اثر غیرخطی وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی با تأکید بر صادرات غیر منابع و پدیده بیماری هلندی (مورد مطالعه کشورهای منتخب عضو اوپک)
نیلوفر خاتمی 1 , سعید دائی کریم زاده 2 *
1 - دانشجوی دکتری رشته اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه اقتصاد، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران.
کلید واژه: وفور منابع طبیعی, صادرات غیر منابع, نفرین منابع, بیماری هلندی, رشد اقتصادی,
چکیده مقاله :
در کشورهای دارای وفور منابع طبیعی که درآمد حاصل از صادرات به یک یا چند منبع محدود بستگی دارد، در صورت وجود موانع تجاری، درآمد ملی کاهش یافته و باعث کندی رشد اقتصادی می شود. اما موضوعی که می تواند در این بین مورد سوال قرار گیرد، این است که آیا اثر وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی به صورت غیرخطی است و آیا نرخ ارز موثر واقعی که نقش مستقیم بر جریان صادرات دارد، می تواند منجر به بروز پدیده بیماری هلندی گردد یا خیر؟ بر همین اساس، هدف این پژوهش بررسی اثر غیر خطی وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی با تمرکز بر متغیرهای صادرات غیر منابع، نرخ ارز موثر واقعی (به عنوان نمادی برای سنجش وجود بیماری هلندی) برای 16 کشور منتخب عضو اوپک طی دوره زمانی بین سال های 2000 تا 2021 می باشد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده شد. یافته های تحقیق حاکی آز آنست که وفور منابع طبیعی منجر به کاهش رشد اقتصادی شده که بیانگر بروز پدیده نفرین منابع در کشورهای مورد بررسی است. همچنین مشاهده شد که توان دوم متغیر وفور منابع طبیعی دارای تاثیر مثبت است که نشاندهنده اثر غیر خطی وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی در کشورهای مورد بررسی است. دیگر یافته های تحقیق حاکی از آنست که افزایش نرخ ارز موثر واقعی منجر به افزایش رشد اقتصادی کشورهای مورد بررسی شده که می تواند منجر به بروز بیماری هلندی گردد، زیرا با افزایش غیر منتظره درآمد،
Because the government in countries with abundant natural resources depends on one or more limited resources, if there are trade barriers, national income decreases and economic growth slows down. The research question is whether the effect of non-resource exports on economic growth is non-linear and whether the real effective exchange rate, which has a direct role on the flow of exports, can lead to the Dutch disease phenomenon or not? The aim of this study is to investigate the nonlinear effect of natural resource abundance on economic growth by focusing on non-resource export and the real effective exchange rate variables for the 16 selected OPEC member countries during the period between 2000 and 2021. In order to analyze the data, GMM method has been used. Findings showed that the abundance of natural resources has led to a decrease in economic growth, which indicates the occurrence of the resource curse phenomenon in the studied countries. Also, the second power of the natural resources abundance variable has a positive and significant effect, based on which it can be concluded that the natural resources abundance variable has a non-linear effect on economic growth in the studied countries.
ابونوری، ع.، جهانگرد، ف. و زارعی، م. )1190 )بررسی اثر حجم
ذخایر نفتی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب از دیدگاه
نفرین منابع )با تاکید بر دموکراسی(. فصلنامه سیاستگذاری
.120-122 :)1(1 ،اقتصادی پیشرفت
بیاتبقائی، ف.، محمدی، ت. و محرابیان، آ. )1062 )بررسی تاثیر
وفور منابع طبیعی و کیفیت نهادی بر رشد اقتصادی در
رژیمهای رکود و رونق. فصلنامه نظریههای کاربردی اقتصاد،
.220-211 :)1(9
جهانگرد، ف.، ابونوری، ع. و خانیالهوری، م. )1191 )بررسی
ارتباط بین حجم ذخایر نفتی و رشد اقتصادی از دیدگاه نفرین
منابع )کشورهای منتخب نفت خیز(. اولین کنفرانس اقتصاد و
مدیریت کاربردی با رویکرد ملی، بابلسر، ایران. قابل دسترس
https://civilica.com/doc/289923/ :در
رضایی، م.، یاوری، ک.، عزتی، م. و اعتصامی، م. )1192 )اثر وفور
درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی ایران از کانال اثرگذاری بر
عدم تعادل در بودجه و بخش خارجی. فصلنامه
علمی- پژوهشی، پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی،
.100-111 :)22(0