روستا (دهیار، شورای روستا) | تعداد | 6 | 6 | 12 | 3 | 0 | 27 | 44/2 | 187/0 |
درصد | 2/22 | 2/22 | 4/44 | 1/11 | 0 | 100 | ||||
10 | تأثیر اطلاعرسانی به مردم در زمینه ی فعالیت ها واقدامات دهیاری توسط دهیار
| تعداد | 5 | 6 | 8 | 7 | 1 | 27 | 74/2 | 224/0 |
درصد | 5/18 | 2/22 | 6/29 | 9/25 | 7/3 | 100 | ||||
11 | نقش مشارکت مدیران روستا (شورای اسلامی، دهیار) جهت پیگیری طرحهای عمرانی اختصاص یافته به روستا | تعداد | 2 | 8 | 8 | 7 | 2 | 27 | 96/2 | 210/0 |
درصد | 4/7 | 6/29 | 6/29 | 9/25 | 4/7 | 100 |
افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا از نظر مدیران و خبرگان روستایی
در بررسی افزایش مشارکت روستاییان درمدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا از دیدگاه مدیران و خبرگان روستایی جدول 4 نشان میدهد که بیش از 70 درصد اقدام به جلب سرمایهگذاری روستایی، مشارکت توجه به محرومان، پیگیری طرحهای عمرانی و اطلاع رسانی به مردم را متوسط و زیاد و از سوی دیگر بیش از 65 درصد توجه به نظرات و پیشنهادات مردم روستا، نظرخواهی از مردم در انتخاب دهیار و وجود چشم انداز مالی بلند مدت برای روستا را برخلاف نظرات مدیران زیاد و متوسط ارزیابی کرده اند. نتایج بطورکلی این مطلب را نشان میدهد که افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا از نظر مدیران و خبرگان روستایی درجه اهمیت بوده است.
جدول 4. افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا از نظر مدیران و خبرگان روستایی
ردیف | گویه |
| بسیار کم | کم | متوسط | زیاد | بسیار زیاد | جمع | میانگین | انحراف معیار |
1 | میزان نظرخواهی مدیران نظارتی روستا (شورای اسلامی روستا) از مردم درباره انتخاب دهیار | تعداد | 25 | 46 | 134 | 138 | 11 | 354 | 27/3 | 046/0 |
درصد | 1/7 | 0/13 | 9/37 | 0/39 | 1/3 | 100 | ||||
2 | میزان بهرهگیری از مشورت مردم روستا درتنظیم برنامه های دهیاری | تعداد | 18 | 40 | 180 | 92 | 24 | 354 | 29/3 | 053/0 |
درصد | 1/5 | 3/11 | 8/50 | 0/26 | 8/6 | 100 | ||||
3 | میزان بهرهگیری از نشستهای مشورتی عمومی توسط دهیار درخصوص بررسی مسائل و مشکلات روستا | تعداد | 32 | 22 | 208 | 77 | 15 | 354 | 18/3 | 050/0 |
درصد | 0/9 | 2/6 | 8/58 | 8/21 | 2/4 | 100 | ||||
4 | استفاده دهیار از مشارکت مردم روستا درتنظیم سند چشم انداز بلندمدت دهیار | تعداد | 31 | 28 | 213 | 65 | 17 | 354 | 18/3 | 048/0 |
درصد | 8/8 | 9/7 | 2/60 | 4/18 | 8/4 | 100 | ||||
5 | بهرهگیری دهیار از نظرات و پیشنهادات مردم روستا در حل مشکلات | تعداد | 28 | 48 | 171 | 100 | 6 | 354 | 06/3 | 048/0 |
درصد | 9/7 | 6/13 | 3/48 | 2/28 | 7/1 | 100 | ||||
6 | اقدام به جلب سرمایه گذاران روستایی توسط دهیاران برای ایجاد فرصت های شغلی در روستا | تعداد | 41 | 27 | 185 | 83 | 18 | 354 | 03/3 | 048/0 |
درصد | 6/11 | 6/7 | 3/52 | 4/23 | 1/5 | 100 | ||||
7 | میزان تأثیر مشارکت هرچه بیش تر محرومان توسط دهیاران در امور روستا | تعداد | 37 | 31 | 179 | 93 | 14 | 354 | 05/3 | 051/0 |
درصد | 5/10 | 8/8 | 6/50 | 3/26 | 0/4 | 100 | ||||
8 | تأثیر جلب سرمایهگذاران روستایی توسط مدیران روستا (شورای روستا) برای ایجاد فرصتهای شغلی در روستا | تعداد | 30 | 34 | 205 | 71 | 14 | 354 | 01/3 | 047/0 |
درصد | 5/8 | 6/9 | 9/57 | 1/20 | 0/4 | 100 | ||||
9 | میزان تأثیر تشویق و توجه به مشارکت زنان روستایی در امورمختلف روستا توسط مدیران روستا (دهیار، شورای روستا) | تعداد | 30 | 84 | 156 | 78 | 6 | 354 | 85/2 | 049/0 |
درصد | 5/8 | 7/23 | 1/44 | 0/22 | 7/1 | 100 | ||||
10 | تأثیر اطلاع رسانی به مردم در زمینه فعالیت ها واقدامات دهیاری توسط دهیار | تعداد | 36 | 34 | 147 | 120 | 17 | 354 | 14/3 | 054/0 |
درصد | 2/10 | 6/9 | 5/41 | 9/33 | 8/4 | 100 | ||||
11 | نقش مشارکت مدیران روستا (شورای اسلامی، دهیار) جهت پیگیری طرح های عمرانی اختصاص یافته به روستا | تعداد | 27 | 43 | 153 | 96 | 35 | 354 | 19/3 | 055/0 |
درصد | 6/7 | 1/12 | 2/43 | 1/27 | 9/9 | 100 |
هرچند از قانون انتخاب دهیار بر عهده اعضای شورای اسلامی روستا می باشد. لذا با توجه به جمعیت کم در مناطق روستایی و جلب نظر ریش سفیدان و معتمدان محلی در انتخاب دهیار میتواند در مشارکت بیشتر اهالی روستا و افراد صاحب نظر در پیشبرد امور روستا بسیار موثر باشد. زیرا با فرهنگ اجتماعی حاکم در روستا که بیشتر افراد خویشاوندان هم میباشند بسیاری از امورات روستا مانند نیازسنجها و تنظیم سند چشمانداز روستا و ایجاد تعاونیهای تولیدی و توزیعی در زمینه اقتصادی که به منجر به ایجاد اشتغال و فروش محصولات تولیدی بدون واسطه به دست مصرف کننده میشود. و چون مشارکت مردم در امور روستا زیاد میباشد روستاییان از کم وکیف اقدامات انجام شده خود بدون واسطه اطلاع پیدا میکنند وخود را در همه زمینهها مسئول میدانند و این احساس مسئولیت میتواند در شکوفایی روستا بسیار مؤثر باشد.
یافتههای تحلیلی
آزمون همبستگی پیرسون
o از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها
با توجه به جدول 5 ميتوان گفت مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود مدیریت و حکمروایی روستایی رابطه معناداري وجود دارد. رابطه بين اين دو متغير به صورت مستقيم و ضريب آزمون همبستگی پیرسون میباشد. از آن جايي كه ميزان خطاي رابطه كمتر از 05/0 و با توجه به ضريب تعيين رابطه، که در این تحقیق 95 درصد در نظر گرفته شده است به اين ترتيب فرضیه مطرح شده در پژوهش، مورد تاييد قرار ميگيرد. در جدول زیر از طریق آزمون همبستگی پیرسون رابطه بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود آن نمایش داده شده است:
جدول 5. نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین متغیرهای مشارکت روستاییان در مدیریت وحکمروایی خوب روستایی و بهبود آن از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها
مشارکت روستاییان | حکمروایی خوب | |
ضریب همبستگی پیرسون | 926/0 | |
ضريب تعيين | 95/0 | |
معناداری | 000/0 | |
تعداد | 27 | |
نتايج جدول 4 نشان ميدهد كه بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود آن رابطه مثبت و معنادار وجود دارد. به اين معنا كه توجه مدیران روستا به وظایف و اختیاراتشان در مدیریت روستایی و حکمروایی خوب روستاییان از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها مؤثر میباشد. به اين ترتيب كه هر چقدر مدیران روستا در مدیریت روستایی به وظایف و اختیاراتشان به صورت صحیح عمل نمایند منجر به حکمروایی خوب می گردد.
o از دیدگاه مدیران و خبرگان روستایی
از آن جايي كه ميزان خطاي رابطه كمتر از 05/0 و با توجه به ضريب تعيين رابطه، که در این تحقیق 95 درصد در نظر گرفته شده است فرضیه پژوهش مورد تاييد قرار ميگيرد. در جدول زیر نتایج آزمون همبستگی پیرسون در بررسی رابطه بین مشارکت روستاییان در مدیریت وحکمروایی خوب روستایی و بهبود آن نمایش داده شده است. به این ترتیب بین مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود مدیریت و حکمروایی روستایی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
جدول 6. نتایج آزمون همبستگی پیرسون بین متغیرهای مشارکت روستاییان در مدیریت و حکمروایی خوب روستایی و بهبود آن از دیدگاه مدیران و خبرگان روستایی
مشارکت روستاییان | حکمروایی خوب | |
ضریب همبستگی پیرسون | 968/0 | |
ضريب تعيين | 95/0 | |
معناداری | 002/0 | |
تعداد | 354 | |
آزمون نمونه زوجی
o از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها
با توجه به جدول 7 ميتوان گفت بين مشارکت روستاییان و حکمروایی خوب و بهبود مدیریت و حکمروایی رابطه معناداري وجود دارد. رابطه بين اين دو متغير به صورت مستقيم است و ضريب آن 884/2 ميباشد از آن جايي كه ميزان خطاي رابطه كمتر از 05/0 و با توجه به ضريب تعيين رابطه، که در این تحقیق 95 درصد در نظر گرفته شده است به اين ترتيب فرضيه پژوهش، مورد تأييد قرار ميگيرد. جدول 6 نشان ميدهد كه کارایی و اثربخشی مدیریت روستایی و حکمروایی خوب و بهبود مدیریت و حکمروایی رابطه مثبت و معنادار دارند. به اين معنا كه نقش مشارکت روستاییان در مدیریت روستایی و حکمروایی خوب روستایی از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها رابطه مؤثر و مفید دارد.
جدول 7. نتایج آزمون نمونه زوجی برای متغیرهای کارایی و اثربخشی مدیریت روستایی و حکمروایی خوب و بهبود آن از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها
ضریب t | میانگین | انحراف معیار | میانگین انحراف خطا | ضریب تعیین |
884/2 | 444/0 | 801/0 | 154/0 | 008/0 |
o از دیدگاه مدیران و خبرگان روستایی
با توجه به جدول 8 ميتوان گفت بين کارایی و اثربخشی مدیریت روستایی و حکمروایی خوب و بهبود مدیریت و حکمروایی رابطه معناداري وجود دارد. رابطه بين اين دو متغير به صورت مستقيم است و ضريب آن 273/23 ميباشد. از آن جايي كه ميزان خطاي رابطه كمتر از 05/0 و با توجه به ضريب تعيين رابطه، که در این تحقیق 95 درصد در نظر گرفته شده است به اين ترتيب فرضيه مذکور مورد تاييد قرار ميگيرد. جدول 7 نشان ميدهد كه کارایی مدیریت روستایی و حکمروایی خوب و بهبود مدیریت و حکمروای رابطه مثبت و معنادار دارند. براین اساس مشارکت هرچه بیشتر روستاییان و مدیران روستا در مدیریت روستایی سبب بهبود کارایی مدیران و شیوه مدیریت در روستا خواهد شد.
جدول 8. نتایج آزمون همبستگی پیرسون نتایج ازمون t برای متغیرهای کارایی و اثربخشی مدیریت روستایی و حکمروایی خوب و بهبود آن از دیدگاه مدیران و خبرگان روستایی
ضریب t | میانگین | انحراف معیار | میانگین انحراف خطا | ضریب تعیین |
273/23 | 985/0 | 0621 | 125/0 | 002/0 |
نتیجهگیری
نتایج به دست آمده نشان میدهد از نظر مدیران و خبرگان روستایی اقدام به جلب سرمایهگذاری روستایی، توجه به نظرات و پیشنهادات مردم روستا، نظرخواهی از مردم در انتخاب دهیار و وجود چشم انداز مالی بلند مدت برای روستا در اهمیت بالاتری است و از دیدگاه مدیران و کارشناسان نهادها نقش مدیران در تاثیر تشویق وتوجه به مشارکت زنان در روستا، توجه به محرومان، پیگیری طرح های عمرانی و اطلاع رسانی به مردم به عنوان عوامل تأثیرگذار بر افزایش مشارکت روستاییان درمدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا می باشد. نتایج بطورکلی این مطلب را نشان میدهد که نقش مدیران روستایی بر افزایش مشارکت روستاییان در مدیریت حکمروایی خوب و بهبود آن در روستا درجه اهمیت بوده است.
نتایج تحلیلی در هر دو گروه مدیران و کارشناسان نهادها و مدیران و خبرگان روستایی با ضریب معناداری 000/0 و 200/0 در آزمون همبستگی پیرسون و 800/0 و 200/0 در آزمون نمونه زوجی نشان داد که ارتباط موثر و مثبتی بین مشارکت روستاییان و بهبود مدیریت و حکمروایی خوب روستایی وجود دارد.
از اینرو هرچند از قانون انتخاب دهیار برعهده اعضای شورای اسلامی روستا می باشد، لذا با توجه به جمعیت کم در مناطق روستایی و جلب نظر ریش سفیدان و معتمدان محلی در انتخاب دهیار می تواند در مشارکت بیشتر اهالی روستا و افراد صاحب نظر در پیش برد امور روستا بسیار مؤثر می باشد. زیرا با فرهنگ اجتماعی حاکم در روستا که بیشتر افراد خویشاوندان هم می باشند بسیاری از اموراتی روستا مانند نیازسنج ها وتنظیم سند چشم انداز روستا وایجاد تعاونی های تولیدی وتوزیعی در زمینه اقتصادی که به منجر به ایجاد اشتغال و فروش محصولاتی تولید بدون واسطه به دست مصرف کننده می شود. چون مشارکت مردم در امور روستا زیاد می باشد روستاییان از کم و کیف اقدامات انجام شده خود بدون واسطه اطلاع پیدا می کنند وخود را در همه زمینه ها مسئول می دانند واین احساس مسئولیت می تواند در شکوفایی روستا بسیار موثر باشد.
نتایج حاصل با یافتههای تحقیقات صاحبنظران و متخصصان توسعه روستایی نظیر مرادی و همکاران (1395)، نوروزی و همکاران (1397)، بجارستینگ (2017) و دیمودک و بریگز (2018) و دیگران همسویی دارد، بنابراین در الگوي مطلوب به این مسئله نیز توجه شده و به رابطه بین دو متغیر اصلی تحقیق پرداخته شده است.
با توجه به مباحث مطرح شده به طور کلی موارد زیر برای افزایش مشارکت روستاییان و متعاقب آن بهبود مدیریت روستایی پیشنهاد میگردد:
- مسئولیت پذیري مدیران روستا و پاسخگو و شفاف بودن در برابر وظائف و عملکردهاي خود
- برگزاري جلسات عمومی در روستا براي ارائه گزارش عملکرد و تشویق روستائیان براي شرکت در بحث هاي عمومی
- ایجاد، تقویت و توانمندسازي تشکل هاي محلی – مردمی در نواحی روستایی
- تقویت و توسعه خلاقیت، نوآوري و فرهنگ کارآفرینی در روستائیان
- افزایش و تقویت حس همکاري و کارگروهی وجمعی درروستائیان
- مشارکت حداکثري مردم در فعالیتهاي مربوط به روستا و تصمیماتی که به سرنوشت آنها مربوط می شود
- کنترل، ارزیابی و پایش عملکردهاي مدیران روستا
- آموزش، یادگیري وآشنایی به حقوق و قوانین مربوط به خود و محیط روستایی خود، تا بتوانند با بینش، دانش و آگاهی در تصمیم سازي و تصمیم گیریها و برنامه ریزي ها مشارکت داشته باشند.
References
Anabestani A., Hataminezhad H. (2012). Rural New Management and Its Role in the Chsnge of Housing Regard To Performance Dhyaran (Case Study: Mish Khass Dehestan- Ilam County). Geography (Regional Planning), 2(2), 121-140. (in Persian)
Badri, S., Akbarian, S., Ghassabi, M. (2013). The Role of Local Management in Physical Development of Rural Settlements (Case Study: Rural Areas of Aran - Bidgool City). Journal of Rural Research, 4(2), 249-276. doi: 10.22059/jrur.2013.35645 (in Persian)
Bjärstig, T., & Sandström, C. (2017). Public-private partnerships in a Swedish rural context-A policy tool for the authorities to achieve sustainable rural development?. Journal of Rural Studies, 49, 58-68.
Diemuodeke, E. O., & Briggs, T. A. (2018). Policy pathways for renewable and sustainable energy utilisation in rural coastline communities in the Niger Delta zone of Nigeria. Energy Reports, 4, 638-644.
Hesam, M., Rezvani, M., & Ashoor, H. (2014). The Villagers’ Satisfaction of Dehyari (Rural Management Unit) Performance with good governance approach (The case study: the villages of south district Gorgan city). Geographical Planning of Space, 4(14), 99-128. (in Persian)
Hwang, J., Park, J., & Lee, S. (2018). The impact of the comprehensive rural village development program on rural sustainability in Korea. Sustainability, 10(7), 2436.
Imani Jajarmi, H., &Abdollahi, M. (2009). The Study of Rural Management Changes in Iran: From Constitutional Revolution until Present Time. Rahbord, 52, 221-244. (in Persian)
Moradi, M., Nazari, M., Fathi, M. & Sadeghi, T. (2016). Democracy and good governance pave the way for development with an emphasis on the rural community. 9th Congress of Progressive Leaders. (in Persian)
Moradi, M., Nazari, M., Fathi, M. & Sadeghi, T. (2016). Democracy and good governance pave the way for development with an emphasis on the rural community. Ninth Congress of Progressive Leaders.
Norouzi A., & Ebrahimi, E., (2018). Investigating realization of good governance indicators in rural areas of Lenjan County. Physical Development Planning. 10, 93-109.
Shafiei Sabet N, Hosseini Hasel S, Rahbari M. (2019). Rural Mmanagement, Empowerment of Local Stakeholders and Physical Transformation of Rural Settlements (Case Study: Semnan Province). JHRE, 165, 113-128. (in Persian)
Taleshi, M., Darban Astane, A., Mousavi, S. (2017). Explaining the Spatial Pattern of Rural Good Governance in Karaj Metropolitan. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 5(4), 585-606. doi: 10.22059/jurbangeo.2018.245340.809 (in Persian)
Yu, Z., Wu, C., Tan, Y., & Zhang, X. (2018). The dilemma of land expansion and governance in rural China: A comparative study based on three townships in Zhejiang Province. Land Use Policy, 71, 602-611.
Zarei, A. A., shoemaker, M., & Shirin Bayan, A. (2014). Democracy and good governance pave the way for development with an emphasis on rural society, the effectiveness of climatic and natural factors affecting the architecture of rural areas of Iran. National Conference on Sustainable Urban Architecture and Landscape. (in Persian)
Statistical Center of Iran. (2018). Statistical Yearbook of Gilan Province.
Soomehsara Governor's Office. (2019). Introduction of Soomehsara city. retrieved from https://somesara.gilan.ir, 02/09/2019. (in Persian)
[1] Anabestani & Hataminezhad, 2012
[2] Badri et al., 2013
[3] Zarei, 2014
[4] Moradi et al., 2016
[5] Taleshi et al., 2017 نیازی نیست (فرمت نشریه است.)
[6] Shafiei Sabet et al., 2019
[7] . Bjärstig & Sandström
[8] Hwang et al., 2008
[9] . Diemuodeke & Briggs, 2018
[10] . Yu