سخنی پیرامون ادبیات تعلیمی و غنایی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

سید احمد حسینی کازرونی ¹ (استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد بوشهر)

تاریخ دریافت : 1390/01/17 تاریخ پذیرش : 1390/03/02 تاریخ انتشار : 1390/06/01

کلید واژه: ادبیات, love, Literature, lyric, تعلیمی, غنایی, pedagogic, اخلاقی, ethical, عشقی,

چکیده مقاله :

ادبیات فارسی از غنی‌ترین ادبیات جهانی است، لبریز از عواطف و احساسات درونی و قالب‌های گوناگون رایج زمان در درازنای تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین. بسیاری از شاه‌کارهای ادبی، جنبة تعلیمی دارند و از این قبیل است مثنوی مولوی و بوستان سعدی و حدیقة سنایی و منظومه‌های عطّار و نظایر آنها که جنبه‌های تعلیمی آنها همپای جنبه‌های ادبی پُرمایه و قوی است، عرصة کاربرد ادب تعلیمی بسیار وسیع است، زیرا به هر حال، هر اثری، مطلبی را تعلیم می‌دهد. در شعر فارسی، ادب غنایی به صورت داستان، مرثیه، مناجات، بثّ الشّکوی، گلایه و تغزّل در قالب‌های غزل، رباعی، مثنوی و حتّی قصیده مطرح می‌شود. امّا مهم‌ترین قالب آن غزل است، شعر غنایی در دو معنی به کار می‌رود: 1- اشعار احساسی و عاطفی 2- اشعار عاشقانه

چکیده انگلیسی:

Persian literature is one of the most affluent literatures in the world, being brimful of intrinsic emotions and passions and common various frames of time along vacillating history of this land. Many literal masterpieces have pedagogic aspects, including Molavi’s Spiritual Couplets (Masnavi-E-Manavi), Boostan of Saadi, Hadiqeh of Sanaei, and Poetical Collectanea of Atar which their literal aspects are strong and laconic as in parallel with their pedagogic features. The extent of using pedagogic literature is extremely wide since in any case each work may give some instruction. In Persian poem, lyric literature is uttered in the forms of story, elegy, prayer, complaint (grievance), grumble and lyric recital as sonnet, quatrain, couplet and even ode. However, the foremost poetical frame is sonnet which is adopted in two meanings: 1- Passionate and emotional poems 2- Romantic poems  

منابع و مأخذ:

1- حسینی کازرونی، دکتر سیّداحمد، 1388، پژوهشی در ادبیات غیرجد، چ اوّل، تهران، ارمغان.

2- دهخدا، علی‌اکبر، 1339، لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران (مؤسسة لغت‌نامه دهخدا)

3- رزم‌جو، دکتر حسین، 1369، شعر کهن فارسی در ترازوی نقد اخلاق اسلامی، ‌مشهد، آستان قدس.

4- زرین‌کوب، دکتر عبدالحسین، 1361، نقد ادبی، چ سوم، تهران، امیرکبیر.

5- زرین‌کوب، دکتر عبدالحسین، 1363، شعر بی‌دروغ شعر بی‌نقاب، چ چهارم، تهران، جاویدان.

6- زرین‌کوب، دکتر عبدالحسین، 1363، سیری در شعر فارسی، تهران، نوین.

7- شمیسا، دکتر سیروس، 1373، انواع ادبی، چ دوم، تهران، فردوس.

8- صفا، دکتر ذبیح‌ا...، 1352، حماسه سرایی در ایران، تهران، امیرکبیر.

9- فرشیدورد، دکتر خسرو، 1363، دربارة ادبیات و نقد ادبی، تهران، امیرکبیر.

10- معین، دکتر محمّد، بی‌تا، چهارمقاله نظامی عروضی (تصحیح)، چ سوم، تهران، زوّار.

11- همایی، جلال‌الدّین، بی‌تا، تاریخ ادبیات در ایران، ج 1، تهران، بی‌نا.