زیر ساختهای اجتماعی و فرهنگی وقف مشارکتی با استفاده از روش دلفی کیفی و کمی
محورهای موضوعی : حکمرانی اسلامیمنصور نجفلو 1 , محبوبه بابایی 2 * , ربابه پورجبلی 3
1 - دانشجوی دکتری، گروه علوم اجتماعی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - استادیار، گروه علوم اجتماعی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
3 - استادیار، گروه علوم اجتماعی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
کلید واژه: وقف, وقف مشارکتی, توسعه زیر ساخت¬های اجتماعی و فرهنگی.,
چکیده مقاله :
قف و ترویج فرهنگ وقف در اسلام از موضوعات بسیار مهم و گسترده‌ای است. همچنین نقش وقف به‌عنوان یك امر مدنی برخواسته از فرهنگ والای اسلامی در توسعه زیر ساختهای اجتماعی و فرهنگی و سامان بخشی به مسایل و مشكلات جامعه بر کسی پوشیده نیست. وقف، از بهترین اعمال خیرخواهانه است و به جهت امکان مشارکت همگان در این سنت حسنه سازمان اوقاف و امور خیریه مسیری را با عنوان وقف مشارکتی طراحی کرده است. هدف پژوهش ارائه مدل کاربردی از وقف مشارکتی با استفاده از روش دلفی کیفی و کمی است. روش پژوهش به لحاظ ماهیت و روش در زمره تحقیقات توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از روش دلفی انجام گردید. پژوهش از لحاظ فلسفی، رویکردش تفسیری و از لحاظ جهت‌گیری توسعه‌ای است؛ لذا از نظر هدف كاربردي، به لحاظ ماهیت و گردآوري اطلاعات توصيفي ـ پیمایشی و از نوع ترکیبی است که هم از داده های کیفی حاصل از پنل خبرگی و هم از داده های کمّی حاصل از پیمایش برای گردآوری و تحلیل داده ها استفاده می کند. یافته‌های پژوهش نشان داد مؤثرترین انگیزه‌های واقفین: دینی، خدمت به هم‌نوع و گسترش علم و دانش در جامعه به جهت توسعه زیر ساختهای اجتماعی و فرهنگی است.
Endowment and promotion of endowment culture in Islam are very important and extensive topics. Also, the role of endowment as a civil matter arising from the high Islamic culture in developing social and cultural infrastructures and organizing the issues and problems of the society is not hidden from anyone. Endowment is one of the best charitable deeds and in order to enable everyone to participate in this good tradition, the Endowment and Charity Affairs Organization has designed a path called participatory endowment. The aim of the research is to present an applied model of participatory endowment using the qualitative and quantitative Delphi method. The research method was classified as descriptive-analytical research in terms of nature and method and was carried out using the Delphi method. Philosophically, the research has an interpretive approach and a developmental orientation; Therefore, in terms of the applied purpose, in terms of the nature and collection of descriptive-survey data, it is a mixed type that uses both qualitative data from the expert panel and quantitative data from the survey to collect and analyze data
1) حائري (يزدي)، محمدحسن، (1380)، "وقف در فقه اسلامي و نقش آن در شكوفايي اقتصاد اسلامي"، بنياد پژوهش‌هاي اسلامي، مشهد، ص49.
2) معراجي، سعيد، (1385)، "سنت ماندگار"، بنياد پژوهش و توسعه‌ي فرهنگ وقف، تهران، صائن، ص94.
3) مجلسی، محمدباقر، (1403ق)، "بحارالانوار"، ج44، لبنان، بیروت: مؤسسة الوفاء.
4) الشریف، محمدمهدی؛ کیوانی هفشجانی، داریوش، (1401)، «وضعیت حقوقی اموال موسسات خیریه پس از انحلال آنها»، پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه.
5) مرتضوی، مهدی؛ محمدی دوست، حسین؛ دشتی، راضیه، (1401)، «طراحی الگوی حکمرانی نظام وقف در ایران (با تأکید بر نقش امنا)»، پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه.
6) مصباحی مقدم، غلامرضا؛ عیسی، حسین؛ عبدالهی، محسن؛ قائمی اصل، مهدی، (1390)، «وقف به مثابه منبع تامین مالی خرد اسلامی. ارائه الگوی تشکیل موسسات تامین مالی خرد وقفی در کشور»، دوره 2، ش5، شماره پیاپی5، صص 130 ـ 91.
7) میراحمدی، منصور، (1401)، «وقف و حکمرانی مردمی»،
8) میرحسینی، زهرا؛ پیشدار، ساناز؛ بیگ محمد بالانجی، نشمیل، (1401)، «چالشها و مسائل انجام امور خیر در مناطق حاشیهنشین»، پژوهشنامه مطالعات وقف و امور خیریه.
9) خمینی، روح ا... (1390) تحریر الوسیله. مترجم: علی اسلامی. قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
10) خومحمد خيرآبادي، سعيد، (1380)، مقاله‌ي «نقش فرهنگ وقف در توسعه‌ي اقتصادي و اجتماعي».
11) ارجمند نيات تبريز، علي، (1380)، مقاله‌ي «نگرشي نو در زمينه‌ي وقف و توسعه‌ي اقتصادي و اجتماعي كشورها».
12) مهتدين، (1386)، ماهنامه‌ي فرهنگي، سياسي اجتماعي داخلي سازمان اوقاف و امور خيريه، صص 19 و 58.
13) ميراث جاويدان، زمستان 1385 فصلنامه فرهنگي، تحقيقي، اجتماعي و تاريخي شماره 38، ص15-20.
14) ميراث جاويدان، 1372، سال اول، شماره دوم، ص8.
15) Bradshaw, P. (2009). A contingency approach to nonprofit governance. Nonprofit Management and Leadership, 20(1), 61-82.
16) Cornforth, C., and C. Simpson. (2002). Change and Continuity in the Governance of Nonprofit Organizations in the United Kingdom: The Impact of Organizational Size. Nonprofit Management and Leadership, 12 (4), 451–70.
17) Gao, Xiang; Zhenhua Gu; Zhan Wang; (2020). A Choice Model of University Endowments Governance. The B.E. Journal of Theoretical Economics, 21(1). 269-285. doi:10.1515/bejte-2019-0136 .