جهان‌بینی مولوی و کارکرد آیات و احادیث در دفتر اولم ثنوی با تکیه بر نظام گذرایی
محورهای موضوعی : اسطورهاشرف شیبانی اقدم 1 , محمدعلی گذشتی 2 , راحله غلامی 3 *
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
3 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
کلید واژه: قرآن کریم, مثنوی, نظام گذرایی, احادیث, جهان‌بینی مولوی,
چکیده مقاله :
این مقاله بر ارتباط میان گزینش‌ها، فرم‌های زبان شناختی اصلی، ایدئولوژی‌ها و قدرت روابط نهفته در هریک از فرم‌ها در مثنویمعنوی تمرکز دارد و در آن، برخورد مولوی با ارزش‌ها و اندیشه‌های محوری بیان شده در آیات قرآن کریم و احادیث براساس پیش‌فرض‌های تحلیل گفتمان انتقادی و چارچوب تحلیلی مایکل هلیدی در نظام گذرایی نقشگرا بررسی شده اند. بر این اساس، ابیاتی که به طور صریح یا ضمنی، به آیات کتاب آسمانی و احادیث اشاره دارند، با توجه به دستور نظام‌مند و کارکردی هلیدی طبقه‌بندی و تحلیل شده اند. با بررسی جهت‌یابی‌های ایدئولوژیکی ابیات و فرایندهای اصلی و فرعی این نتیجه حاصل شد که جهان‌بینی حاکم بر این بافت عرفانی تصرف مشیت الهی را در تمام امور القا می‌کند. هسته اصلی و مرکز معنایی فرایندهای به کار رفته در آیات و احادیث از نوع رابطه‌ای است. از طرف دیگر، آیات و احادیثی که شامل یک فرایند مشخص هستند، می‌توانند به چند فرایند افزایش یابند، یا برعکس چند فرایند نمودیافته در آیات و احادیث در کلام مولوی می‌تواند به یک فرایند تقلیل یابد و به این ترتیب، بر هدف تعلیمی و ارشادی یک نکته خاص تأکید شود.
The present article focuses on the relationships among choices, linguistic models, ideologies and the power of hidden connections in Masnavi Mulavi. The article considers Jalāl ad-Dīn Muhammad Rūmī’s dealing with values and main thoughts expressed in Quranic verses and Hadith based on critical discourse analysis approach and Michael Halliday’s theory of the transitivity system of functional grammar. So, based on Halliday’s theory of systemic functional grammar, it is analyzed and categorized the couplets of Masnavi Mulavi which refer, implicitly or explicitly, to Quranic verses and Hadiths. The ideological contents of the couplets show that according to this mystical text, God’s will rules in all things. The core and the semantic center of processes used in the verses of Quran and Hadiths are “relational process”. On the other hand, the Verses and Hadiths including one distinct process can refer to several processes, or vice versa, several processes can be reduced to one. Thus, it is emphasized on educational aims.