دو خوانش جدید بر پایۀ خوانش‌های شیعی هانری کوربن از روایات اساطیری
محورهای موضوعی : اسطوره
1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان
کلید واژه: حضرت فاطمه(س), هانری کوربن, اساطیر ایرانی و مزدایی, اسلام شیعی, آیین زردشتی,
چکیده مقاله :
هانری کوربن دین پژوه، شیعه شناس و فیلسوف برجستۀ فرانسوی در مطالعات تطبیقی متعددش توانست ارتباط فلسفی و عرفانی بین فلسفۀ خسروانی ایران باستان با روایات اسلام شیعی و فلسفۀ اشراق مطرح کند. وی با بررسی بر روی آثار سهروردی و ابن سینا نه تنها به بن مایه های فلسفۀ خسروانی دست پیدا کرد، بلکه به سرچشمه های اصلی فلسفۀ خسروانی، حکمت مزدایی، روایات اساطیری و متون مربوط یه آیین زردشتی نیز توجه داشت، و همچنین مسألۀ شباهت و انطباق این تعالیم را با روایات اسلام ایرانی به طور جدی پیگیری کرد. در این پژوهش آن بخش از مطالعات و پژوهش های هانری کوربن که حکایت های نمادین عرفانی یا روایات شیعی، معادلی مشابه در فلسفۀ خسروانی یا روایات اساطیری و آیین مزدایی دارد، مورد نظر است. از میان موارد ارزشمندی که کوربن به تطبیق آن در دو تفکر اسلام شیعی و حکمت باستانی پرداخته است، جای دارد به دو موردِ فراموش شده؛ یکی ماجرای ادامۀ نسل و پادشاهی فریدون و ایرج از طریق فرزند دخترش، منوچهر، و دیگری در اختیار داشتن بانویی آسمانی، اسپندارمذ، آب و زمین بپردازیم؛ اولی مشابه ادامۀ نسل و امامت و ولایت پیامبر اسلام(ص) از طریق فرزند دخترش، و دومی مشابه مهریۀ شفاهی حضرت فاطمه(س) (آب در کابین داشتن) اوست.
Henry Corbin (1903 – 1978), prominent French Shia scholar and philosopher, introduces the philosophical and mystical relationship between Hekmat Khosravani (the philosophy of ancient Iran) and Shia Islamic narrations and philosophy of Illustration (Falsafeh Eshraq). By reviewing the works of Suhrawardi and Ibn Sina, Corbin not only recognized the essence of Hekmat Khosravani, but also focused on the main sources of the Khosravan Wisdom, the wisdom of Mazdayasna, the mythological narratives, and the related texts of the Zoroastrian religion; also, he pursued the subject of similarity and adaptation of these doctrines with the traditions of Iranian Islam. In the present article, Corbin's studies are examined that address the symbolic mystical tales or Shia Islamic narrations and their similar correspondences in Hekmat Khosravani or the Mazda religion. In Shi'ite and Iranian ancient thoughts, there are two valuable forgotten subjects that Corbin has discussed them. One of them is the issue of continuity of generation and kingdom of Fereydun and Iraj through the son of his daughter, Manūchehr; the other is the introduction of Spendārmad (Sepandarmaz) as goddess of water and Earth. The former is similar to the continuity of the generation of the Prophet through his daughter, Fatimah; and the latter is similar to “Mehrieh” or Fatimah's dowry.