خوانشی نقشگرایانه از ساختار روایی تمثیل¬های شعری سپیده کاشانی بر مبنای فرانقش اندیشگانی «با تکیه بر اشعار حوزة ادبیات پایداری و دفاع مقدس»
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
فریده خواجه پور
1
*
,
نرگس کوسیایی
2
1 - استاد دانشگاه فرهنگیان
2 - هیات علمی
کلید واژه: تمثیل, شعر دفاع مقدس, رویکرد نقشگرایی, فرانقش اندیشگانی, سپیده کاشانی.,
چکیده مقاله :
نظریة نقشگراي نظام¬مند، رویکردی است که برای توصیف و تحلیل متن به کار می¬رود و با بررسی ساختار جمله، انواع متفاوت فرایندها و کارکرد آن در پیکرة گفتمانی و معنایی جمله را تبیین می¬کند. پژوهش حاضر تلاش می¬کند به شیوة توصیفی – تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که در ساختار متنی تمثیل¬های شعری سپیده کاشانی کدام یک از فرآیندهای زبانی غلبة بیشتری دارند و این بانوی شاعر برای بازنمایی اندیشة خود نسبت به نامدهی اشخاص و مفاهیم از کدام حوزه¬های معنایی استفاده کرده است؟ یافته¬ها نشان می¬دهد که در شعر وی از میان فرآیندهای 6 گانة زبان، بیشترین بسامد متعلق به فرآیندهای «رابطه¬ای» و «مادی» است. با توجه به اینکه شعر وی در بستر گفتمانی تعلیمی – ترغیبی شکل گرفته، ابتدا به توصیف و ابلاغ اندیشة خود پرداخته و سپس با هدف ترغیب و تهییج مخاطبان، از فرآیندهای مادی و کنشی که روحیة تعهد را در مخاطب تقویت می¬کند، بهره گرفته است. با توجه به اینکه سپیده سعی در ملموس ساختن مفاهیمی مانند «دفاع»، «جهاد»، «شهادت» داشته، از کاربرد فرایندهای ذهنی و انتزاعی اجتناب کرده است. غلبۀ «کنش توصیفی» در ساختار روایی گفتمان شعری وی باعث شده که بسامد آغازگرهای تجربی یا مبتدایی، در اشعار وی، بیش از سایر آغازگرها نمود داشته باشد. در اشعار وی گاه مفاهیم ملموس و گاه مفاهیم انتزاعی وظیفة انتقال اندیشة پایداری و دفاع از وطن را بر عهده دارند. شیوة نامدهی در شعر وی نیز در قالب عناصر طبیعی مانند گل¬ها «لاله، شقایق، گل سرخ» و رنگ¬ها «سرخ، سبز» شکل گرفته است.
The Systemic Functional Linguistics (SFL) approach is employed to describe and analyze the text by examining the sentence structure, different types of processes, and their functions in the discursive and semantic body of the sentence. This research, using a descriptive-analytical method, attempts to answer the following questions: Which linguistic processes are more prevalent in the textual structure of Sepideh Kashani's allegorical poems? What semantic domains does this female poet use to represent her ideas about naming people and concepts? The findings show that among the six linguistic processes, the most frequent ones in her poetry are "relational" and "material" processes. Given that her poetry is shaped within an educational-motivational discourse context, she initially focuses on describing and conveying her ideas, and then, in order to encourage and motivate the audience, she employs material and actional processes that strengthen the spirit of commitment in the audience. Since Sepideh strives to make concepts such as "defense," "jihad," and "martyrdom" tangible, she avoids using mental and abstract processes. The predominance of "descriptive action" in the narrative structure of her poetic discourse has led to the greater frequency of experiential or initial initiators in her poems compared to other initiators. In her poems, sometimes tangible concepts and sometimes abstract concepts are responsible for conveying the idea of steadfastness and defense of the homeland. The naming method in her poetry has also taken the form of natural elements such as flowers ("tulip," "poppy," "red rose") and colors ("red," "green").
1. ایشانی، طاهره و معصومه نعمتی قزوینی، بررسی انسجام و پیوستگی در سورة صف با رویکرد زبان‌شناسی نقش‌گرا، مجلة علمی- پژوهشی انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 27، تابستان 1392: صص 65 – 95.
2. رضویان، حسین و احمدی، شیوا. 1395، «نگاهی به نقش جنسیت نویسنده در ارائة جزییات داستان بر اساس دستور نقش‌گرا»، دو ماهنامة جستارهای زبانی، د 7، ش 6 (پیاپی 34): صص 343-370.
3. ساعدی، امان (1389)، تحلیلی بر اشعار سپیده کاشانی، روزنامة ایران، 21 اردیبهشت¬ماه: ص 4.
4. طاهری، فاطمه¬سادات (1398)، تحلیل محتوایی و ساختاری اشعار سپیده کاشانی، کاشان¬شناسی، دورة 12، ش 1: صص 257 – 286.
5. فولادوند، مرجان (1373)، درآمدی بر سبک¬شناسی شعر جنگ، مجلة شعر، ش 2: ص 32.
6. کاشانی، سپیده (1389)، مجموعه آثار، تهران: قلم ایران.
7. هلیدی، مایکل و حسن، رقیه (1393)، زبان، بافت، متن (ابعاد زبان از منظر نشانه¬شناختی اجتماعی)، ترجمة محسن نوبخت، تهران: سیاهرود.