رتبه‌بندی استان‌های کشور به منظور بهبود ایمنی جاده‌ها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)
محورهای موضوعی : آمارپریچهر زمانی 1 , حسین مهریزی 2
1 - استادیار، گروه صنایع، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، قم، ایران
2 - گروه صنایع، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
کلید واژه: Intelligent transportation systems, Expert Choice software, AHP, Ranking,
چکیده مقاله :
هرساله بروز حوادث متعدد رانندگی در جاده‌های ایران، عده‌ی زیادی را به کام مرگ می‌کشد و هزاران نفر را مصـدوم و خانواده‌های بسیاری را دچار عوارض روحی و جسمی و مشکلات عدیده مالی می‌کند به طوری که امروزه مسأله‌ی تصادفات رانندگی در کشور به یکی از مسائل تلخ تبدیل شده است. به طور حتم نمی‌توان به همه‌ی استان‌ها با یک دید نگاه کرد. دانستن این مطلب که کدام استان بهترین یا بدترین شرایط را با توجه به معیارهای مختلف دارد می‌تواند تصمیم‌گیری‌های مسئولان و کارشناسان مربوطه را در زمینه‌های گوناگون تحت تأثیر قرار دهد. در این مقاله برخی از استان‌های کشور بر اساس معیارهای مختلف از جمله تجهیزات مربوط به سیستم‌های حملونقل هوشمند رتبه‌بندی می‌شوند کـه ایـن روش نـشـان می‌دهد که تنها آمار کشته‌ها و مصدومین نمی‌تواند ملاک مناسبی برای رتبه‌بندی استان‌ها به منظور انجام اقداماتی موثر برای بهبود ایمنی جاده‌ها باشد و معیارهای گوناگونی می‌توانند در رتبه‌بندی استان‌ها دخیل باشد. این رتبه‌بندی با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) انجام می‌شود. براساس نتایج به‌دست آمده مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی استان‌های کشور به‌منظور بهبود ایمنی جاده‌ها به ترتیب: تعداد پایگاه‌های امدادی، نوع آسیب، تجهیزات حملونقل هوشمند و میزان تردد می‌باشند. استخراج نتایج نیز با استفاده از نرم‌افزار Expert Choice (EC) انجام شده است.
Every year, many people are killed and wounded due to traffic accidents on the roads of Iran and lot of families suffer from physical, mental and financial problems. Today, the problem of traffic accidents has become an important issue in Iran but all provinces are not same condition in this issue. Transport authorities and experts tend to know position of each state based on different criteria. They should know that which province has the good condition and which one are in the worst position because for more exact planning, this issue has some influences on their decisions. In this paper, provinces based on various criteria, equipment related to intelligent transportation systems, are ranked. This method indicates that the numbers of dead and injured are not appropriate criteria for ranking of states and different criteria must be considered. This priority is performed by using of Analytical Hierarchy process (AHP). Based on the obtained results, the most important indicators for assessing Iranian provinces to improve road safety are a number of relief bases, type of damage, intelligent transportation equipment and road traffic rate. Extracting the results was done using Expert Choice software.
]1[ غفاری، مهدی، مهریزی، حسین، شومالی، عباس، (1393)، انتخاب و رتبه‌بندی پرحادثه‌ترین محورهای منتخب استان قم با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، سومین کنفرانس ملی تصادفات جاده‌ای، سوانح ریلی و هوایی، دانشگاه آزاد اسلامی زنجان.
]2 [پنج سالنامه آماری (1386-1390). سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای کشور، تهیه کننده معاونت برنامه‌ریزی- دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات.
]3[ حدیقه جوانی، محسن ،صدیق باور، محمد، صیادی، محسن، (1390)، بررسی و اولویت‌بندی ایمن‌سازی معابر شهری با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، یازدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حملونقل و ترافیک، تهران.
]4 [سلیمانی، اسماعیل، کروژدهی، مریم، (1394)، تحلیل و مطالعه عوامل و برداشتهای ترافیکی و تفکر استراتژیک در ارتقای ایمنی (تهران)، چهارمین کنفرانس بین‌المللی حسابداری و مدیریت و اولین کنفرانس کارآفرینی و نوآوری‌های باز، تهران.
]5 [سایت Khabaronline.com
]6[ خدابخشی، محمد، دارابی، راضیه، (1394)، تلفیق روش‌های تحلیل سلسله مراتبی فازی و پرامیتی برای درجه بندی خوابگاه‌های دانشجویی در ایران، مجله پژوهش‌های نوین در ریاضی، دوره 1 (1)، صفحه 77-92.
]7[ گرامی، جواد، آماده انتشار، رتبه‌بندی ابعاد سروکوال با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) در صنعت بانکداری خصوصی (مطالعه موردی: بانک‌های خصوصی استان فارس)، مجله پژوهش‌های نوین در ریاضی.
]8[ صوفی، منصور، دین آرا، فاطمه، آماده انتشار، طراحی مدل ریاضی تعیین مکان بهینه‌ی استقرار شعب شرکت بیمه با استفاده از ترکیب روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره‌ی فازی، مجله پژوهش‌های نوین در ریاضی.
]9[ رضایی، عبدالعلی، شیرگیر، بهروز، (1395)، بررسی تأثیر وضعیت شبکه حملونقل بر وقوع سانحه در شهرستان شهرکرد، چهارمین کنگره علمی پژوهشی افق‌های نوین در حوزه مهندسی عمران، معماری، فرهنگ و مدیریت شهری ایران، تهران.
]10 [احمدوند، علی محمد، ابطحی، زینب، (1388)، روش های ارزیابی عملکرد ایمنی جاده‌ای، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، دوره چهارم (12).
]11[ عفتی، میثم، رجبی، محمدعلی، صمدزادگان، فرهاد، (1396)، ارائه‌ی روشی جهت تعیین نقاط حادثه‌خیز جاده‌ای با استفاده از سیستم اطلاعات مکانی و فرآیندهای تصمیم‌گیری چند معیاره هفدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حملونقل و ترافیک ، 96، تهران.
]12[ رحیم‌اف، کامران، اکبری آلاشتی، اکبر، (1388)، شناسایی نقاط حادثه‌خیز با رویکرد به روش سلسله مراتب تحلیلی و محاسبه تأثیر کاهش تصادفات به علت نصب سیستم روشنایی مناسب، مطالعه موردی: 7 تقاطع بین شهری در ایران، مجموعه مقالات اولین کنفرانس ملی سوانح و تصادفات جاده‌ای و ریلی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان.
]13 [کدخدایی، مسعود، شاد، روزبه، کدخدایی، محسن، افندی‌زاده، شهریار، (1396)، ارزیابی طرح‌های آرام‌سازی ترافیک در کلان شهرها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)- مطالعه موردی: شهر مشهد، هفدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حملونقل و ترافیک، تهران.
]14[ کدخدایی، مسعود، شاد، روزبه، کدخدایی، محسن،
افندی‌زاده، شهریار، (1396)، اولویت‌بندی سیستم‌های حملونقل همگانی در مناطق با کاربری مسکونی‌ـ‌تجاری در کلان‌شهرها با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) ـ مطالعه موردی: خیابان توحید مشهد، هفدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حملونقل و ترافیک، تهران.
]15 [فریبرزی عراقی، فرشید، (1381). مقدمه‌ای بر سیستم حملونقل هوشمند، شورای اصلاحات وزارت راه و ترابری کمیته فن آوری اطلاعات.
[16] Saaty, T. L. (1980). The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill: New York.
[17] Yunus, R. M., Samadi, Z., Yusop, N. M., Omar, D. (2013), Expert Choice for Ranking Heritages Streets, Procedia- Social and Behavioral Sciences, 101, 465-475.
[18] Manca, D., Brambilla, S. (2011), A methodology based on the Analytic Hierarchy Process for the quantitative assessment of emergency preparedness and response in road tunnels, Transport Policy, 18 (5), 657-664.
[19] Yilmaz, M. K., Kusakci, A. O., Tatoglu, E., Icten, O., Yetgin, F. (2019), Performance Evaluation of Real Estate Investment Trusts using a Hybridized Interval Type-2 Fuzzy AHP-DEA Approach: The Case of Borsa Istanbul, International Journal of Information Technology & Decision Making, 18 (6), 1785-1820.
]20[ قدسی پور، حسن، (1392). فرآیند تحلیل سلسله مراتبی، انتشارات دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران).
]21[ عطاپور، هوشنگ، (1384)، کارکرد ویژه پایگاه‌های امداد و نجات جاده‌ای هلال‌احمر در ارتقای سطح ایمنی جاده‌ای کشور، اولین کنفرانس بین‌المللی حوادث رانندگی و جاده‌ای، تهران.
]22[ سالنامه آماری (1392)، سازمان راهداری و حملونقل جاده‌ای کشور تهیه کننده معاونت برنامه‌ریزی- دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات.