تحلیل محتوایی نماد و تمثیل های داستانی نویسندگان دوره (نسل)دوم بوشهر؛ «صادق چوبک و رسول پرویزی»

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

اصغر علی خانی ¹ , سیدمحمود سیدصادقی ² , عبدالله رضایی ³

1 - دانشکده علوم و تحقیقات، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران
2 - عضوهیئت علمی دانشگاه آزاداسلامی واحد بوشهر
3 - دانشکده علوم و تحقیقات، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران

تاریخ دریافت : 1402/07/01 تاریخ پذیرش : 1402/08/20 تاریخ انتشار : 1402/08/25

کلید واژه: «تحلیل محتوایی», «تمثیل », «نماد», «دورۀ دوم ادبیات داستانی بوشهر »,

چکیده مقاله :

«استان بوشهر» واقع شده در کنارۀ خلیج فارس(جنوب غربی ایران)، با نویسندگان دوره(نسل) اول تا چهارم خود، در ادبیات داستانی کشور به ویژه مکتب جنوب جایگاه مهمی دارد. داستان پردازان این ناحیه مانند دیگر نقاط ایران در دوره های تاریخی مختلف از شگردهای متنوّع داستان نویسی در ساخت و محتوا بهره برده اند. آبشخور این تکثّر و تحوّل سبکی و فکری از طرفی متأثر از ادبیات جهان است و از سوی دیگر به توان متون روایی کلاسیک پیوند می خورد که تمثیل و بیان نمادین یکی از شیوه های بازنمایی ماجرای داستان در متون کهن پارسی است. هدف این مقاله؛ بیان مزایا، نقایص و دگردیسی های محتوایی داستان های تمثیلی و بیان نمادین در دوره دوم نویسندگی بوشهر است. بنابراین، در این مقاله کوشش شده است؛ آثار تمثیلی در سه نوع: روایت مستقل، غیر مستقل و استفاده از نمادها در فاصله دهه های بیست تا پنجاه شمسی بر پایۀ موضوع و درون مایه نقد و تحلیل شوند و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که نویسندگان این دوره از کدام شیوه بیان تمثیلی و برای کدام مقاصد استفاده کرده اند. ماحصل این تحقیق به شیوۀ کتاب خانه ای با روی کرد پژوهشی- تحلیلی این است که؛ در دورۀ پهلوی دوم،«چوبک» با تکیه بر فضای اجتماعی و سیاسی نامطلوب جامعه؛ فابل هایی با روایت مستقل نوشت اما تمثیل در اثنای داستان و بیان نمادین را علاوه بر چوبک در داستان خاطره های دیگر نویسنده این دوره،«پرویزی» هم می توان یافت.

چکیده انگلیسی:

The province of Bushehr, situated along the Persian Gulf in southwestern Iran, holds a significant position in the literature of the country, especially in the narrative genre of the southern literary school, spanning from the first to the fourth generations of writers. Storytellers from this region, like their counterparts in other parts of Iran, have employed diverse narrative techniques in different historical periods. The literary richness of this diversity and evolution is influenced by global literature on one hand, and on the other, it is connected to the narrative traditions of classical texts in ancient Persian literature, which utilize symbolism as a means of story representation.The aim and necessity of this article are to elucidate the merits, shortcomings, and contextual reinterpretations of allegorical and symbolic content in the second era of Bushehr's literary production. Therefore, this study endeavors to analyze allegorical works in three categories: independent narratives, non-independent narratives, and the use of symbols, focusing on the period between the 1920s and 1950s. It seeks to answer the fundamental question of which allegorical expression methods the writers of this era employed and for what purposes. The outcome of this research, presented in a library-style format with a research-analytical approach, reveals that during the second Pahlavi era, "Choubak" narrates independent stories based on the undesirable social and political atmosphere of the society, while both allegory and symbolic representation are found in the stories of another writer from this period, "Parvizi."

منابع و مأخذ:

آذرپناه، آرش.(1397). داستان های پشت پرده(تمثیل در داستان کوتاه معاصر ایران). تهران: نیماژ.
باباسالار، اصغر.(1385). صادق چوبک و نقد آثار وي. فصل نامه دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه تهران. دوره 57. شماره 177. ص152-133. براهني، رضا.(1393). قصه نويسي. چاپ چهارم. تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
بشیری محمود، نیلوفر انصاری.(1396). بازتاب اگزیستانس در داستان آتما سگ من. دو فصل نامه مطالات داستانی، زمستان. شماره دوم. ص ۴۷ـ۶۶. بیات، حسین.(1390). داستان نویسی جریان سیال ذهن. چاپ دوم. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
پرويزي، رسول.(1387). قصه هاي رسول. تهران: آيينه جنوب.
پيروز، غلام رضا.(1386). درون مايه هاي داستان هاي چوبک با تکيه بر رمان سنگ صبور. پژوهش نامه ادبيات وعلوم انساني. تابستان. شماره 54. ص 176-155.
جان احمديان، فرشيد.(1386). فرهنگ داستان نويسي بوشهر. بوشهر: انتشارات شروع.
چوبک، صادق.(1393). تنگسير. چاپ پنجم. تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
-----------.(1334). خیمه شب بازی. چاپ دوم. تهران: انتشارات کتاب خانه ی گوتمبرگ.
-----------.(1344). انتری که لوطی اش مرده بود. چاپ سوم: انتشارات کتاب های جیبی.
-----------.(1352). سنگ صبور. چاپ دوم. تهران: انتشارات جاويدان.
حسینی کازرونی، سید احمد.(۱۳۹۴). تمثیل و ادبیات تمثیلی. فصل نامه تحقیقات تعلیمی و غنایی زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بوشهر. بهار. شماره ۲۳. ص ۲۴-۱۳.
حلاجان، نسرین. دکتر پروین دخت مشهور. دکتر مهدی نوروز. دکتر محبوبه ضیا حدادیان.(۱۳۹۸). بررسی ابعاد تمثیلی داستان «قفس» از صادق چوبک. فصل نامه زیبایی شناسی ادبی. زمستان. شماره ۴۲. ص ۳۹-۲۳.
حیات بخش، علی. فرهاد درودگریان و مصطفی گرجی.(۱۴۰۲). نماد در داستان های کوتاه مدرن فارسی(۱۳۵۷-۱۳۴۰). نشریه علمی سبک شناسی نظم و نثر فارسی(بهار ادب). آذر. شماره ۹۱. ص ۷۶-۵۵.
دست غيب، عبدالعلي.(1391). از دريچۀ نقد(مجموعه مقالات). تهران: خانۀ کتاب.
دهباشي، علي.(1380). ياد صادق چوبک. چاپ اول. تهران: نشر ثالث.
رضایی، لیلا و عباس جاهدجاه.(۱۳۹۵). تحلیل کارکرد«تمثیل داستانی» در پیرنگ داستان کوتاه. فصل نامه علمی-پژوهشی«پژوهش زبان و ادب فارسی». پاییز. شماره ۴۲. ص ۸۵- ۶۱.
روزبه، محمدرضا.(1381). ادبیات معاصر ایران(نثر). تهران: روزگار.
زرين کوب، عبدالحسين.(1387). نقد ادبي. تهران: چاپ و انتشارات دانشگاه پيام نور.
ساعدی، سلما. مسعود معتمدی و شهروز جمالی.(۱۴۰۰). نگاهی به تمثیل و نماد در دو داستان«انتری که لوطیش مرده بود» چوبک و«حصار و سگ های پدرم» از شیرزاد حسن. جستارنامه ادبیات تطبیقی. پاییز. شماره ۱۷. ص۲۷-۱.
سپانلو، محمد علي.(1374). نويسندگان پيشرو ايران. چاپ اول. تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
سید حسینی، رضا.(1401). مکتب های ادبی. تهران: نگاه.
شبانکاره، رضا.(1389). یادنامه رسول پرویزی(مجموعه مقالات). ققنوس. دوره 6. ضمیمه شماره 269 .ص 16-1.
شیری، قهرمان.(1387). مکتب های داستان نویسی در ایران. تهران: چشمه.
علي خاني، اصغر.(1395). نقد و بررسي داستان هاي رسول پرويزي. قم : انتشارات موعود اسلام.
قاسم زاده، محمد.(1383). داستان نویسان معاصر ایران(گزیده و نقد هفتاد سال داستان نویسی معاصر ایران). تهران: هیرمند.
قاسمی پور، قدرت و آرش آذر پناه.(۱۳۹۴). داستان کوتاه تمثیلی در ادبیات معاصر ایران. فصل نامه پژوهش های ادبی. بهار. شماره ۴۷. ص ۶۸- ۳۷. کشاورز، محمد.(۱۳۹۱). بررسی تطبیقی دو داستان تمثیلی از صادق چوبک و بهرام صادقی. مجله تاریخ ادبیات. شماره ۳/ ۷۰. ص 184-161.
کامشاد، حسن.(1395). پايه گذاران نثر جديد فارسي. تهران : نشر ني.
محمودی، حسن.(1381). نقد و تحلیل و گزیده داستان های صادق چوبک. چاپ اول. تهران: روزگار.
مهدی پور عمرانی، روح الله.(1378). گزیده داستان های کوتاه صادق چوبک. چاپ سوم. تهران: انتشارات روزگار.
میرصادقی، جمال.(1381). جهان داستان (ایران). تهران: نشر اشاره.
میرعابدینی، حسن.(1386). فرهنگ داستان نویسان ایران. تهران: چشمه.
---------------.(1387). صدسال داستان نويسي در ايران. چاپ پنجم. تهران: چشمه.