• صفحه اصلی
  • بررسی اثرات عوامل و متغیرهای رقابت پذیری بین المللی برای شرکت‌های صنایع غذایی در ایران با رویکرد آینده پژوهی(مورد مطالعه: صنایع غذایی استان خوزستان)

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : JMFR-2009-2263 (R1) بازدید : 243 صفحه: 53 - 70

10.30495/jmfr.2023.21993

نوع مقاله: پژوهشی

بررسی اثرات عوامل و متغیرهای رقابت پذیری بین المللی برای شرکت‌های صنایع غذایی در ایران با رویکرد آینده پژوهی(مورد مطالعه: صنایع غذایی استان خوزستان)

محورهای موضوعی : آینده پژوهی

حسین غبیشاوی 1 , عبدالخالق غلامی چنارستان علیا 2 , محمد حقیقی 3

1 - سازمان ص.م.ت
2 - دانشگاه آزاد واحد یاسوج
3 - عضو هیئت علمی گروه مدیریت بازرگانی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1399/07/03 تاریخ پذیرش : 1399/09/03 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: رقابت پذیری, رویکرد رقابت پذیری, صنایع غذایی, مزیت رقابتی, مدلسازی معادلات ساختاری,

چکیده مقاله :

چکیدهزمینه: رقابت بین المللی از مهمترین مباحث ادبیات اقتصادی و مدیریتی است و بطور سنتی در محور برنامه های آکادمی ها ، سیاست گذاران و دست اندرکاران قرار داشته است.هدف: این پژوهش با هدف کلی بررسی و تحلیل عوامل موثر بر رقابت‌پذیری بین‌المللی شرکت‌های تولید محصولات غذایی در ایران با رویکرد آینده پژوهی انجام شده است. روشها: روش تحقیق کاربردی- توصیفی، از نوع همبستگی و با بهره گیری از ابزار جمع آوری پرسشنامه‌ی محقق ساخته، فرضیه‌ها را مورد آزمون قرار داده است. جامعه آماری این پژوهش مدیران بازرگانی، بازاریابی و صادرات شرکت‌های محصولات غذایی در استان خوزستان بودند که با شرایط بازار و خصوصیات مشتریان یا خریداران خارجی آشنایی و ارتباط دائمی داشتندکه تعداد آنها 250 نفر بودند که از طریق فرمول گرجسی و مورگان نمونه‌ی آماری 157 نفره به روش نمونه گیری خوشه‌ای انتخاب گردید. روایی پرسشنامه از طریق نمونه اولیه به صورت روایی ظاهری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: یافته های تحقیق نشان می دهد 8 عامل قیمت تمام‌شده محصولات ،کیفیت محصولات شرکت‌ها، برخورداری شرکت از تکنولوژی پیشرفته، برخورداری شرکت‌ها از نیروی انسانی متخصص، مدیریت بازاریابی کارآمد در شرکت‌ها، برخوردار بودن شرکت‌ها از برند مشهور،کیفیت بسته‌بندی محصولات، دسترسی آسان شرکت‌ها به مواد اولیه با کیفیت بر مزیت رقابتی تأثیر مثبت و معناداری دارند. همچنین تأثیر مزیت رقابتی بر رقابت پذیری بین المللی مورد تأیید قرار گرفت.نتیجه گیری: نتیجه تحقیق عدم تأثیر سبز بودن و ارگانیک بودن محصولات بر کسب مزیت رقابتی را نشان می دهد.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study is to investigate and analyze the factors and variables which can influence on international competitiveness of food industry companies in Khuzestan province. This research is an applied, descriptive and correlational research, and the futures research approach is performed for it. Research hypotheses have been achieved from a qualitative stage that uses theories and experiences of food industry experts. The data required to test the hypotheses were collected using a researcher-made questionnaire. The statistical population of this research consists of business, marketing and export managers of Khuzestan food industry companies, which are sufficiently familiar with market and industry conditions and specifications of foreign buyers. The number of these experts was 250. Using a Georgian and Morgan formula and cluster sampling method, a sample of 157 people has been selected. The validity of the questionnaire was verified by referring to a prototype and its reliability was evaluated using Cronbach's alpha. The research results indicate that 8 factors including the cost of products, product quality, to have advanced technology in company, the presence of expert human resource, efficient marketing management, to have famous brands in the company, high quality packaging, and easy access to high quality materials can have effect on creating an effective competitive advantage for food industry companies of Khuzestan Province. Also, according to these results, the effect of competitive advantage on international competitiveness of companies has been approved.

منابع و مأخذ:

Alvarez, R. E. (2004). Sources of export success in small-and medium-sized enterprises: The impact of public programs. International Business Review, 13(3), 383–402.

Amit, R. and Schoemaker, P. (1993), “Strategic assets and organizational rent”, Strategic Management Journal, Vol. 14 No. 1, pp. 33-46.

Anderson, C. (2008), The Long Tail Revised and Updated Edition, Hyperion.

Andersson, S., (2000), 'Internationalization of the Firm from an Entrepreneurial Perspective, International. Studies of Management and Organization 30 (1), 63-92

Ansoff, H.I. (1965), Corporate Strategy, McGraw-Hill, New York, NY. 

Aragón-Correa, J. A., & Sharma, S. (2003). A contingent resource-based view of proactive corporate environmental strategy. Academy of Management Review, 28(1), 71–88.

Arend, R.J. (2003), “Revisiting the logical and research considerations of competitive advantage”, Strategic Management Journal, Vol. 24 No. 3, pp. 279-284.

Baaij, M., Greevena, M. and Dalen, J.V. (2004), “Persistent Superior Economic Performance, Sustainable Competitive Advantage, and Schumpeterian Innovation: Leading Established Computer Firms, 1954– 2000”, European Management Journal, Vol. 22 No. 5, pp. 517-531.

Barney, J. B. (1991). Firm resources and sustainable competitive advantage. Journal of Management, 17 (1), 99–120.

Barney, J., M Wright and Ketchen D.J.(2001), The Resource-Based View of the Firm: Ten Years after 1991, Journal of Management, 27,625-641

Beamish, Paul W. 1990. The internationalization process for smaller Ontario firms: a research agenda. In A. Rugman, editor, Research in global business management, 1: 77–92. Greenwich, Conn.: JAI Press.

Buysse, K., & Verbeke, A. (2003). Proactive environmental strategies: A stakeholder management perspective. Strategic Management Journal, 24(5), 453–470.

Calof, Jonathan L. ; Beamish, Paul W.1995. International business review : the official journal of the European International Business Academy. - Amsterdam [u.a.] : Elsevier, ISSN 0969-5931, ZDB-ID 11643389. - Vol. 4.1995, 2, p. 115-132.

Cavusgil, E., Seggie, S. and Talay, M.B. (2007), “Dynamic capabilities view: foundation and research agenda”, The Journal of Marketing Theory and Practice, Vol. 15 No. 2, pp. 159-166.

Cavusgil, S. T. & Zou, S. (1994). Marketing strategy-performance relationship: An investigation of the empirical link in export market ventures. Journal of Marketing, 58 (January), 1-21.

Ceccagnoli, M. (2009), “Appropriability, Preemption, and Firm Performance”, Strategic Management Journal, Vol. 30 No. 1, pp. 81-98.

Chesbrough, H. and Rosenbloom, R.S. (2002), “The role of the business model in capturing value from innovation: evidence from Xerox Corporation's technology spin-off companies”, Industrial and Corporate Change, Vol. 11 No. 3, pp. 529-555.

Cisneros-Reyes ,Y. D., Caldera-Gonzalez, D. C., Arredondo-Hidalgo3 ,M. G.(2020). Internationalization of SMEs; Evidence from Mexican Leather Footwear Industry, Technium Social Sciences Journal  Vol. 6, 160-166, April 2020 ,ISSN: 2668-7798.

Delmas, M., Hoffmann, V. H., & Kuss, M. (2011). Under the tip of the iceberg: Absorptive capacity, environmental strategy, and competitive advantage. Business and Society Review, 50(1), 116–154.

Dhanraj, C., & Beamish, P. W. (2003). A resource based approach to the study of export performance. Journal of Small Business Management, 41, 242-261.

Ezeala-Harrison, F. (1999), Theory and Policy of International Competitiveness, Praeger Publishers, Westport, CT.

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, (Aug:1), 382–388.

Fraj, E., Matute, J., & Melero, I. (2015). Environmental strategies and organizational competitiveness in the hotel industry: The role of learning and innovation as determinants of environmental success. Tourism Management, 46, 30–42.

Hair, J., Black, C., Babin, J. and Anderson, E. (2010). Multivariate data analysis. Prentice Hall, USA.

Henseler, J. & Fassott, G. (2010). Testing moderating effects in PLS path models: an illustration of available procedures. In: Esposito Vinzi, V., Chin, W.W.

Hulland, J.(1999). Use of partial least squares(PLS) in strategic management research: a review of four recent studies. Strategic Management Journal&20(2),195-204.

  1. PAUL, S. PARTHASARATHY, P. GUPTA. (2017). Exporting challenges of SMEs: A review and future research agenda. Journal of World Business ISSN: 1090-9516 52, 327–342
    2.

Johanson, J. and Vahlne, J.E. (1977), “The Internationalization process of the fin – a model of knowledge development and increasing foreign market commitment”, Journal of International Business Studies, Vol. 8, Spring/Summer, pp. 23-32.

Kim, D. and Marion, B.W. (1997), “Domestic market structure and performance in global markets: theory and empirical evidence from US food manufacturing industries”, Review of Industrial Organization, Vol. 12 No. 3, pp. 335-354.

knowledge development and increasing foreign market commitment”, Journal of International Business Studies, Vol. 8, Spring/Summer, pp. 23-32.

Lampel, J. and Shamsie, J. (2003), “Capabilities in motion: new organizational forms and the reshaping of the Hollywood movie industry”, Journal of Management Studies, Vol. 40 No. 8,pp. 2189-2210.

Ma, H. (2000), “Competitive advantage and firm performance”, Competitiveness Review: An International Business Journal incorporating Journal of Global Competitiveness, Vol. 10 No. 2, pp. 15-32.

Mathews, P.”The Role of Mentoring in Promoting Organizational Competitiveness” Competitiveness Review, 16(2), pp. 158- 169, 2006.

Matzler, K., Bailom, F., von den Eichen, F.S. and Kohler, T. (2013), “Business model innovation: coffee triumphs for Nespresso”, Journal of Business Strategy, Vol. 34 No. 2, pp. 30-37.

O’Shannassy, T. (2008), “Sustainable competitive advantage or temporary competitive advantage: Improving understanding of an important strategy construct”, Journal of Strategy and Management, Vol. 1 No 2, pp. 168-180.

Pascucci, F.2018.The export competitiveness of Italian coffee roasting industry. British Food Journal, https://doi.org/10.1108/BFJ-05-2017-0306

Pitts, E. and Lagnevik, M. (1998), “What determines food industry competitiveness?”, in Traill, W.B. and Pitts, E. (Eds), Competitiveness in the Food Industry, Blackie Academic & Professional, London, pp. 1-34.

Porter M, E. (1979), “How competitive forces shape strategy”, Harvard Business Review, Vol.57, No.2. Pp.137-145

Porter, M. (1990), the Competitive Advantage of Nations, the Free Press, New York, A Division of Macmillan

Porter, M.E. (1985), Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance, The Free Press, New York, NY.

Porter, M.E. (1998), The Competitive Advantage of Nations, Free Press, New York, NY.

Porter, M.E. and Stern, S. (2001), “Innovation: location matters”, MIT Sloan Management Review, Vol. 42 No. 4, pp. 28-36.

Porter, Michael E.(2007), “The Microeconomic Foundations of Prosperity: Findings from Business Competitiveness Index", The Global Competitiveness Report 2007-2008, World Economic Forum

Porter: Evolution of Competitiveness Theory, World Scientific, Singapore, New Jersey, London, Hong Kong, 21. Clark, Andre (2000), Organizations, Competition, and the Business.

Rumelt, R.P. (2003), “What in the world is competitive advantage?”, Working Paper No.  2003-105, The Anderson School, UCLA, Los Angeles, CA, August 5.

Sagheer, S. Yadav, S.S. Deshmukh, S.G. “Developing a Conceptual Framework for Assessing Competitiveness of India›s Agrifood Chain” International Journal of Emerging Markets, 4(2), pp. 137 – 159, 2009.

Schumpeter, Joseph A. (1950), Capitalism, Socialism and Democracy (3 edition). London: Allen and Unwin. 48. Scott, B.R.(1985), "National Strategies: Key to International

Singh, D. A., & Gaur, A. S. (2009). Business group affiliation, firm governance and firm performance: Evidence from China and India. Corporate Governance: An International Review, forthcoming.

South, S.E. (1981), “Competitive advantage: The cornerstone of strategic thinking”, Journal of Business Strategy, Vol. 1 No. 4, pp. 15-25.

Teece, D.J., Pisano, G. and Shuen, A. (1997), “Dynamic capabilities and strategic management”, Strategic Management Journal, Vol. 18 No. 7, pp. 509-533.

Tenenhaus M, Vinzi VE, Chatalin YM & Lauro C. (2005).PLS path modeling. Computational Statistics &Data Analysis, 48(1): 159-205.

Unruh, G. C. (2008). The biosphere rules. Harvard Business Review, 86(2), 111–117.

Wang, C.L., Senaratne, C. and Rafiq, M. (2015), “Success trap, dynamic capabilities and firm performance”, British Journal of Management, Vol. 26 No. 1, pp. 26-44.

Welch, L., Luostarinen, R., 2011. Internationalization: Evolution of a Concept. In Journal of General Management 14, 34–55.

Wetzels, M., Odekerken-Schroder,G., & van Oppen, C.(2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS Qua Rterly,33,177-195.

Wilkinson, T., & Brouthers, L. E. (2006). Trade promotion and SME export performance. International Business Review, 15, 233-252.

Williamson, Oliver E.(1991), "Strategizing, Economizing and Economic Organization", Strategic Management Journal, Vol. 12, 75 94.

Zahra, S. and Covin, J. (1993), “Business strategy, technology policy, and firm performance”, Strategic Management Journal, Vol. 14 No. 6, pp. 451-478.

Zott, C. and Amit, R. (2008), “The fit between product market strategy and business model:  implications for firm performance”, Strategic Management Journal, Vol. 29 No. 1, pp. 1-26.

_||_

Alvarez, R. E. (2004). Sources of export success in small-and medium-sized enterprises: The impact of public programs. International Business Review, 13(3), 383–402.

Amit, R. and Schoemaker, P. (1993), “Strategic assets and organizational rent”, Strategic Management Journal, Vol. 14 No. 1, pp. 33-46.

Anderson, C. (2008), The Long Tail Revised and Updated Edition, Hyperion.

Andersson, S., (2000), 'Internationalization of the Firm from an Entrepreneurial Perspective, International. Studies of Management and Organization 30 (1), 63-92

Ansoff, H.I. (1965), Corporate Strategy, McGraw-Hill, New York, NY. 

Aragón-Correa, J. A., & Sharma, S. (2003). A contingent resource-based view of proactive corporate environmental strategy. Academy of Management Review, 28(1), 71–88.

Arend, R.J. (2003), “Revisiting the logical and research considerations of competitive advantage”, Strategic Management Journal, Vol. 24 No. 3, pp. 279-284.

Baaij, M., Greevena, M. and Dalen, J.V. (2004), “Persistent Superior Economic Performance, Sustainable Competitive Advantage, and Schumpeterian Innovation: Leading Established Computer Firms, 1954– 2000”, European Management Journal, Vol. 22 No. 5, pp. 517-531.

Barney, J. B. (1991). Firm resources and sustainable competitive advantage. Journal of Management, 17 (1), 99–120.

Barney, J., M Wright and Ketchen D.J.(2001), The Resource-Based View of the Firm: Ten Years after 1991, Journal of Management, 27,625-641

Beamish, Paul W. 1990. The internationalization process for smaller Ontario firms: a research agenda. In A. Rugman, editor, Research in global business management, 1: 77–92. Greenwich, Conn.: JAI Press.

Buysse, K., & Verbeke, A. (2003). Proactive environmental strategies: A stakeholder management perspective. Strategic Management Journal, 24(5), 453–470.

Calof, Jonathan L. ; Beamish, Paul W.1995. International business review : the official journal of the European International Business Academy. - Amsterdam [u.a.] : Elsevier, ISSN 0969-5931, ZDB-ID 11643389. - Vol. 4.1995, 2, p. 115-132.

Cavusgil, E., Seggie, S. and Talay, M.B. (2007), “Dynamic capabilities view: foundation and research agenda”, The Journal of Marketing Theory and Practice, Vol. 15 No. 2, pp. 159-166.

Cavusgil, S. T. & Zou, S. (1994). Marketing strategy-performance relationship: An investigation of the empirical link in export market ventures. Journal of Marketing, 58 (January), 1-21.

Ceccagnoli, M. (2009), “Appropriability, Preemption, and Firm Performance”, Strategic Management Journal, Vol. 30 No. 1, pp. 81-98.

Chesbrough, H. and Rosenbloom, R.S. (2002), “The role of the business model in capturing value from innovation: evidence from Xerox Corporation's technology spin-off companies”, Industrial and Corporate Change, Vol. 11 No. 3, pp. 529-555.

Cisneros-Reyes ,Y. D., Caldera-Gonzalez, D. C., Arredondo-Hidalgo3 ,M. G.(2020). Internationalization of SMEs; Evidence from Mexican Leather Footwear Industry, Technium Social Sciences Journal  Vol. 6, 160-166, April 2020 ,ISSN: 2668-7798.

Delmas, M., Hoffmann, V. H., & Kuss, M. (2011). Under the tip of the iceberg: Absorptive capacity, environmental strategy, and competitive advantage. Business and Society Review, 50(1), 116–154.

Dhanraj, C., & Beamish, P. W. (2003). A resource based approach to the study of export performance. Journal of Small Business Management, 41, 242-261.

Ezeala-Harrison, F. (1999), Theory and Policy of International Competitiveness, Praeger Publishers, Westport, CT.

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, (Aug:1), 382–388.

Fraj, E., Matute, J., & Melero, I. (2015). Environmental strategies and organizational competitiveness in the hotel industry: The role of learning and innovation as determinants of environmental success. Tourism Management, 46, 30–42.

Hair, J., Black, C., Babin, J. and Anderson, E. (2010). Multivariate data analysis. Prentice Hall, USA.

Henseler, J. & Fassott, G. (2010). Testing moderating effects in PLS path models: an illustration of available procedures. In: Esposito Vinzi, V., Chin, W.W.

Hulland, J.(1999). Use of partial least squares(PLS) in strategic management research: a review of four recent studies. Strategic Management Journal&20(2),195-204.

  1. PAUL, S. PARTHASARATHY, P. GUPTA. (2017). Exporting challenges of SMEs: A review and future research agenda. Journal of World Business ISSN: 1090-9516 52, 327–342
    2.

Johanson, J. and Vahlne, J.E. (1977), “The Internationalization process of the fin – a model of knowledge development and increasing foreign market commitment”, Journal of International Business Studies, Vol. 8, Spring/Summer, pp. 23-32.

Kim, D. and Marion, B.W. (1997), “Domestic market structure and performance in global markets: theory and empirical evidence from US food manufacturing industries”, Review of Industrial Organization, Vol. 12 No. 3, pp. 335-354.

knowledge development and increasing foreign market commitment”, Journal of International Business Studies, Vol. 8, Spring/Summer, pp. 23-32.

Lampel, J. and Shamsie, J. (2003), “Capabilities in motion: new organizational forms and the reshaping of the Hollywood movie industry”, Journal of Management Studies, Vol. 40 No. 8,pp. 2189-2210.

Ma, H. (2000), “Competitive advantage and firm performance”, Competitiveness Review: An International Business Journal incorporating Journal of Global Competitiveness, Vol. 10 No. 2, pp. 15-32.

Mathews, P.”The Role of Mentoring in Promoting Organizational Competitiveness” Competitiveness Review, 16(2), pp. 158- 169, 2006.

Matzler, K., Bailom, F., von den Eichen, F.S. and Kohler, T. (2013), “Business model innovation: coffee triumphs for Nespresso”, Journal of Business Strategy, Vol. 34 No. 2, pp. 30-37.

O’Shannassy, T. (2008), “Sustainable competitive advantage or temporary competitive advantage: Improving understanding of an important strategy construct”, Journal of Strategy and Management, Vol. 1 No 2, pp. 168-180.

Pascucci, F.2018.The export competitiveness of Italian coffee roasting industry. British Food Journal, https://doi.org/10.1108/BFJ-05-2017-0306

Pitts, E. and Lagnevik, M. (1998), “What determines food industry competitiveness?”, in Traill, W.B. and Pitts, E. (Eds), Competitiveness in the Food Industry, Blackie Academic & Professional, London, pp. 1-34.

Porter M, E. (1979), “How competitive forces shape strategy”, Harvard Business Review, Vol.57, No.2. Pp.137-145

Porter, M. (1990), the Competitive Advantage of Nations, the Free Press, New York, A Division of Macmillan

Porter, M.E. (1985), Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance, The Free Press, New York, NY.

Porter, M.E. (1998), The Competitive Advantage of Nations, Free Press, New York, NY.

Porter, M.E. and Stern, S. (2001), “Innovation: location matters”, MIT Sloan Management Review, Vol. 42 No. 4, pp. 28-36.

Porter, Michael E.(2007), “The Microeconomic Foundations of Prosperity: Findings from Business Competitiveness Index", The Global Competitiveness Report 2007-2008, World Economic Forum

Porter: Evolution of Competitiveness Theory, World Scientific, Singapore, New Jersey, London, Hong Kong, 21. Clark, Andre (2000), Organizations, Competition, and the Business.

Rumelt, R.P. (2003), “What in the world is competitive advantage?”, Working Paper No.  2003-105, The Anderson School, UCLA, Los Angeles, CA, August 5.

Sagheer, S. Yadav, S.S. Deshmukh, S.G. “Developing a Conceptual Framework for Assessing Competitiveness of India›s Agrifood Chain” International Journal of Emerging Markets, 4(2), pp. 137 – 159, 2009.

Schumpeter, Joseph A. (1950), Capitalism, Socialism and Democracy (3 edition). London: Allen and Unwin. 48. Scott, B.R.(1985), "National Strategies: Key to International

Singh, D. A., & Gaur, A. S. (2009). Business group affiliation, firm governance and firm performance: Evidence from China and India. Corporate Governance: An International Review, forthcoming.

South, S.E. (1981), “Competitive advantage: The cornerstone of strategic thinking”, Journal of Business Strategy, Vol. 1 No. 4, pp. 15-25.

Teece, D.J., Pisano, G. and Shuen, A. (1997), “Dynamic capabilities and strategic management”, Strategic Management Journal, Vol. 18 No. 7, pp. 509-533.

Tenenhaus M, Vinzi VE, Chatalin YM & Lauro C. (2005).PLS path modeling. Computational Statistics &Data Analysis, 48(1): 159-205.

Unruh, G. C. (2008). The biosphere rules. Harvard Business Review, 86(2), 111–117.

Wang, C.L., Senaratne, C. and Rafiq, M. (2015), “Success trap, dynamic capabilities and firm performance”, British Journal of Management, Vol. 26 No. 1, pp. 26-44.

Welch, L., Luostarinen, R., 2011. Internationalization: Evolution of a Concept. In Journal of General Management 14, 34–55.

Wetzels, M., Odekerken-Schroder,G., & van Oppen, C.(2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS Qua Rterly,33,177-195.

Wilkinson, T., & Brouthers, L. E. (2006). Trade promotion and SME export performance. International Business Review, 15, 233-252.

Williamson, Oliver E.(1991), "Strategizing, Economizing and Economic Organization", Strategic Management Journal, Vol. 12, 75 94.

Zahra, S. and Covin, J. (1993), “Business strategy, technology policy, and firm performance”, Strategic Management Journal, Vol. 14 No. 6, pp. 451-478.

Zott, C. and Amit, R. (2008), “The fit between product market strategy and business model:  implications for firm performance”, Strategic Management Journal, Vol. 29 No. 1, pp. 1-26.
متن کامل:


 بررسی اثرات عوامل و متغیرهای رقابت پذیری بین المللی برای شرکت‌های صنایع غذایی در ایران با رویکرد آینده پژوهی(مورد مطالعه: صنایع غذایی استان خوزستان)

 

چکیده

زمینه: رقابت بین المللی یکی از مباحث مهم در ادبیات اقتصاد و مدیریت است و بطور سنتی در قلمرو برنامه های پژوهشی دانشگاهیان، سیاست گذاران و دست اندرکاران صنعت و تجارت قرار گرفته است. با توجه به اینکه در صنعت غذایی ایران سهم شرکت‌های خصوصی نسبت به شرکت‌های دولتی بیشتر است زمینه رقابت در این حوزه نیز پررنگ تر می باشد. البته عوامل مؤثر بر رقابت پذیری به وسیله برخی  برخي از نويسندگان اقتصاد و بازاریابی مورد بررسي قرار گرفته است اما موضوع رقابت پذیری بين المللي (فراتر از صادرات و واردات، سرمايه گذاري مستقيم خارجي، پيمانكاري و سایر انواع همکاری های برون مرزی) به صورت عمیق مورد بررسی و تحلیل قرار نگرفته است. از این رو پاسخ های دقیق و جامعی در مورد اینکه چگونه و چه عوامل موثری در فرآیند رقابت پذیری بین المللی نقش عمده ای ایفا می کنند ارائه نشده است.

هدف:  این پژوهش در راستای هدف بررسی و تحلیل عوامل موثر بر رقابت‌پذیری بین‌المللی شرکت‌های تولید محصولات غذایی در ایران با رویکرد آینده پژوهی انجام شده است.

روشها: روش تحقیق کاربردی- توصیفی، از نوع همبستگی و با بهره گیری از ابزار جمع آوری پرسشنامه‌ی محقق ساخته، فرضیه‌ها را مورد آزمون قرار داده است. جامعه آماری این پژوهش، مدیران بازرگانی، بازاریابی و صادرات شرکت‌های محصولات غذایی در استان خوزستان بودند که با شرایط بازار و خصوصیات مشتریان یا خریداران خارجی، آشنایی و ارتباط دائمی داشتند که تعداد  آنها 250 نفر بود؛ از طریق فرمول گرجسی و مورگان نمونه‌ی آماری 157 نفره به روش نمونه گیری خوشه‌ای انتخاب گردید. روایی پرسشنامه از طریق نمونه اولیه به صورت روایی ظاهری و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ مورد ارزیابی قرار گرفت.

یافته ها: یافته های تحقیق نشان داد که همه عوامل مذکور به جز سبز و ارگانیک بودن بر کسب مزیت رقابتی شرکت‌های صنایع غذایی اثرگذارند. تأثیر متغیرهای برند مشهور،کیفیت بسته بندی، دسترسی آسان، قیمت تمام شده، در سطح 99 درصد، متغیر نیروی متخصص در سطح 95 درصد و متغیر کیفیت محصول در سطح 90 درصد معنادار گردید. در این میان تأثیر برند مشهور،کیفیت بسته بندی، دسترسی آسان بیشتر از عوامل دیگر بود.

نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاکی از آن است که عوامل موثر بر کسب مزیت رقابتی، به رقابت پذیری بین المللی شرکت های صنایع غذایی در استان خوزستان می انجامند. 

کلمات کلیدی:رقابت پذیری، مزیت رقابتی،رویکرد رقابت پذیری، صنایع غذایی، مدلسازی معادلات ساختاری

 

مقدمه

رقابت بین المللی یکی از مباحث مهم در ادبیات اقتصاد و مدیریت است که مورد توجه پژوهشگران دانشگاهی، سیاست گذاران و دست اندرکاران امور صنعت و تجارت قرار داشته است. علیرغم اینکه مفهوم "رقابت پذیری" عمدتاً مورد استفاده قرار می گیرد، معنای آن هنوز نامشخص است و تعریف کاملاً مشترکی وجود ندارد، خصوصاً وقتی در سطح صنعت و ملی اعمال می شود. در حقیقت تعاریف متفاوت زیادی از رقابت در ادبیات وجود دارد. این مفهوم بسته به موضوع تجزیه و تحلیل، می تواند در سه سطح، یعنی بنگاه (یا خرد اقتصادی) ، صنعتی (یا بین اقتصادی) و ملی (یا کلان اقتصادی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. بسته به سطح ، مفهوم سازی و اندازه گیری رقابت می تواند متفاوت باشد. اگرچه آنها از هم جدا هستند اما سه سطح با هم مرتبط هستند: رقابت ملی (تا حدی) با عملکرد اقتصادی بخش‌های صنعتی آن تعیین می شود و رقابت یک صنعت تحت تأثیر رقابت شرکت‌هایی است که آن صنعت را تشکیل می دهند(پاسکوچی،2018). صنعت قلمرویی است که شرکت ها یک مزیت رقابتی را بدست می آورند یا از دست می دهند و واحد اصلی تجزیه و تحلیل برای درک رقابت، صنعت است (پورتر ، 1990). علاوه بر این، این صنعت بر رقابت شرکت‌ها و کشورها تأثیر می گذارد. از یک سو، در این سطح ، کیم و ماریون (1997 ، ص 337) رقابت بین المللی را به عنوان "توانایی پایدار صنایع یا بنگاه های یک کشور برای رقابت با همتایان خارجی در بازارهای خارجی و همچنین در بازارهای داخلی تحت شرایط تجارت آزاد تعریف کردند. " برپایه با این تعریف ، پیتز و لاگنویک (1998) رقابت را به عنوان "توانایی دستیابی به سود و حفظ سهم بازار در بازارهای داخلی و یا خارجی" توضیح دادند. از سوی دیگر ، ایزیلا-هریسون1(1999) رقابت بین المللی را به عنوان توانایی نسبی بنگاه های یک کشور در تولید و بازاریابی محصولات با کیفیت استاندارد یا با کیفیت برتر با قیمت‌های پایین‌تر تعریف کرده است. پورتر (1998 ، ص 2) تعبیر متفاوتی ارائه داد: "توانایی یك بخش برای موفقیت در رقابت با هدف دستیابی به رشد پایدار در محیط جهانی و در عین حال بدست آوردن حداقل فرصت تا هزینه بازده منابع به کار گرفته شده را تأمین کند." وی چهار عامل تعیین کننده اصلی و دو عامل تکمیلی تعیین کننده رقابت در یک صنعت ملی را به عنوان مولفه های مدل مزیت رقابتی ملی یا الماس پورتر معرفی نمود که این عوامل عبارتند از:

1.       برخورداری از منابع اقتصادی به ویژه وفور عوامل اولیه تولید

2.       شرایط تقاضا برای کالای مورد نظر در داخل کشور

3.       وجود صنایع مرتبط و پشتیبانی کننده در کشور

4.       نوع استراتژی، ساختار و توان رقابتی شرکت‌های سازنده یا صادر کننده

5.       نقش دولت در حمایت از بنگاه های اقتصادی

6.       شانس یا شرایط و موقیعت محیط کلان که می تواند فرصت آفرین یا تهدید آمیز باشد.

 طبق اعتقاد پورتر(1990) مزیت رقابتی صنعت مبتنی بر توانایی بنگاهها برای نوآوری است و این ظرفیت تا حدی به محیط بیرونی که بنگاهها در آن فعالیت می‌کنند، بستگی دارد و این معنی کیفیت "الماس" است. (پورتر و استرن2 ، 2001). به ویژه با توجه به فشار رقابتی بیشتر در سطح بین المللی، نوآوری به بقا و رشد به یک عامل استراتژیک تبدیل می شود. نوآوری را باید نه تنها از نظر محصولات جدید یا فرایندهای جدید صنعتی، بلکه از نظر مدل‌های تجاری، یعنی "چگونه شرکت ها تجارت می کنند" در نظر بگیرند (ماتزلر و همکاران ، 2013). به نظر می رسد نوآوری مدل‌های تجاری برای رقابت و رشد یک شرکت ضروری است (چزبرو و روزن بلوم ، 2002). در دنیایی که ترجیحات مصرف کنندگان روز به روز متنوع‌تر و متغیرتر می‌شود ، رقابت بین‌المللی روز به روز قوی‌تر می‌شود، فضای کسب و کار پیچیده‌تر و پیشرفت فناوری سریع‌تر از گذشته، قابلیت‌های پویا از اهمیت حیاتی برخوردار هستند(پاسکوچی،2018).

طبق گفته تیس3و همکاران (1997)، قابلیت‌های پویا خاص و مشخص هستند، در حالی که سایر نویسندگان معتقدند که قابلیت‌های پویا برخی از مشترکات بین شرکت‌های متعلق به همان صنعت را نشان می دهد (کاووسگیل و همکاران ، 2007 ؛ وانگ و همکاران ، 2015). موتور اصلی قابلیت‌های صنعت چرخه نوآوری و تقلید است (لمپل و شمسی ، 2003) بنگاهها به دنبال قابلیت‌های نوآورانه برای کسب مزیت هستند و هرچه در این راه موفق باشند، سایر بنگاههای موجود در صنعت با وام گرفتن، انطباق و بهبود آنچه رقبای خود انجام می‌دهند از این طرح پیروی می‌کنند. این واقعیت تعامل موجود بین سطح خرد و متوسط ​​رقابت را اثبات می‌کند و در قابلیت‌های بنگاهها پایه و اساس نوآوری و سپس رقابت در سطح صنعتی را مشخص می‌کند(پاسکوچی،2018).

رقابت‌پذیری یکی از مفاهیم مهم در ادبیات تجارت و بازاریابی محسوب می‌شود و مباحث مربوط به آن در گستره پژوهش‌های دانشگاهی به ویژه در رشته مدیریت بازاریابی مورد تأکید نویسندگان و پژوهشگران قرار گرفته است. در دنیای رقابتی امروز مدیران و سیاست‌گذاران سازمان‌ها و مؤسسات صنعتی و تجاری بیش از گذشته با چالش‌های رقابتی روبرو هستند. پدیده جهانی شدن نیز این گونه چالش‌ها را پررنگ‌تر نموده و بر اهمیت آن افزوده است. محصولات غذایی با توجه به نقش آنها در تأمین نیازهای اساسی و روزمره و همچنین سلامت افراد جامعه یکی از کالاهای مهم در همه کشورها اعم از کمتر توسعه یافته و یا کشورهای صنعتی و پیشرفته محسوب می‌گردد. رقابت پذیری بین المللی شرکت‌هایی که در صنایع غذایی فعالیت دارند می‌تواند نقش موثری در توسعه و رفاه کشورها و کار آمدی مؤسسات کسب و کار در این رشته گردد. جایگاه این محصولات در اقتصاد و تجارت کشور ما استراتژیک است. جهانی شدن اغلب به عنوان یک فرایند است که در آن کشورها، شرکت‌های تجاری و مردم در سراسر جهان از طریق مبادلات اقتصادی و تبادل ارتباطات، نفوذ فرهنگی و سفر به هم مرتبط و وابسته می‌شوند. روند رو به رشد تجارت جهانی با بهره گیری از استراتژی‌های فعال تجاری، انقلاب در فناوری اطلاعات و ارتباطات و رفع موانع تجاری در سطوح بین‌المللی، شتاب فزایندهای یافته است. بنابراین حضور فعال در عرصه تجارت جهانی نیاز به توجیه ندارد(غبیشاوی،1398).

پورتر نیز معتقد است که به رقم پذیرش جهانی اهمیت رقابت‌پذیری، مفهوم رقابت‌پذیری هنوز به درستی درک نشده است. وی رقابت پذیری را ( سهم یک کشور از بازارهای جهانی برای محصولاتش) می‌داند. با توجه به تعاریف متعدد رقابت پذیری، در این پژوهش اشاره به ظرفیت یک شرکت برای رقابت در یک بازار خاص برای افزایش سهم بازار خود و برای رسیدن به رشد پایدار و سودآوری در نظر گرفته خواهد شد (پورتر، 2011). در این دوره پویای جهانی سازی ، شرکت های کوچک و متوسط (SME) نقشی محوری در توسعه یک کشور دارند(پائول ،2017). در نهایت ، فقط شرکت‌هایی می توانند به مزیت رقابتی دست یابند که رهبری ناشی از نیروها و منابع را برای ارتقا خود تقویت کنن.. جهانی شدن با استفاده از مزایای انتخابی در سایر کشورها ، خط مشی شرکتی است که از تلاش در اتخاذ چشم انداز جهانی برای ایجاد مزیت رقابتی پشتیبانی کند(ریز و همکاران ،2020). عوامل مؤثر بر رقابت پذیری توسط برخي نويسندگان مورد بررسي قرار گرفته است اما رقابت پذیری بين المللي (فراتر از صادرات و واردات و از جمله سرمايه گذاري مستقيم خارجي ، پيمانكاري فرعي بين المللي و همكاري فني بين المللي) به طور عميق بررسي نشده است ، بنابراین مستند نيست كه چگونه و چه عوامل مؤثری در روند این بخش اقتصادی در حال وقوع است. از طرفی در چند دهه اخیر به موازات بالا رفتن نرخ رشد جمعیت در ایران و افزایش تقاضا برای محصولات غذایی به تدریج بر تعداد شرکت‌ها و واحدهای تولیدی بخش کشاورزی و صنایع غذایی افزوده شده و این روند رشد در استان خوزستان نیز رخ داده است. از سوی دیگر تقاضا برای وارد کردن محصولات غذایی در برخی از کشورهای مجاور و نزدیک هم افزایش یافته است. همچنین در مقایسه با برخی از صنایع پیشرفته انجام سرمایه گذاری در صنایع غذایی برای بخش خصوصی امکان پذیرتر بوده و این خود باعث ورود تعداد بیشتری از شرکت‌ها به این عرصه فعالیت اقتصادی گردیده است. این رویدادها به رقابتی‌تر شدن بازار محصولات غذایی انجامیده و دغدغه هایی هم برای مدیران شرکت‌های مذکور به وجود آمده است. به بیان دیگر مدیران مؤسسات کسب و کار در صنایع غذایی به ویژه شرکت‌هایی که از امکانات و ظرفیت بالاتری در زمینه تولید و تجارت این محصولات برخوردارند با این مسئله روبرو شده اند که عوامل مؤثر بر کسب مزیت رقابتی برای رقابت پذیر شدن و ورود به بازارهای جهانی چیست؟با توجه به این مسئله و چالش‌های مدیریتی مرتبط با آن پژوهشگر آن را به عنوان مسئله تحقیق خود انتخاب نموده است.

پیشینه تحقیق

رقابت پذیری و عوامل مؤثر بر آن

در محیط پویا و رقابتی امروزی یکی از با اهمیت ترین مسائل تجارت رقابت‌پذیری است. از ویژگی‌های امروزه اقتصاد جهانی تغییرات سریع و هموار آن است که منجر به تشدید رقابت در ابعاد جهانی شده است(رحمان سرشت و صفاییان،1390). مفهوم رقابت‌پذیری بین المللی به صورت مختلف و فراوانی تعریف شده است اما همچنان تعریف جامعی از آن وجود ندارد. بسیاری از اندیشمندان رقابت پذیری بین المللی را در زمره پدیده‌های کلان اقتصادی با منشاء نرخ ارز، نرخ بهره و کسری بودجه کشورها می‌دانند. در تعریف دیگر منشاء آن وفور نیروی کار و دستمزد ارزان در کشورها است که از آن به عنوان مزیت مطلق نام برده می شود. در منظری دیگر سیاست‌های دولت از جمله  هدف‌گذاری، حمایت و تشویق صادرات و یارانه‌های دولتی مؤثر در رقابت پذیری است. از نظر صاحبنظرانی همچون پورتر رقابت‌پذیری اینگونه تعریف می شود:"سهم یک کشور از بازارهای جهانی برای محصولات "(پورتر،2007). همچنین انجمن رقابت‌پذیری آمریکا معنای رقابت‌پذیری را "توانایی در افزایش تولید از طریق خلق کالاها و خدمات در سطح وسیع که بتواند پاسخ مناسبی به معیارهای بازار جهانی بدهد" معنا می کند(رحمان سرشت و صفاییان،1390).

تحقیقات اولیه در زمینه مدیریت استراتژیک، منابع متعددی را برای ایجاد مزیت رقابتی برشمرده اند. قدرت بازار (پورتر،1979)، منابع منحصر به فرد (بارنی و رایت،2001)،  نوآوری (شوپتتر،1950 ) و کارایی (ویلیامسون،1991) از جمله منابع ذکر شده برای ایجاد مزیت هستند(رحمان سرشت و صفاییان،1390). بارنی و رایت(2001) با توجه به رویکرد مبتنی بر منابع4  و مرور ده مقاله برتر در حوزه مزیت رقابتی پایدار با توجه به RBV پنج عامل مؤثر شامل مدیریت منابع انسانی، اقتصاد و امور مالی، بازاریابی، کارآفرینی و تجارت بین الملل را برای داشتن مزیت رقابتی پایدار شرکتها ذکر نمودند.

با توجه به رویکردهایی که رقابت پذیری دارد عوامل مؤثر بر آن را می توان در دو دسته عوامل داخلی شامل(منابع انسانی، تکنولوژی تولید و اطلاعات، مدیریت، قابلیت مالی، اندازه صنعت، نوآوری، بازاریابی، یادگیری) و خارجی شامل(منابع خدادادی، نوع بازار، دولت و مقررات دولتی، روابط بین‌المللی، بازارهای پولی و مالی، استانداردهای محیطی  تقسیم کرد(رحمان سرشت و صفاییان،1390). این مطالعه به بررسی عوامل مؤثر داخلی در رقابت پذیر شدن شرکت‌های صنایع غذایی پرداخته است.

 

مزیت رقابتی

مفهوم مزیت رقابتی عاملی مهم در زمینه مباحث مدیریت استراتژیک محسوب می شود(بائج و همکاران5،2004؛سوت6،1981). چرا که تفاوت در عملکرد بین بنگاهها را نشان می دهد(زوت و آمیت7،2008، سی سیگنولی8،2009). از طرفی نشان دهنده دامنه استراتژی کسب و کار و از سوی دیگر، تعریف برنامه عملیاتی بلند مدت است که یک شرکت ممکن است برای دستیابی به  اهداف عملکرد خود دنبال کند(زهرا و کوین9،1993). به همین دلیل، مزیت رقابتی در دوره های مدیریت استراتژیک و کتاب‌های درسی به عنوان یک مفهوم اساسی در استراتژی کسب و کار پذیرفته شده است (بارنی ، 1997 ؛ گرانت ، 1998). با این وجود، استدلال شده است كه مزیت رقابتی كلمه‌ای است كه باعث سردرگمی بین دانشگاهیان ، مدیران كسب و كار و مشاوران می شود (ماركیدز ، 2000). منبع این سردرگمی این واقعیت است که هم دانشگاهیان و هم مدیران عملی تمایل دارند از اصطلاح مزیت رقابتی با معنی متفاوت در متن های مختلف استفاده کنند(اشانناسی10،2008). 

دلیل این گرایش می تواند این باشد که تعاریف بی‌شماری از مزیت رقابتی وجود دارد که هر یک گاه در ادبیات مدیریت استراتژیک معنای متفاوتی دارند. در واقع، حتی اگر تعداد زیادی بیانیه در ادبیات مزیت رقابتی وجود داشته باشد، تعریف دقیق و واضح همیشه کاملاً مبهم بوده است(ما11،2000،آرند12،2003؛روملت13،2003؛ اشانناسی،2008). سیگالاس و پككا-اقتصادو (2013) مشكلات ناشی از مفهوم سازی فعلی مزیت رقابتی توسط بیشتر ادبیات را شناسایی و ترسیم کردند، آنها این پدیده را "مشكل قطعی مزیت رقابتی" می نامند.

مفهوم مزیت رقابتی دارای سابقه طولانی در ادبیات استراتژیک است. آنسوف14(1965) نخستین محققی است که در تلاش بود مزیت رقابتی را به عنوان یکی از خصوصیات بازارهای کالاهای فردی تعریف کند که به یک شرکت یک موقعیت رقابتی قوی و متمایز می دهد. با این وجود مفهوم مزیت رقابتی در استراتژی کسب و کار توسط پورتر معرفی گردید (پورتر،1985). البته پورتر (1985) تعریف دقیقی از مزیت رقابتی ارائه نمی دهد، وی اظهار داشت که مزیت رقابتی ناشی از توانایی شرکت برای ایجاد ارزش برتر برای خریداران است. پورتر (1985) می افزاید: ارزش برتر ناشی از افزایش قیمت پایین تر از رقبا برای کسب مزیت یا ارائه مزایای منحصر به فرد که بیش از جبران قیمت بالاتر است. براساس مطالب فوق ، به نظر می رسد تعریف آنسوف (1965) با منابع مزیت رقابتی و مفهوم مزیت رقابتی همسویی دارد. از آن زمان، بسیاری از محققان درگیر بحث و تحقیق در مورد مزیت رقابتی بودند. این بحث و پژوهش حجم وسیعی از نتایج علمی را تولید کرده و تعاریف و اظهارات فراوانی را در مورد مزیت رقابتی ارائه داده است. تلاش برای طبقه بندی کلیه تعاریف مزیت رقابتی توسط مهمترین مشارکت کنندگان در زمینه مدیریت استراتژیک، (سیگالاس و پککا - اقتصاد15 ، 2013) منجر به شناسایی دو جریان درمورد مشخصه مفهومی مزیت رقابتی شده است. جریان اول مزیت رقابتی را از نظر عملکرد تعریف می کند که شامل سودآوری نسبی بالا و یا بالاتر از بازده متوسط​​، شکاف سود - هزینه، عملکرد مالی برتر، سود اقتصادی می شود. جریان دوم مزیت رقابتی را از نظر منابع یا عوامل تعیین کننده آن تعریف می‌کند که شامل خصوصیات خاص بازارهای محصول شخصی، رهبری هزینه، تمایز، مکان‌ها ، فناوری‌ها، ویژگی‌های محصول و مجموعه ای از منابع و قابلیت‌های بنگاههای خاص می شود(سیگالاس،2016). مبنای این تحقیق بر اساس رویکرد دوم است.

 

مفهوم بين المللي شدن 

بین المللی شدن به اعتقاد ولچ و لوستارین16(2011) گسترش عملیات و فرآیندهای بین المللی تعریف می شود. بنابراین ازین تعریف برمی آید که شرکتی که درگیر فعالیتهای بین المللی می شود بدون اینکه در این کار مداومت ورزد می تواند در هر مرحله ای از توسعه بین المللی شدن قرار گیرد. در سال 1990 بمیش17 بین المللی شدن را فرایندی که کمپانی ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم فعالیتها و معاملات بین المللی خود را با دیگر کشورها افزایش می دهند تعریف کرد. در سال 1995 بمیش و کالفو18 تعریف دیگری از بین المللی شدن را ارائه دادند. آنها فرایند انطباق سازمان از لحاظ استراتژی ، ساختار و منابع را بین المللی شدن نامیدند. در تعریف آنها در عین حفظ پویایی و ذات بین المللی شدن ابعاد اقتصادی و رفتاری و نیز عملیات بین المللی مورد توجه بوده است. معاملات و مبادلات بین المللی منجر به رشد و توسعه شرکت     می شود (بمیش و کالفو،1995). يک سئوال مهم اين است که چرا بين المللي شدن؟ چه عواملی منجر به اين
مي شود که يک شرکت از کوچکي يا بدون درگيري در چند مورد به سرعت درگير بين المللي شدن
مي گردد؟ استاربک19 (1971) مي گويد رشد به خودي خود صورت نمي گيرد بلکه نتيجه تصميم گيري است. براي بين‌المللي شدن تنها منابع و فرصت در محيط مطرح نيست بلكه بين‌المللي شدن بايستي توسط يک کارآفرين(مدیر-مالک) خواسته و هدف گذاري شود که تصميمات کليدي و انجام آن را(بين‌المللي شدن) را بر عهده بگيرد(آندرسون20،2000).

آینده پژوهی

آینده پژوهی یک رویکرد پیشرفته در گستره انجام مطالعات اقتصادی، اجتماعی و همچنین برای انجام برنامه ریزی های استراتژیک محسوب می شود. در محیط‌هایی که با تغییرات مستمر و کم ثباتی روبرو هستند برنامه ریزی و انتخاب استراتژی برای سازمان‌های صنعتی و تجاری و سایر سازمان‌ها می بایست با رویکرد آینده پژوهی انجام گیرد. ترسیم دور نمای مؤسسات کسب و کار و طراحی استراتژی برای دستیابی به هدف‌های راهبردی نیازمند شناخت روند تغییر و تحولات و برآورد شرایط محیطی آینده است.این روندها در چگونگی عملکرد و موقعیت مؤسسات کسب و کار و وضعیت رقابت در بازار کالاها و خدمات اثرگذاری زیادی دارد. این واقعیات در مورد شرکت‌های صنایع غذایی نیز به صورتی آشکار صدق می کند. با توجه به اینکه در تحقیق حاضر شناسایی و بررسی عوامل مؤثر بر رقابت پذیرشدن شرکت‌های فعال در صنایع غذایی در بازارهای مرزی مسأله اصلی را تشکیل می‌دهد و این موضوع با شرایط بازارها و محیط بازرگانی بین الملل و شرایط بازارها ارتباط تنگاتنگ دارد. امروزه ضرورت استفاده از رویکرد استراتژیک و شیوه آینده پژوهی مورد توجه پژوهشگر قرار گرفته است. بنابراین می توان گفت که بررسی و تحلیل محیط برون سازمانی و درون سازمانی که از گام‌های اصلی در فرایند تدوین استراتژی بازاریابی به شمار می آید به دنبال دستیابی به تصویری از آینده بازار و پیش‌بینی فرصت‌ها و تهدیدهای محیطی برای شرکت‌ها و مؤسسات کسب و کار می باشد. بدیهی است شناسایی عوامل و عناصر مؤثر بر کسب مزیت رقابتی سازمان‌های صنعتی و تجاری با فرایندهای مذکور ارتباط نزدیک دارد. با توجه به رویکرد پژوهش و بحث های مطرح شده اولیه مدل مفهومی تحقیق از یک پژوهش کیفی و اکتشافی که از طریق مصاحبه های عمیق با خبرگان و متخصصان حوزه صنایع غذایی که با جمع بندی نظریات بیان شده فهرستی از عواملی را که اکثر آنها به آن اشاره کرده اند و آن را بر پایه یک مدل مفهومی که در ارتباط با عوامل مؤثر بر رقابت پذیری بین المللی شرکت‌های صنایع غذایی ارائه داده بودند برگرفته شده است. این مدل مفهومی شامل 9 عامل مؤثر بر کسب مزیت رقابتی است که در پی آن رقابت پذیر شدن این شرکت‌ها را نیز نمایش می دهد. ساختار مدل مفهومی به شکل زیر می باشد:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل1. مدل مفهومی تحقیق (منبع: غبیشاوی،1398)

روش‎شناسی پژوهش

 از لحاظ هدف این تحقیق در دسته بندی تحقیقات کاربردی قرار دارد. این نوع تحقیق برای ارائه و حل مسائل فردی و گروهی است. در تحقیقات کاربردی محقق به دنبال ارائه دانش و راهکار برای حل مسائل موجود است (ساعی ارسی،1387، ص 26). در دسته بندی دیگری این تحقیق از نوع توصیفی - همبستگی است چرا که به دنبال کشف روابط عوامل قیمت تمام‌شده محصولات ،کیفیت محصولات ،برخورداری شرکت از تکنولوژی پیشرفته، برخورداری شرکت‌ها از نیروی انسانی متخصص، مدیریت بازاریابی کارآمد ، سبز بودن و ارگانیک بودن محصولات، برخوردار بودن شرکت‌ها از برند مشهور، کیفیت بسته‌بندی محصولات، دسترسی آسان شرکت‌ها به مواد اولیه باکیفیت با مزیت رقابتی و رقابت پذیر شدن است که از طریق رابطه علت و معلولی به کشف این ارتباط می‌پردازد. در این پژوهش به منظور گرد آوری داده‌ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. سؤال‌های پرسشنامه در پژوهش حاضر شامل دو بخش می‌باشد. بخش اول؛ مربوط به سؤال‌های عمومی (جمعیت شناختی) است که شامل جنسیت، سن، میزان تحصیلات و سابقه کاری می‌باشد. بخش دوم؛ مربوط به سؤال‌های تخصصی است. گردآوری داده‌ها از طریق روش پیمایشی و توزیع پرسشنامه صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق دربرگیرنده مدیران بازرگانی و بازاریابی و صادرات محصولات غذایی در استان مذکور است که شامل 250 مدیر بود که حجم نمونه از طریق جدول گرجسی و مورگان به تعداد 157 و به روش نمونه گیری خوشه ای صورت گرفت.

روایی و پایایی ابزار اندازه گیری

روایی پرسشنامه از سه طریق ظاهری، محتوایی و سازه مورد بررسی قرار گرفت. روایی ظاهری توسط کارشناسان مورد ارزیابی قرار گرفت و نظرات ایشان اعمال و پرسشنامه اصلاح و مورد تأیید قرار گرفت. همچنین برای روایی محتوا فرمهای CVR و CVI  با نظرسنجی خبرگان و متخصیص مورد ارزیابی قرار گرفت. روایی سازه بیان می‌کند نتایج بدست آمده از کاربرد یک ابزار اندازه‌گیری تا چه حد با نظریه‌هایی که آزمون بر پایه آنها تدوین شده است تناسب دارد (یعقوبی و همکاران،1390). روایی سازه پرسشنامه با استفاده از نرم افزار اسمارت پی ال اس به دو صورت روایی همگرا و روایی واگرا مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت که نتایج آن در جدول 1 و 2 قابل مشاهده است. همچنین برای پایایی پرسشنامه علاوه بر ارزیابی آلفای کرونباخ پایایی مرکب و اشتراکی نیز صورت گرفت. در مدل‌یابی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی SEM-PLS برای سنجش پایایی درونی متغیرها از معیار مدرن‌تری نسبت به آلفای کرونباخ بهره گرفته می شود. پایایی مرکب بدین صورت محاسبه می‌شود که واریانس بین یک متغیر با شاخص‌هایش تقسیم بر واریانس متغیر با شاخص‌هایش به اضافه میزان خطای اندازه گیری می‌شود. مقدار بالای 0.7 در پایایی ترکیبی مانند آلفای کرونباخ نشان از پایایی درونی مناسب مدل اندازه گیری است (هیر و همکاران،1395). پایایی اشتراکی یا میانگین واریانس استخراج شده نشان می‌دهد هر یک از متغیرهای آشکار فارغ از دیگر متغیرها تا چه اندازه قابل تعمیم پذیری است. در واقع بارهای عاملی بیرونی سازه نشان می‌دهد که معرف‌های متناظر اشتراک زیادی دارند که توسط سازه اخذ شده‌اند. بر اساس اعتقاد محققان هنگامی که این مقدار بالای 0.5 باشد مدل اندازه گیری از همگنی برخوردار است (هولند، 1999). نتایج پایایی پرسشنامه نیز در جدول 1 قابل مشاهده است.

جدول (1)شاخص های روایی و  پایایی متغیرهای تحقیق

متغیرها

ضرایب آلفای کرونباخ21

متوسط واریانس استخراجی22(AVE)

پایایی ترکیبی23

(CR)

برخورداری تکنولوژی

0.741

0.564

0.837

مدیریت بازاریابی

0.829

0.596

0.880

برند مشهور

0.755

0.587

0.850

دسترسی آسان

0.766

0.587

0.851

سبز بودن

0.709

0.639

0.840

قیمت تمام شده

0.723

0.640

0.841

نیروی انسانی متخصص

0.686

0.612

0.825

کیفیت محصولات

0.786

0.612

0.862

کیفیت بسته بندی

0.782

0.698

0.874

مزیت رقابتی

0.659

0.601

0.817

رقابت پذیری

0.792

0.828

0.906

 

برای ارزیابی روایی همگرا هیر و همکارانش (2010) دو شرط را قائل شده اند اینکه مقدار AVE   بیشتر از 0.5 باشد و نیزی میزان CR بیش از مقدار AVE   باشد. همانطور که در جدول 1 مشاهده می شود این شرط برقرار است و روایی همگرای مدل مورد تایید واقع می گردد. برای بررسی روایی واگرا از معیار فورنل و لارکر بهره گرفته شد. روایی افتراقی اندازه ای است که یک سازه به درستی از سایر سازه ها با معیارهای تجربی متمایز می شود.برای ارزیابی این روایی از روش فورنل و لارکر استفاده شد. معیار فورنل و لارکر ریشه دوم مقدار AVE را با همبستگی میان متغیرهای مکنون مقایسه می کند. به طور مشخص، ریشه دوم هر AVE سازه باید بیشتر از بالاترین همبستگی آن سازه با سایر سازه های مدل باشد(هنسلر و همکاران،2010؛هیر و همکاران،1395). نتایج این روایی در جدول 2 قابل مشاهده است که حاکی از تأیید روایی واگراست.

جدول2. همبستگی بین متغیر های مکنون و قرار گیری جذر AVE روی قطر اصلی

مؤلفه

برخورداری تکنولوژی

مدیریت بازاریابی

برند مشهور

دسترسی آسان

رقابت پذیری

سبز بودن

قیمت تمام شده

مزیت رقابتی

نیروی متخصص

کیفیت

کیفیت بسته بندی

برخورداری تکنولوژی

0.751

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مدیریت بازاریابی

0.491

0.772

 

 

 

 

 

 

 

 

 

برند مشهور

0.642

0.596

0.766

 

 

 

 

 

 

 

 

دسترسی آسان

0.583

0.492

0.682

0.766

 

 

 

 

 

 

 

رقابت پذیری

0.407

0.203

0.458

0.365

0.910

 

 

 

 

 

 

سبز بودن

0.332

0.478

0.419

0.400

0.186

0.800

 

 

 

 

 

قیمت تمام شده

0.611

0.422

0.594

0.58

0.398

0.442

0.800

 

 

 

 

مزیت رقابتی

0.649

0.604

0.806

0.738

0.457

0.481

0.700

0.775

 

 

 

نیروی متخصص

0.689

0.572

0.705

0.619

0.369

0.405

0.648

0.639

0.783

 

 

کیفیت

0.503

0.410

0.560

0.613

0.373

0.281

0.513

0.618

0.472

0.782

 

کیفیت بسته بندی

0.622

0.529

0.674

0.560

0.511

0.414

0.617

0.669

0.689

0.530

0.836

 

همانطور که نتایج جدول 1 و 2 نشان می دهد پایایی پرسشنامه در سه حالت آلفای کرونباخ، اشتراکی و ترکیبی از مقدار قابل قبولی برخوردار است و نیز نتیجه آزمون‌های روایی همگرا و نیز آزمون‌های روایی واگرا مورد تأیید واقع می گردد. بنابراین در بخش بعدی مدل مفهومی و فرضیات تحقیق مورد بررسی قرار می گیرند.

یافته های تحقیق

در ابتدا آزمون توصیفی تحقیق صورت گرفت که شامل متغیرهای جمعیت شناختی از جمله جنسیت،سن و وضعیت تخصص پاسخ دهندگان است که در جدول 3 نمایش داده شده است.

ردیف

متغیر

کمیت

فراوانی

درصد

1

جنسیت

مرد

123

78.3

زن

34

21.7

2

سن

20 تا 30 سال

24

15.3

31 تا 41 سال

48

30.6

42 تا 52 سال

45

28.7

52 سال به بالا

40

25.5

لیسانس

78

49.7

فوق لیسانس

71

45.2

دکتری

8

5.1

4

وضعیت تخصص

مدیر عامل

44

28.0

مدیر، معاون و کارشناس بازرگانی

50

31.8

معاون یا کارشناس صادرات

6

3.8

مدیر یا معاون فروش

27

17.2

کنترل کیفیت

13

8.3

مدیربازاریابی

2

1.3

مسئول فنی

14

8.9

معاون تجارت خارجی

1

0.6

جدول 3. ویژگی های جمعیت شناسی مشارکت کنندگان در تحقیق

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

برای آزمون فرضیه ها و بررسی مدل و به منظور ارزیابی عوامل مؤثر بر رقابت‌پذیری بین‌المللی شرکت‌های تولید محصولات غذایی از مدلسازی معادلات ساختاری و برای تحلیل مدل از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. تحلیل عاملی تاییدی راهی برای ساختن پرسشنامه‌ها برای سنجش و اندازه گیری مفاهیم که همان متغیرهای پنهان می‌باشد. از آنجا که متغیرهای پنهان به خودی خود قابل اندازه گیری نیستند می‌بایست برای آن‌ها تعریف عملیاتی ارائه نمود که این تعریف عملیاتی به کمک متغیرهای آشکار صورت می‌گیرد (سبحانی فرد ،1397). در مدل معادلات ساختاری هر متغیری می تواند هم یک متغیر درونزا و هم یک متغیر برونزا باشد متغیر درونزا متغیری است که از سایر متغیرها اثر می گیرد و متغیر برونزا از هیچ یک از متغیرهای موجو اثر نمی گیرد بلکه تنها اثر می گذارد. از آنجا که مدل مفهومی تحقیق یک مدل انعکاسی است ابتدا مدل اندازه گیری انعکاسی و شاخص‌های آن مورد بررسی قرار گرفت و سپس مدل ساختاری و فرضیات تحقیق مورد آزمون قرار گرفت. مدل مفهومی در حالت تخمین ضرایب استاندارد در شکل 4  و در حالت معناداری ضرایب در شکل 5 ارائه شده است.

 

img0 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 2. مدل تحقیق در حالت تخمین ضرایب استاندارد

 

 

img0 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 3- مدل تحقیق در حالت  معناداری ضرایب

برای ارزیابی مدل ساختاری ضریب تعیین )مقدار  ) رایج ترین سنجه مورد استفاده است. این ضریب، سنجه دقت پیش بینی مدل است و برابر توان دوم همبستگی میان مقادیر واقعی و پیش بین شده یک سازه درون زای معین است.این  ضریب اثرات ترکیبی توان دوم همبستگی مقادیر واقعی و پیش بینی شده است(هیر و همکاران،1395). بر اساس مطالعات چین (1998) مقادیر 19/0 ؛ 33/0 و 67/0 به ترتیب نشان دهنده مقدار ضعیف، متوسط و قوی برای سنجه معرفی گردیده است.

 

جدول 4-.R square یا  (ضریب تعیین)

متغیرهای مدل

R Square

R Square Adjusted

مزیت رقابتی

0.309

0.306

رقابت پذیری

0.815

0.810

 

همانطور که نتایج جدول 4 نشان می دهد ضریب تعیین متغیر درونزای مزیت رقابتی که با ۹ متغیر  قیمت تمام‌شده محصولات، کیفیت محصولات شرکت‌ها، برخورداری شرکت از تکنولوژی پیشرفته، برخورداری شرکت‌ها از نیروی انسانی متخصص، مدیریت بازاریابی کارآمد در شرکت‌ها، سبز بودن و ارگانیک بودن محصولات، برخوردار بودن شرکت‌ها از برند مشهور،کیفیت بسته‌بندی محصولات، دسترسی آسان شرکت‌ها به مواد اولیه باکیفیت اثر می پذیرد و رفتار آن پیش بینی می‌شود مقدار بدست آمده ضریب تعیین با توجه به مقدار 0.306 درصد، مقدار متوسط ارزیابی می‌شود و مقدار ضریب تعیین متغیر درونزای رقابت پذیری که از متغیر مزیت رقابتی تاثیر می پذیرد 0.815 درصد است که مقدار آن قوی ارزیابی می شود. برای بررسی کیفیت کلی مدل از معیار GoF24 بکار گرفته شده است. برای اندازه گیری برازش مدل در نرم افزار PLS  از فرمول تننهاوس و همکاران (2005) استفاده می شود. در واقع این شاخص از جذر میانگین ضرایب تعیین ضرب در میانگین مقادیر اشتراکی متغیرهای تحقیق بدست می آید و از نظر وتزلس و همکاران (2009) سه مقدار 01/0، 25/0 و 36/0 به عنوان مقادیر ضعیف، متوسط و قوی برای شاخص کیفیت مدل کلی GoF معرفی می شوند. با توجه به اینکه مقدار این شاخص0.333 است و این مقدار نزدیک به 0.36 است می توان گفت مدل از کیفیت متوسط و نزدیک به قوی و از برازش مناسبی برخوردار است.

GoF =  0.175*0.633

که حاصل آن برابر است با

GoF=0.333

پس از بررسی کیفیت مدل به بررسی معناداری فرضیات تحقیق پرداخته شده است. همان گونه كه در جدول 4 مشخص است، معنی داری این شاخص توسط یکی از نویسندگان این رشته به نام بوتاسترپ بدست آمده است. با توجه به ضرایب مسیر و مقدار t  استخراج شده از شکل در جدول 4 آورده شده است در سطح اطمینان 99 درصد متغیرهای قیمت تمام‌شده محصولات، برخورداری شرکت از تکنولوژی پیشرفته،برخوردار بودن شرکت‌ها از برند مشهور، کیفیت بسته‌بندی محصولات دسترسی آسان شرکت‌ها به مواد اولیه باکیفیت، در سطح 95 درصد برخورداری شرکت‌ها از نیروی انسانی متخصص و در سطح 90 درصد کیفیت محصولات و مدیریت بازاریابی کارآمد در شرکت‌ها بر مزیت رقابتی تأثیر معناداری داشته اند. همچنین مزیت رقابتی در سطح معنادرای 99 درصد بر رقابت پذیری تأثیر معناداری داشته است. فرضیه سبز بودن و ارگانیک بودن محصولات بر مزیت رقابتی مورد تایید واقع نشد.

جدول4.نتایج فرضیه های تحقیق

فرضیه اصلی پژوهش

ضرایب مسیر

مقدار t

نتیجه

1.       قیمت تمام‌شده محصولات بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.155

3.617

تایید شد

2.       کیفیت محصولات شرکت‌ها بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.071

1.771

تایید شد

3.       برخورداری شرکت از تکنولوژی پیشرفته بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.101

2.684

تایید شد

4.       برخورداری شرکت‌ها از نیروی انسانی متخصص بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.100

2.056

تایید شد

5.       مدیریت بازاریابی کارآمد در شرکت‌ها بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.064

1.77

تایید شد

6.       سبز بودن و ارگانیک بودن محصولات بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.037

0.973

تایید نشد

7.       برخوردار بودن شرکت‌ها از برند مشهور بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.286

5.369

تایید شد

8.       کیفیت بسته‌بندی محصولات بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.287

6.380

تایید شد

9.       دسترسی آسان شرکت‌ها به مواد اولیه باکیفیت  بر مزیت رقابتی تأثیر دارد.

        0.200

4.535

تایید شد

10.       برخورداری شرکت‌ها از مزیت‌های رقابتی بر رقابت پذیری آنان در بازارها

تأثیر دارد.

        0.457

4.984

تایید شد

 

نتیجه گیری تحقیق

گسترش بازارهاي جهاني و ارتباط روزافزون بين كشورهاي مختلف باعث شده است كه محيط تجاري بسياري از فعاليت‌هاي اقتصادي با تغيير و تحولات زيادي روبرو شود.در اين شرايط مفاهيم رقابت و قدرت رقابت‌پذيري از اهميت بسزايي برخوردار است(جنتی فرد،1391). در این مطالعه مفهوم رقابت‌پذيري در سطح صنعت و عوامل کلیدی مؤثر بر آن مورد بررسی قرار گرفت. از آنجا که بنگاه ها یک منبع منحصر به فرد از منابع هستند که مزیت رقابتی آنها را در برابر سایر بنگاه ها فراهم می کند (بارنی ، 1991). با این حال، باید در نظر داشت همه منابع در تمایز یک شرکت در برابر رقبای خود مفید نیستند. برای اینکه یک منبع عامل ایجاد تمایز باشد ، باید چهار معیار ارزشمند بودن ، نادر بودن ، غیرقابل تغییر و غیر قابل جایگزینی را دارا باشد(سینگ دیکشا25،2009). در تحقیقات گذشته عواملی چون استراتژی بازاریابی(کاووسگیل و ژو26،1994) ، تکنولوژیکی بودن(دهانراج و بیمشی27،2003) و کارکنان(الوارز28،2004؛ویکینسون و برودرز29،2006) قیمت (ساقر و یادای30،2009)، کیفیت(ماتئو31،2006)، ایوان و لیندسی ( 1996) در منابع انسانی، عواملی نظیر توانمندسازی کارمندان،توسعه و غنای شغلی، بهبود روابط مدیر کارمند را به عنوان منابع مؤثر بر ایجاد مزیت رقابتی و نیز رقابت پذیر شدن بین المللی معرفی نموده اند. در این تحقیق 9 عامل قیمت تمام‌شده محصولات،کیفیت محصولات، برخورداری شرکت از تکنولوژی پیشرفته، برخورداری شرکت‌ها از نیروی انسانی متخصص، مدیریت بازاریابی کارآمد در شرکت‌ها، سبز بودن و ارگانیک بودن محصولات، برخوردار بودن شرکت‌ها از برند مشهور،کیفیت بسته‌بندی محصولات، دسترسی آسان شرکت‌ها به مواد اولیه باکیفیت در رقابت پذیرشدن بین المللی صنایع غذایی استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که همه عوامل مذکور به جز سبز و ارگانیک بودن بر کسب مزیت رقابتی شرکتهای صنایع غذایی تأثیر دارد. در این میان تأثیر برند مشهور،کیفیت بسته بندی، دسترسی آسان بیشتر از عوامل دیگر مؤثر بوده اند. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد عوامل مؤثر بر رقابت پذیری بین المللی شامل برخورداری شرکت از تکنولوژی پیشرفته، برخورداری شرکت‌ها از نیروی انسانی متخصص، مدیریت بازاریابی کارآمد در شرکت‌ها مطابق با مطالعات بارنی و رایت(2001) و عوامل کیفیت محصولات تکنولوژی پیشرفته و کیفیت بسته‌بندی با مطالعه رحمان سرشت و صفاییان(1390) در تحقیقات پیشین است. همچنین یافته های تحقیق نشان داد کسب مزیت رقابتی منجر به رقابت پذیر شدن بین المللی می گردد. نتیجه تحقیق عدم تآیید تأثیر سبز بودن و ارگانیک بودن محصولات بر کسب مزیت رقابتی را نشان می دهد. تحقیقات پیشین بیان می دارند شرکت‌ها در استراتژی های زیست محیطی (به عنوان مثال کاهش اثرات کربن ؛ سیستم های لجستیک معکوس) برای مقابله با مسائل زیست محیطی مانند تغییرات آب و هوایی و جنگل زدایی رویکردهای مدیریتی متفاوتی دارند که اغلب به صورت خطی طبقه بندی می شوند و از رفتارهای واکنشی تا تحریک آمیز متغیر هستند(دلماس ، هافمن و کوس ، 2011؛ فرج و متوت و ملرو ، 2015)  که عدم تأیید این فرضیه در نتیجه این تحقیق می تواند حاصل رویکرد متفاوت شرکتهای صنایع غذایی استان خوزستان باشد.

 

 پیشنهادات تحقیق

1-       با توجه به تایید فرضیه اول تحقیق پیشنهاد می‌شود که مدیران و سیاست‌گذاران شرکت‌های مذکور با بررسی دقیق زنجیره تأمین و عوامل و عناصر دخیل در آن، اقدام به شناسایی نقش مراحل مختلف این زنجیره و امکان صرفه‌جویی در هزینه‌های آن نموده و سپس در جهت انجام صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌هایی مستقیم و غیرمستقیم تولید محصولات خود اقدام نمایند. با توجه به ماهیت محصولات غذایی کارآمد نمودن این زنجیره از اهمیت ویژه برخوردار است. به عنوان مثال تخصیص و احداث مزارع کشاورزی در نزدیکی کارخانه برای دسترسی آسان به مواد اولیه و کاهش هزینه حمل و نقل می تواند مثمر ثمر باشد.

2_ یافته‌های مربوطه به فرضیه دوم حاکی از تأثیر کیفیت محصول بر ایجاد مزیت رقابتی شرکت‌های صنایع غذایی است. در این زمینه پیشنهاد می‌شود که مدیران تولید و بازاریابی شرکت‌ها با انجام بررسی‌های مستمری در شرایط بازار و نیازها و خواسته‌های مشتریان و دریافت بازخور از آن‌ها در رابطه باکیفیت محصولات خود در راستای حفظ و ارتقاء کیفیت این محصولات اقدامات جدی نموده و نظریات و خواسته‌های مصرف‌کنندگان در بازارهای داخلی و برون‌مرزی را هر چه بیشتر تأمین نمایند. در بازارهای رقابتی دریافت بازخور از مشتریان و سایر مصرف‌کنندگان جامعه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا شرکت‌های رقیب هم در این زمینه تلاش می‌کنند. در همه کشورها مصرف‌کنندگان در قلمرو محصولات غذایی و تغذیه حساس می‌باشند. همچنین می توانند از جدیدترین استانداردهای بین المللی در حوزه تولید با کیفیت محصولات، بهره گرفته و با اتخاذ به روزترین استانداردهای بین المللی خصوصا داشتن نشان سلامت و بهداشت جهانی از سازمان غذا و دارو پیروی نمایند.

3_نتیجه آزمون فرضیه سوم که مورد تائید قرار گرفت این بود که هرگاه شرکت‌های صنایع غذائی برای تولید و عرضه محصولات خود به تکنولوژی پیشرفته دست یابند، این شرایط می‌تواند به ایجاد مزیت رقابتی برای شرکت‌های مذکور کمک نماید. با توجه به این یافته یا نتیجه فرضیه مذکور به مدیران شرکت‌های صنایع غذایی خوزستان پیشنهاد می‌شود که با استفاده از نظریات و رهنمودهای مشاوران مدیریت و افراد متخصص در زمینة انتقال تکنولوژی در مورد تغییر و تحولاتی که می‌بایست در زمینه‌های سخت افزایی و نرم افزایی مربوط به صنایع خود ایجاد نمایند بررسی‌های لازم را انجام دهند و قبل از اینکه ازنظر فن‌آوری نسبت به شرکت‌های رقیب عقب بمانند در مورد توسعه تکنولوژی و بهره‌برداری از مزایای فن‌آوری‌های پیشرفته تصمیم‌گیری نمایند. بهتراست در این زمینه از مشاوره افرادی که در رابطه با انتخاب فنّاوری و چگونگی بازسازی و توسعه آن به‌ویژه در رشته خاص صنعت غذائی موردنظر دارای دانش و تجربه کافی هستند استفاده شود. یادآوری می‌شود که یکی از مزایای تکنولوژی های نوین به‌ویژه آن‌هایی که ظرفیت تولید بالا دارند کاهش قیمت تمام‌شده محصول به دلیل سدشکن شدن هزینه‌های ثابت بنگاه یا کارخانه می باشد. برخی دیگر از مزایای آن‌ها کاهش ضایعات و صرفه‌جوئی در مصرف انرژی است که امروزه اهمیت آن بیشتر شده است. نقش تکنولوژی پیشرفته  در کیفیت محصول در شمار دیگر  جنبه‌های مهم این موضوع محسوب می‌شود. خرید تجهیزات نوین تولید و بسته بندی مواد غذایی و یا بهره گیری از فناوریهای نوین مثل پلاسما که مي تواند جايگزين مناسبي براي ساير روش هاي شيميايي(مانند تيمار با كلرين) يا روش هاي فيزيكي (فرايند فشار بالا، پالس هاي الكتريكي، اشعه يونيزه شده) برای بسته بندی محصولات پیشنهادی است که به مدیران شرکتهای غذایی داده می شود.

4_نتایج آزمون فرضیه چهارم تحقیق که بر اساس انجام تحلیل آماری به‌دست‌آمده و حاکی از تائید این فرضیه می‌باشد نشان‌دهنده آن است که وجود نیروی انسانی برخوردار از دانش و تخصص در شرکت‌های صنایع غذائی می‌تواند به ایجاد مزیت رقابتی برای این شرکت‌ها کمک نماید. با توجه به پیچیده‌تر شدن شرایط محیط بازرگانی و استقرار تکنولوژی‌های پیشرفته در صنایع، ضرورت استفاده از نیروی انسانی متخصص به‌خوبی احساس می‌شود. ازاین‌رو به مدیران بنگاه‌های صنعتی و تجاری در رشته صنایع غذائی پیشنهاد می‌شود که در قلمرو مدیریت منابع انسانی تأکید بیشتری برجذب نیروهای متخصص و همچنین برگزاری دوره‌های آموزش تخصص در شرکت‌ها و واحدهای تولیدی صنعت مذکور نمایند. به‌کارگیری نیروی انسانی برخوردار از دانش جدید و آشنا با فنّاوری‌های پیشرفته می‌تواند در فرایندهای مختلف فنی و تجاری کارخانه‌ها و شرکت‌های عرضه‌کننده محصولات غذایی نقش مؤثری ایفاء نموده و به بالا رفتن سطح بهره‌وری این بنگاه‌ها کمک نمایند. در این زمینه می‌توان به‌ضرورت جذب و نگهداری افراد متخصص و باتجربه درزمینه‌های مهندسی، بازاریابی و دیگر شاخه‌های دانش مدیریت اشاره کرد. امروزه در این رشته از صنعت که بازار محصولات آن بسیار رقابتی شده است نیاز به مدیریت کارآمد در ابعاد مختلف عملیات و فعالیت‌های شرکت‌ها به‌خوبی احساس می‌گردد. بدیهی است که تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری در این محیط پویا و رقابتی نیازمند در اختیار داشتن اطلاعات، دانش روز، تجربه و خلاقیت و نوآوری است. بنابراین رعایت تخصص و بکار گیری درست نیروی انسانی برای رقابت‌پذیر نمودن شرکت‌های صنایع غذایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به مدیران ارشد این شرکت‌ها پیشنهاد می‌شود که ضمن توجه به واقعیت‌هایی که به آن‌ها اشاره‌شده برای نیروی کار متخصص و دانش شرکت‌ها و مؤسسات کسب‌وکار در قلمرو مدیریتی خود ارزش و اهمیت بیشتری قائل شوند. پیشنهاد می گردد شرکتها به برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت برای به روز کردن نیروی متخصص با دانش روز بپردازند و استخدام بر اساس شایستگی و توانمندیهای افراد باشد.

5- بر اساس نتایج آزمون فرضیه سوم، کیفیت بسته‌بندی یکی از عوامل مؤثر بر ایجاد مزیت رقابتی برای شرکت‌های فعال در صنایع غذایی محسوب می‌شود. اگرچه این موضوع برای اکثر مدیران تولید و بازار در صنعت مذکور شناخته‌شده است اما پیشنهاد پژوهشگران به آن‌ها این است که شیوه‌های بسته‌بندی خود را با توجه به نوع محصول، مشخصات بازارهای هدف، و خواسته‌ها و حساسیت‌های مصرف‌کنندگان جامعه و نیز با در نظر گرفتن تغییر و تحولات محیطی انتخاب نمایند. به‌بیان‌دیگر تصمیمات مربوط به بسته‌بندی را با رعایت اصول بازاریابی هدف‌گرا اتخاذ نمایند. گروه‌های مختلف مصرف‌کننده در جامعه با توجه به مشخصات جمعیت‌شناسی آن‌ها الزاماً خواسته‌ها و انتظارات یکسان در مورد نوع و کیفیت بسته‌بندی محصولات غذایی ندارند. مدیران بازاریابی در شرکت‌ها می‌بایست این موضوع را بررسی نمایند که برای هر بازار هدف کدام جنبه‌های بسته‌بندی اهمیت بیشتری دارد. این جنبه‌ها شامل، زیبایی و جذابیت، استحکام، بهداشتی بودن، استاندارد بودن، اندازه و ابعاد، نوع مواد اولیه به‌کاررفته، نوآور بودن و تداعی گری برند می‌باشند. به عنوان مثال بهره گیری از نانو فناوری و یا فناوریهای نو از جمله (مانند ريزپوشاني، جداسازي هاي غشايي، پرتودهي) می تواند در بهبود کیفیت تولید بسته بندی مفید باشد.

6- بر اساس نتایج آزمون فرضیه ششم که حاکی از تائید آن می‌باشد هرگاه شرکت‌های فعال در صنعت غذا در استان خوزستان دسترسی آسان به مواد اولیه باکیفیت داشته باشند این وضعیت بر دستیابی شرکت‌ها به مزیت رقابتی در بازارهای محصولات غذایی اثرگذار می‌باشد. با توجه به این نتیجه به مدیران شرکت‌ها و واحدهای صنعتی تولید محصولات غذایی پیشنهاد می‌شود که با انجام بررسی‌های دقیق‌تر در مورد زنجیره تأمین در این صنعت و ارزیابی شرایط بازار مواد اولیه و خام مربوط به محصولات غذایی به دنبال روش‌ها و تدابیر ‌باشند که امکان دسترسی بهتر آن‌ها را به مواد اولیه مرغوب افزایش دهد. همچنین به شرکت‌های مذکور پیشنهاد می‌شود که در مورد به‌کارگیری استراتژی ادغام عمومی که می‌تواند شرایط مطمئن‌تر و بنا بستری را برای این شرکت درزمینة دسترسی آسان و حتی کم‌هزینه‌تر آن‌ها به مواد اولیه فراهم نماید مطالعه نموده و در صورت مثبت بودن نتایج این مطالعه تحقیقی در زمینة افزایش کارایی تولیدی و تجاری شرکت‌ها در مورداستفاده از استراتژی مذکور تصمیم‌گیری نمایند. در ادبیات مدیریت بازرگانی به‌کارگیری این نوع استراتژی‌ها در راستای توسعه شرکت‌ها و مؤسسات کسب‌وکار و دستیابی آن‌ها به مزیت‌های رقابتی مورد تأکید قرارگرفته است. برای مثال می‌توان گفت که ادغام یک شرکت تولیدکننده محصولات لبنی با یک دامداری که عرضه‌کننده شیر گاو یا گوسفند می‌باشد و همچنین ادغام شدن یک شرکت بسته‌بندی در مجموعه مذکور می‌تواند موقعیت این واحدها یا شرکت‌ها را در محیط رقابتی صنایع غذایی تقویت نماید و از آسیب‌پذیری آن‌ها نیز در چنین محیطی بکاهد.

7- فرضیه هفتم تحقیق مورد تائید قرارگرفته و بر اساس نتایج آزمون این فرضیه که در بخش نتایج و یافته‌ها نیز به آن اشاره‌شده نقش مثبت کارآمد بودن مدیریت بازاریابی و صادرات در دستیابی شرکت‌های صنایع غذایی به مزیت رقابتی پذیرفته‌شده است. برپایه این نتیجه به مدیران و سیاست‌گذاران شرکت‌های مذکور پیشنهاد می‌شود که با انجام تحقیقات بازاریابی و بهنگام نمودن سیستم مدیریت اطلاعاتی بازاریابی شرکت موجبات اثربخش‌تر شدن مدیریت بازاریابی و ازجمله مدیریت امور صادرات را فراهم نمایند. در شرایط کنونی که بازارهای کالاهای مصرفی و ازجمله محصولات غذایی رقابتی‌تر از گذشته شده و شرکت‌کننده مختلف امکان ورود به بازارهای برون‌مرزی را به دست آورند بدون مدیریت بازاریابی کارآمد کسب موفقیت در بازارها بسیار دشوار است. مدیران شرکت‌های فعال در صنایع غذایی می‌بایست از اصول روش‌های نوین بازارهای داخلی و بازاریابی بین‌المللی برای تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری تجاری و به‌ویژه صادراتی خود استفاده مؤثر نمایند. در ضمن فعالیت‌ها و تلاش‌های بازاریابی شرکت‌ها می‌بایست با نگاه استراتژیک و تأکید بر آینده‌نگری در مورد تغییر و تحولات محیط تجارت بین‌الملل و شرایط بازارهای منطقه‌ای و برون‌مرزی باشد. استفاده از روش‌ها و ابزارهای بازاریابی الکترونیک و شیوه‌های نوین ارتباطی نیز برای راه‌یابی آسان‌تر شرکت‌های عرضه‌کننده محصولات غذایی استان خوزستان به بازارهای منطقه و موفقیت در امور صادرات آن‌ها می‌بایست موردتوجه مدیران ارشد این شرکت‌ها قرار گیرد.

8- برپایه نتایج مربوطه به فرضیه هشتم که اثرگذار بودن نام و نشان تجاری مشهور یا برند شرکت‌های عرضه‌کننده محصولات غذایی و یا برند خود محصول را بر ایجاد مزیت رقابتی شرکت مورد تائید قرار داده است، پژوهشگر پیشنهادهایی به شرح زیر را به مدیران این شرکت‌ها را ارائه می‌دهد. ازآنجاکه برند سازی برای محصولات شرکت‌ها و سازمان‌یافته می‌تواند افزون بر اقدامات معمولی بازاریابی باعث شهرت و تقویت موقعیت رقابتی مؤسسات کسب‌وکار و افزایش فروش و سودآوری آن‌ها گردد، پژوهشگر پیشنهاد می‌کند که مدیران ارشد شرکت‌های صنایع غذایی و به‌ویژه مدیران بازاریابی آن‌ها به موضوع برند سازی اهمیت بیشتری داده و اعتبار برند مشهور جایگاه رقابتی خود را در بازار تقویت نمایند. تجربیات سازمان‌ها و ازجمله شرکت‌های عرضه‌کننده کالاهای مصرفی نشان می‌دهد که با توجه به سنگین‌تر شدن رقابت در بازارها توجه به آمیخته بازاریابی و کم‌ ‌و زیاد کردن قیمت و کیفیت و سایر تلاش‌های متداول بازاریابی برای موفقیت مؤسسات کسب‌وکار کفایت نمی‌کند زیرا امروز اکثر کسب‌‌وکارها و سازمان‌های تجاری و صنعتی توانایی به‌کارگیری روش‌ها و ابزارهای بازاریابی عمومی را دارا هستند. برند سازی به‌عنوان یک فعالیت مدیریتی در کنار سایر تلاش‌های بازاریابی می‌تواند نقش مؤثر و محسوسی در رقابت‌پذیر شدن این سازمان‌ها داشته باشد. مدیران شرکت‌های صنعت غذا می‌توانند با استفاده از همکاری و مشاوره افراد متخصص در مدیریت برند و همچنین افزایش دانش خود و کارکنان در این زمینه در راستای دستیابی به نام و نشان تجاری برجسته و مشهور حرکت نمایند و از این طریق تکیه‌گاه مطمئن‌تری در محیط رقابتی برای شرکت و محصولات خود به وجود آورند. گسترش ارتباطات منطقه‌ای و جهانی و فراهم شدن فنّاوری ارتباطی پیشرفته انجام تبلیغات و به‌طورکلی فعالیت‌های ارتباطی بازاریابی را برای شرکت‌ها و مؤسسات کسب‌وکار فراهم نموده است. تمرکز برای افزایش نرخ نفوذ و نرخ خرید و همچنین تناوب خرید که می تواند راهی برای کسب برند باشد پیشنهاد می گردد.

9- ازآنجایی‌که فرضیه نهم تحقیق که در رابطه با نقش بازاریابی سبز در ایجاد مزیت رقابتی برای شرکت‌های صنایع غذایی مطرح‌ شده درنهایت مورد تائید قرار نگرفته بنابراین پژوهشگر به شرکت‌های صنایع غذایی توصیه می کند با اتخاذ یک مدل مدیریت استراتژیک زیست محیطی دست به نوآوری های فرآورده های سبز و یا فرآیند سبز بزنند. همچنین می توانند ، با اتخاذ استراتژی محیطی فعال شامل اجرای فرایندهای استراتژیک از جمله تحقیق و توسعه محصولات سبز و سیستم های بازیافت علاوه بر ایجاد تمایز نسبت به رقبا از مزایای کاهش هزینه ناشی از پس انداز در سازمان به دلیل کاهش انرژی و مصرف آب یا حتی اتخاذ برنامه های بازیافت نیز برخوردار گردند. اقدامات استراتژیک بازاریابی سبز مانند مشارکت و همکاری با ذینفعان کلیدی در جهت حفظ محیط طبیعی نیز از دیگر پیشنهادات به شرکتهای صنایع غذایی استان خوزستان در راستای بازاریابی سبز محصولاتش است. همچنین شرکت ها در استراتژی های زیست محیطی (به عنوان مثال کاهش اثرات کربن ؛ سیستم های لجستیک معکوس) برای مقابله با مشکلات محیط زیست مانند تغییرات آب و هوایی و جنگل زدایی می توانند سرمایه گذاری کنند. از آنجا که تولید محصولات ارگانیک در ایران همچنان در بخش تحقیق و توسعه قرار دارد بهره گیری و اختصاص مزارعی برای تولید محصولات ارگانیک و افزایش آگاهی و دانش در این زمینه به مشتریان در رابطه با محصولات ارگانیک پیشنهاد می گردد.

 

10- فرضیه شماره دهم پژوهش که مورد تائید قرارگرفته است در مورد تائید مزیت‌های رقابتی شرکت‌ها بر رقابت‌پذیر شدن آن‌ها است. برپایه نتایج حاصل از این فرضیه می‌توان پیشنهاد کرد که شرکت‌های صنایع غذایی استان خوزستان برای رقابت‌پذیر شدن می‌بایست به دنبال دستیابی به مزیت‌های رقابتی باشند. برای این منظور مدیران این شرکت می‌توانند ابتدا بر اساس منابع و امکانات درون‌سازمانی و شناسایی نقاط قوت خود و از سوی دیگر بررسی شرایط محیطی و در موقعیت رقبا در بازار به مزیت‌های رقابتی خود پی ببرند و در مواردی که امکان‌پذیر است مزیت‌های رقابتی جدید به دست آورند. این مزیت‌ها پیش‌نیاز رقابت‌پذیر شدن این شرکت یا بنگاه‌های عرضه‌کننده محصولات غذایی است. به مدیران این سازمان‌ها پیشنهاد می‌شود که با بکار گیری مدل‌ها و روش‌های بازاریابی استراتژیک و انجام تحلیل‌های رقابتی به‌طور مستمر به مزیت‌ها و توانمندی‌های خود و برتری‌های رقابتی که از آن برخوردارند آگاهی یافته و مسیر رقابت‌پذیر شدن شرکت‌های خود را برای موفقیت در بازارهای داخلی و خارجی هموار سازند.

 

 

 

 

 

منابع و مآخذ:

جنتی فرد، محمد. 1391.مروري برنظريه هاي رقابت پذيري درسطح صنعت، مرکز تحقیقات و بررسی های اقتصادی، اتاق بازرگانی، صنایع ، معادن و کشاورزی

رحمان سرشت، حسین، صفاییان، میترا.1390. مدل رقابت پذیری صنایع تولیدی در ایران، فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات مدیریت صنعتی سال نهم، شماره ۲۲، صفحات ۷۵ تا 104.

ساعی ارسی،ایرج .1387. روش‌های پژوهش در علوم اجتماعی: (ابزارها و فنون کمی پژوهش)،انتشارات بهمن برنا.

سبحانی فرد  یاسر .1397. تحلیل آماری پیشرفته .تهران : انتشارات دانشگاه امام صادق .

غبیشاوی،حسین.1398. طراحی الگوی رقابت‌پذیری بین‌المللی شرکت‌های تولید محصولات غذایی در ایران با رویکرد ورود به بازارهای جهانی،رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج.

هیر، جزف، هالت توماس، رینگل، کریستین، سارستد، مارکو (1395). مدلسازی معادلات ساختاری کمترین مربعات جزئی، تهران، انتشارات نگاه دانش.

یعقوبی، نورمحمد، آذر، عادل، همراهی، مهرداد (1390). روش تحقیق در مدیریت. مشهد، انتشارات مرندیز.

 

Alvarez, R. E. (2004). Sources of export success in small-and medium-sized enterprises: The impact of public programs. International Business Review, 13(3), 383–402.

Amit, R. and Schoemaker, P. (1993), “Strategic assets and organizational rent”, Strategic Management Journal, Vol. 14 No. 1, pp. 33-46.

Anderson, C. (2008), The Long Tail Revised and Updated Edition, Hyperion.

Andersson, S., (2000), 'Internationalization of the Firm from an Entrepreneurial Perspective, International. Studies of Management and Organization 30 (1), 63-92

Ansoff, H.I. (1965), Corporate Strategy, McGraw-Hill, New York, NY.

Aragón-Correa, J. A., & Sharma, S. (2003). A contingent resource-based view of proactive corporate environmental strategy. Academy of Management Review, 28(1), 71–88.

Arend, R.J. (2003), “Revisiting the logical and research considerations of competitive advantage”, Strategic Management Journal, Vol. 24 No. 3, pp. 279-284.

Baaij, M., Greevena, M. and Dalen, J.V. (2004), “Persistent Superior Economic Performance, Sustainable Competitive Advantage, and Schumpeterian Innovation: Leading Established Computer Firms, 1954– 2000”, European Management Journal, Vol. 22 No. 5, pp. 517-531.

Barney, J. B. (1991). Firm resources and sustainable competitive advantage. Journal of Management, 17 (1), 99–120.

Barney, J., M Wright and Ketchen D.J.(2001), The Resource-Based View of the Firm: Ten Years after 1991, Journal of Management, 27,625-641

Beamish, Paul W. 1990. The internationalization process for smaller Ontario firms: a research agenda. In A. Rugman, editor, Research in global business management, 1: 77–92. Greenwich, Conn.: JAI Press.

Buysse, K., & Verbeke, A. (2003). Proactive environmental strategies: A stakeholder management perspective. Strategic Management Journal, 24(5), 453–470.

Calof, Jonathan L. ; Beamish, Paul W.1995. International business review : the official journal of the European International Business Academy. - Amsterdam [u.a.] : Elsevier, ISSN 0969-5931, ZDB-ID 11643389. - Vol. 4.1995, 2, p. 115-132.

Cavusgil, E., Seggie, S. and Talay, M.B. (2007), “Dynamic capabilities view: foundation and research agenda”, The Journal of Marketing Theory and Practice, Vol. 15 No. 2, pp. 159-166.

Cavusgil, S. T. & Zou, S. (1994). Marketing strategy-performance relationship: An investigation of the empirical link in export market ventures. Journal of Marketing, 58 (January), 1-21.

Ceccagnoli, M. (2009), “Appropriability, Preemption, and Firm Performance”, Strategic Management Journal, Vol. 30 No. 1, pp. 81-98.

Chesbrough, H. and Rosenbloom, R.S. (2002), “The role of the business model in capturing value from innovation: evidence from Xerox Corporation's technology spin-off companies”, Industrial and Corporate Change, Vol. 11 No. 3, pp. 529-555.

Cisneros-Reyes ,Y. D., Caldera-Gonzalez, D. C., Arredondo-Hidalgo3 ,M. G.(2020). Internationalization of SMEs; Evidence from Mexican Leather Footwear Industry, Technium Social Sciences Journal Vol. 6, 160-166, April 2020 ,ISSN: 2668-7798.

Delmas, M., Hoffmann, V. H., & Kuss, M. (2011). Under the tip of the iceberg: Absorptive capacity, environmental strategy, and competitive advantage. Business and Society Review, 50(1), 116–154.

Dhanraj, C., & Beamish, P. W. (2003). A resource based approach to the study of export performance. Journal of Small Business Management, 41, 242-261.

Ezeala-Harrison, F. (1999), Theory and Policy of International Competitiveness, Praeger Publishers, Westport, CT.

Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Structural equation models with unobservable variables and measurement error: Algebra and statistics. Journal of Marketing Research, (Aug:1), 382–388.

Fraj, E., Matute, J., & Melero, I. (2015). Environmental strategies and organizational competitiveness in the hotel industry: The role of learning and innovation as determinants of environmental success. Tourism Management, 46, 30–42.

Hair, J., Black, C., Babin, J. and Anderson, E. (2010). Multivariate data analysis. Prentice Hall, USA.

Henseler, J. & Fassott, G. (2010). Testing moderating effects in PLS path models: an illustration of available procedures. In: Esposito Vinzi, V., Chin, W.W.

Hulland, J.(1999). Use of partial least squares(PLS) in strategic management research: a review of four recent studies. Strategic Management Journal&20(2),195-204.

J. PAUL, S. PARTHASARATHY, P. GUPTA. (2017). Exporting challenges of SMEs: A review and future research agenda. Journal of World Business ISSN: 1090-9516 52, 327–342

Johanson, J. and Vahlne, J.E. (1977), “The Internationalization process of the fin – a model of knowledge development and increasing foreign market commitment”, Journal of International Business Studies, Vol. 8, Spring/Summer, pp. 23-32.

Kim, D. and Marion, B.W. (1997), “Domestic market structure and performance in global markets: theory and empirical evidence from US food manufacturing industries”, Review of Industrial Organization, Vol. 12 No. 3, pp. 335-354.

knowledge development and increasing foreign market commitment”, Journal of International Business Studies, Vol. 8, Spring/Summer, pp. 23-32.

Lampel, J. and Shamsie, J. (2003), “Capabilities in motion: new organizational forms and the reshaping of the Hollywood movie industry”, Journal of Management Studies, Vol. 40 No. 8,pp. 2189-2210.

Ma, H. (2000), “Competitive advantage and firm performance”, Competitiveness Review: An International Business Journal incorporating Journal of Global Competitiveness, Vol. 10 No. 2, pp. 15-32.

Mathews, P.”The Role of Mentoring in Promoting Organizational Competitiveness” Competitiveness Review, 16(2), pp. 158- 169, 2006.

Matzler, K., Bailom, F., von den Eichen, F.S. and Kohler, T. (2013), “Business model innovation: coffee triumphs for Nespresso”, Journal of Business Strategy, Vol. 34 No. 2, pp. 30-37.

O’Shannassy, T. (2008), “Sustainable competitive advantage or temporary competitive advantage: Improving understanding of an important strategy construct”, Journal of Strategy and Management, Vol. 1 No 2, pp. 168-180.

Pascucci, F.2018.The export competitiveness of Italian coffee roasting industry. British Food Journal, https://doi.org/10.1108/BFJ-05-2017-0306

Pitts, E. and Lagnevik, M. (1998), “What determines food industry competitiveness?”, in Traill, W.B. and Pitts, E. (Eds), Competitiveness in the Food Industry, Blackie Academic & Professional, London, pp. 1-34.

Porter M, E. (1979), “How competitive forces shape strategy”, Harvard Business Review, Vol.57, No.2. Pp.137-145

Porter, M. (1990), the Competitive Advantage of Nations, the Free Press, New York, A Division of Macmillan

Porter, M.E. (1985), Competitive Advantage: Creating and Sustaining Superior Performance, The Free Press, New York, NY.

Porter, M.E. (1998), The Competitive Advantage of Nations, Free Press, New York, NY.

Porter, M.E. and Stern, S. (2001), “Innovation: location matters”, MIT Sloan Management Review, Vol. 42 No. 4, pp. 28-36.

Porter, Michael E.(2007), “The Microeconomic Foundations of Prosperity: Findings from Business Competitiveness Index", The Global Competitiveness Report 2007-2008, World Economic Forum

Porter: Evolution of Competitiveness Theory, World Scientific, Singapore, New Jersey, London, Hong Kong, 21. Clark, Andre (2000), Organizations, Competition, and the Business.

Rumelt, R.P. (2003), “What in the world is competitive advantage?”, Working Paper No.  2003-105, The Anderson School, UCLA, Los Angeles, CA, August 5.

Sagheer, S. Yadav, S.S. Deshmukh, S.G. “Developing a Conceptual Framework for Assessing Competitiveness of India›s Agrifood Chain” International Journal of Emerging Markets, 4(2), pp. 137 – 159, 2009.

Schumpeter, Joseph A. (1950), Capitalism, Socialism and Democracy (3 edition). London: Allen and Unwin. 48. Scott, B.R.(1985), "National Strategies: Key to International

Singh, D. A., & Gaur, A. S. (2009). Business group affiliation, firm governance and firm performance: Evidence from China and India. Corporate Governance: An International Review, forthcoming.

South, S.E. (1981), “Competitive advantage: The cornerstone of strategic thinking”, Journal of Business Strategy, Vol. 1 No. 4, pp. 15-25.

Teece, D.J., Pisano, G. and Shuen, A. (1997), “Dynamic capabilities and strategic management”, Strategic Management Journal, Vol. 18 No. 7, pp. 509-533.

Tenenhaus M, Vinzi VE, Chatalin YM & Lauro C. (2005).PLS path modeling. Computational Statistics &Data Analysis, 48(1): 159-205.

Unruh, G. C. (2008). The biosphere rules. Harvard Business Review, 86(2), 111–117.

Wang, C.L., Senaratne, C. and Rafiq, M. (2015), “Success trap, dynamic capabilities and firm performance”, British Journal of Management, Vol. 26 No. 1, pp. 26-44.

Welch, L., Luostarinen, R., 2011. Internationalization: Evolution of a Concept. In Journal of General Management 14, 34–55. 

Wetzels, M., Odekerken-Schroder,G., & van Oppen, C.(2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical illustration. MIS Qua Rterly,33,177-195.

Wilkinson, T., & Brouthers, L. E. (2006). Trade promotion and SME export performance. International Business Review, 15, 233-252.

Williamson, Oliver E.(1991), "Strategizing, Economizing and Economic Organization", Strategic Management Journal, Vol. 12, 75 94.

Zahra, S. and Covin, J. (1993), “Business strategy, technology policy, and firm performance”, Strategic Management Journal, Vol. 14 No. 6, pp. 451-478.

Zott, C. and Amit, R. (2008), “The fit between product market strategy and business model:  implications for firm performance”, Strategic Management Journal, Vol. 29 No. 1, pp. 1-26.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Investigating the effect of factors and variables of international competitiveness for food industry companies in Iran with a futures research approach (Case study: Khuzestan food industry)

 

Abstract

Background: Owing to the fact that private sector’s share outweighs public sector in the food industry of Iran, the ground for competition is very keen. The factors involving this rivalry has been evaluated by some authors, however, global competition (exporting, importing and including direct international investment, Secondary international supervision and global technological collaboration) has not profoundly been discussed, hence neither the way it happens nor the factors that are involved in this economical sector are supported.

Objective: The purpose of this study is to investigate and analyze the factors and variables which can influence on international competitiveness of food industry companies in Khuzestan province

Method: This research is an applied, descriptive and correlational research, and the futures research approach is performed for it. Research hypotheses have been achieved from a qualitative stage that uses theories and experiences of food industry experts. The data required to test the hypotheses were collected using a researcher-made questionnaire. The statistical population of this research consists of business, marketing and export managers of Khuzestan food industry companies, which are sufficiently familiar with market and industry conditions and specifications of foreign buyers. The number of these experts was 250. Using a Georgian and Morgan formula and cluster sampling method, a sample of 157 people has been selected. The validity of the questionnaire was verified by referring to a prototype and its reliability was evaluated using Cronbach's alpha

Findings: Findings showed that all of these factors, except being green and organic, affect the competitive advantage of food companies. The effect of famous brand variables, packaging quality, easy access, cost price, packaging quality at 99% level, expert force variable at 95% level and product quality variable at 90% level were significant. Among these, the impact of the famous brand, the quality of packaging, easy access was more effective than other factors.

Conclusion: The results indicate that the factors affecting the competitive advantage lead to international competitiveness.

Keywords: Competitiveness, Competitive Advantage, Competitiveness approach, Food Industry, Futures Research Approach, Structural Equation Modeling

[1]  Ezeala-Harrison

[2]  Porter and stern

[3]  Teece

[4]  RBV

[5]  Baaij et al

[6]  South

[7]  Zott and Amit

[8]  Cccagnoli

[9]  Zahra and Covin

[10]  O’Shannassy

[11]  Ma

[12]  Arend

[13]  Rumelt

[14]  Ansoff

[15]  Sigalas و Pekka-Economyou

[16]  Welch & Luostarinen

[17]  Beamish

[18]  Calof & Beamish

[19]  Starbuck

[20]  Andersson

[21]  Cronbach’s alpha (CA)

[22]  Average Variance Extracted (AVE)

[23]  Composite Reliability

[24]  Goodness of  Fit

[25]  Singh, Deeksha

[26]  Cavusgil & Zou، 1994

[27]  Dhanraj & Beamish

[28]  Alvarez

[29]  Wilkinson & Brouthers

[30]  Sagheer, Yadav,

[31]  Mathews


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]