نگاهی آینده‌نگر به ارتقای رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی
محورهای موضوعی : آینده پژوهی
علیرضا عابدی
1
*
,
کامران محمدخانی
2
,
امیرحسین محمد داودی
3
,
اختر جمالی
4
1 - گروه مدیریت آموزش عالی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
2 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، دانشکده مدیریت و اقتصاد ، گروه مدیریت آموزش عالی
3 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه، گروه مدیریت آموزشی
4 - دانشگاه علوم پزشکی ایران، تهران، ایران
کلید واژه: دانشگاه آزاد اسلامی, ابعاد رهبری, ارتقای رهبری, رویکرد کیفی, رویکرد آینده‌نگر,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد ارتقای رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی با نگاهی آینده‌نگرانه انجام گرفته است. هدف پژوهش، کاربردی و رویکرد آن کیفی است. مشارکت‌کنندگان در پژوهش را 17 نفر از صاحب‌نظران و خبرگان مطلع و مسلط بر موضوع پژوهش تشکیل دادند که برای انتخاب آنها از روش نمونه‌گیری هدفمند از نوع قضاوتی استفاده شد. همچنین چارچوب نظری تحقیق حاضر مدل‌های رهبری در نظام دانشگاهی از جمله مدل رهبری تبادلی، امنیت‌مدار، دعوت‌گرا، تیمی، اخلاقی و مواردی از این دست است که اساس معرفی ابعاد ارتقای رهبری و ویژگی‌های آن با یک دیدگاه آینده‌نگرانه در بخش تحلیل داده‌هاست. ابزار مورد استفاده مصاحبة نیمه ساختاریافته بود که روایی و پایایی آن از طریق ارزیابی لينکلن و گوبا (1994) و ضریب کاپای‌کوهن به تایید رسید. تحلیل داده‌ها به کمک سه فرآیند کدگذاری باز و محوری و انتخابی صورت گرفت. پس از تحلیل دادههای پژوهش نتایج نشان داد که ابعاد مؤثر در ارتقای رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی با رویکردی آینده‌نگرانه عبارتند از: رهبری مبتنی بر مثبت‌گرایی، رهبری مبتنی بر فرهنگ مشارکتی، رهبری مبتنی بر معنویت و ارزش‌های اخلاقی، رهبری مبتنی بر شایستگی‌های عاطفی و اجتماعی، رهبری مبتنی بر تحول‌آفرینی و رهبری مبتنی بر اصالت و شرافت.
The aim of this present study was to identify the dimensions of promoting leadership in Islamic Azad University with forward-looking approach. The purpose of the research was applied and its approach was qualitative. Participants in the chosen corpus consisted of 17 knowledgeable and experts on the subject of the study who were selected by using purposive sampling. The instrument used was a semi-structured interview whose validity and reliability were confirmed by Lincoln and Guba method (1994) and Kappa Cohen coefficient. Data analysis was performed using three processes of open, axial and selective coding. After analyzing the chosen corpus, the results showed that through a forward-looking approach the dimensions of promoting leadership in Islamic Azad University are: leadership based on positivism, leadership based on participatory culture, leadership based on spirituality and moral values, leadership based on emotional and social competencies, leadership based on transformation and leadership based on Originality and honor.
آقابابایی، راضیه؛ هویدا، رضا؛ رجایی‌پور، سعید (1392). رابطه راهبردهای رهبری مثبت‌گرا و مولفه‌های سازمان کوانتومی. راهبردهای آموزش، 6، 3، 169-165
اسلامیه، فاطمه (1399). نگاهی به ادبیات سه سبک رهبری (رهبری معنویت‌گرا، رهبری اصالت‌گرا، رهبری مراقبت‌گرا). مقالات پنجمین کنفرانس ملی علوم انسانی و مطالعات مدیریت. اردیبهشت 1399
جفری ال. بولر (1399). رهبری مثبت دانشگاهی. ترجمه کامران محمدخانی، فاطمه‌سادات ابوالمعالی، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
تابان، محمد؛ خیری، علیرضا؛ حیدریان قلعه، حسین؛ غلامی، علیرضا (۱۳۹۲). رهبری اخلاقی در سازمان و شناسایی مولفه های موثر بر آن. دومین کنفرانس بین المللی مدیریت، کارآفرینی و توسعه اقتصادی، قم، دانشگاه پیام نور
جمیز. م، کوزس، بری،ز. پوزنر(1400). رهبری در آموزش عالی (تمرین‌هایی برای ایجاد تفاوت). ترجمه کامران محمدخانی، ریحانه خادم حسینی. تهران: موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی.ص12
حمیدی‌فر، فاطمه؛ کمارالزمان، یوسف؛ ابراهیمی، منصوره (1396). رهبری و مدیریت در بین‌المللی سازی آموزش عالی. پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 23، 1، 71-49
خلیجیان، صدف؛ شمس، غلامرضا (1396). شناسایی رابطه بین رهبری امنیت مدار و مولفه های آن با شادکامی (مطالعه موردی: کارکنان مدارس شهر تهران). دومین همایش بین المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه، تهران، دانشگاه اسوه، دانشگاه تهران
خلیجیان، صدف؛ شمس، غلامرضا؛ پرداختچی، محمدحسن؛ میرکمالی، سیدمحمد (1396). رابطه بین رهبری امنیت‌مدار و شادکامی کارکنان مدارس: نقش میانجی امنیت روانی. مدیریت مدرسه، 5، 2، 21-1
دانایی فرد، حسن؛ مومنی، نونا (1388)، تئوری رهبری اثربخش از دیدگاه امام علی، استراتژی تئوری داده بنیاد متنی
دلشاد، عبدالحمید؛ قورچیان، نادر قلی؛ جعفری، پریوش (1398). مدل رهبری اثربخش دانشگاه جامع علمی-کاربردی. فصلنامه رهیافتی نو در مدیریت آموزشی، 10، 40، 311-290
رابینز، استفان. مبانی رفتار سازمانی. ترجمه علی پارساییان، سیدمحمد اعرابی، 1397. تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی
راولی، لوهان، دولنس (1382). تغییر راهبردی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی. ترجمه حمیدرضا آراسته. تهران: موسسه چاپ و انتشارات دانشگاه امام حسین
رشنوادی، عباس؛ زارعی متین، حسن؛ جندقی، علیرضا؛ الوانی، سیدمهدی (1395). الگوی رهبری مبتنی بر قدرت نرم در آمـوزش عالی ایـران. مدیریت فرهنگ سازمانی، 14، 3، 669-649
رضائیان، علی (1395). مبانی مدیریت رفتار سازمانی. تهران: سمت
رمزدن، پال (1998). یادگیری رهبری در آموزش عالی. ترجمه عبدالرحیم نوه‌ابراهیم، 1382. دامغان: چاپ مؤسسه پژوهش و برنامه‌ریزی در آموزش عالی و دانشگاه علوم پایه دامغان
طوسی، علیرضا (1399). ارائه الگوی رهبری هوشمند برای سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی. رهبری و مدیریت آموزشی، 14، 1، 19-1
علیمحمدی معدنویی، سمیه و احمدی، امینه و معظمی، مجتبی، (1400). ارائۀ مدل آینده‌پژوهی بر اساس سبک رهبری تحول‌گرا با رویکرد توسعه دانشگاه‌های کارآفرین، https://civilica.com/doc/1509495
فتحانی.محمدحسن، فتحانی. مهسا، هدایت و رهبری در سازمان‌های آینده، (1400). تفلیس/گرجستان: دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و صنعت
فرهنگی، علی‌اکبر؛ میرسپاسی، ناصر؛ معمارزاده تهرانی، غلامرضا؛ صمدی، مهران (1389). ارایه یک الگوی بومی رهبری به منظور مطالعه تطبیقی سبک رهبری روزنامه‌های دولتی و غیر دولتی. مطالعات جامعه‌شناسی، 2، 6، 85-65
قدم‌پور، عزت اله؛ يوسف‌وند، ليلا؛ رادمهر، پروانه (1395). تبيين بهزيستي روانشناختي كاركنان بر اساس سازه‌هاي رهبري معنوي و سلامت سازماني. نوآوري هاي مديريت آموزشي، 11، 2، 80-73
قربانی‌زاده، وجه الله؛ شریف‌زاده، فتاح؛ سیدنقوی، میرعلی؛ بیگلری، محسن (1398). طراحی مدل رهبری تحول آفرین در دانشگاه فنی و حرفه‌ای. پژوهشهای مدیریت در ایران، 23، 2، 150-127
قنبری، سیروس؛ اسکندری، اصغر؛ ساعد عطایی، فاطمه (1395). تأثیر رهبری تیمی عمل محور بر عملکرد تیمی کارکنان با میانجی گری یادگیری تیمی و رضایتمندی. مطالعات رفتار سازمانی، 5، 4، 45-21
قورچیان، نادرقلی؛ محمدخانی، کامران (1389). رهبري دانشگاهي مبتني بر هوش عاطفي و اثربخشي هيات علمي (مدل FEMEIL). مدیریت فرهنگی (دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات)، 4، 8، 137-121
کامرون، کیم (بی‌تا). رهبری مثبت‌گرا: استراتژی‌هایی برای عملکرد فوق‌العاده. ترجمه رضا هویدا، محمد فروهر، عبدالرسول جمشیدیان، 1390. اصفهان: انتشارات پیام علوی
گل‌پرست، قنبر؛ شاهنده، حبيبه (1398). بررسی و تبیین رسالت دانشگاه از منظر امام خمینی(ره). www.alzahra-khalkhal.kowsarblog.ir
محمدخانی، کامران (1395). رهبری آموزش عالی (رویکرد هوش عاطفی و اثربخشی هیات علمی). تهران: دانشگاه علوم و تحقیقات
محمدداودی، امیرحسین؛ نیک‌اخلاق، سعید (1395). رهبری نوین سازمانی. تهران: راز نهان
محمدشفیعی، مجید؛ حق شناس، آرزو؛ افروغ، امیر (1395). همدلی در سازمان با تمرکز بر نقش معنویت در محیط کار با رویکرد سبک رهبری معنوی (مطالعه موردی: کارکنان دانشگاه اصفهان). همایش پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران. تهران
محمدی، مهدی؛ سلیمی، قاسم؛ مختاری، زینب (1395). نقش شایستگی های عاطفی- اجتماعی مدیران در ارتقای شایستگی های فنی، زمینه ای و رفتاری کارکنان از منظر توسعه منابع انسانی. پژوهشهای مدیریت منابع سازمانی، 6، 3، 214-195
نصراصفهانی، علی؛ امیری، زینب؛ فرخی، مجتبی؛ سیفی، محسن (1395). تأثیر معنویت در محیط کار بر سایش اجتماعی با نقش میانجی: جوّ اخلاقی سازمانی (مورد مطالعه: سازمان تأمین اجتماعی شهر اصفهان). جامعه شناسی کاربردی، 28، 2، 34-17
منابع غیرفارسی Ahmad S, Hussain M. (2015). Instructional leadership practices of the excellent school principals in Aceh Indonesia; managing the instructional programme. International Journal of Indonesian Studies, 48, 81-95. Ahmad, S., & Hussain, M. (2015). Instructional leadership practices of the excellent school principals in Aceh Indonesia; managing the instructional programme. Online at: www.artsonline.monashedu.au Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Free Press. Bass, B.M (2010). Theory, Research and Managerial Application. Third Edition. The Free press. New York. Bennis, W. G., & Nanus, B. (1985). Leaders: the strategies for taking charge. New York: Harper & Row. Cameron, K. S. (2007). Building relationships by communicating supportively. Developing Management, 28, 3, 237- 282. Cameron, K. S. (2012). Positive Leadership: Strategies for Extraordinary Performance. Cheema, K.R.,H., Zeeshan, B., Hamed & U.R. Foad. (2015). A Study of Spiritual Leadership Values: Comparison between Doctors and Engineers. Management and Administrative Academy of Business & Scientific Research, 3, 3, 479-483. Cheng, B. S., Chou, L. F., & Farh, J. L. (2000). "A traid model of paternalistic leadership: Constructs and measurement (in Chinese) ". Cherkowski, Sabre (2018). Positive Teacher Leadership: Building Mindsets and Capacities to Grow Wellbeing. International Journal of Teacher Leadership, 9,1, 63-78. Coombe, D. (2011). Secure Base leadership: appositive theory of leadership In corporating safety, exploration and positive action. Western Reserve University. Crowe, R.P., Agoner., & R.L. (2017). Defining Components of Team Leadership and Membership in Prehospital Emergency Medical Services. Prehosp Emerg Care, 21, 5, 645-651. Erdemir, B., Demir, C. E., Yildirim Öcal, J., & Kondakc, Y. (2020). Academic Mobbing in Relation to Leadership Practices: A New Perspective on an old Issue. Educational Forum, 84, 2, 126-139. Eslamieh, Fatemeh., & Mohammaddavoudi, Amirhossein (2016). An Analysis of the Relationship between Managers’ Ethical Leadership Style with Teachers’ Organizational Commitment and Job Burnout. International Journal of Organizational Leadership, 5, 4, 380-392. Fris, J., & Lazaridou, A. (2006). An additional way of thinking about organizational life and leadership: The quantum perspective. Canadian Journal of Educational administration and policy, 48, 1-29. https://www.gallup.com/home.aspx, 2004 Goleman, Daniel, Leadership that Gets Results, Harvard Business Review, March-April 2000 [8]. Goleman, D., Boyatzis, R., McKee, A., Primal leadership, The hidden driver of great performance. Breaktrough leadership, Harvard Business Review, 2001 Greenleaf, Robert. (1990). Servant Leadership, A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness Guba, E., & Lincoln, Y. (1994). Competing paradigms in qualitative research. In N. Denzin & Y. Lincoln (Eds.), The handbook of qualitative research . Newbury Park, CA: Sage Hegarty, Niall., Moccia, Salvatore (2018). Components of Ethical Leadership and Their Importance in Sustaining Organizations Over the Long Term. The Journal of Values-Based Leadership, 11, 1, 1-10. House, R. J. (1997). A 1976 theory of charismatic leadership. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press. Irawanto, D.W., Ramsey, P.L., & Tweed, D.C. (2012). Exploring paternalistic leadership and its application to the Indonesian public sector. The international journal of leadership in public services, 8, 1, 4-20. Jones, L. C. (2016). Mississippi missionaries’ workplace spirituality and organizational commitment (1698–1725): a case study. Journal of Management, Spirituality & Religion, 13, 4, 324-344. Juntrasook, A. (2014). You do not have to be the boss to be a leader: Contested meanings of leadership in higher education. Higher Education Research & Development, 33,1, 19-31. Kalshoven K, Den Hartog D, De Hoogh A. (2011). Ethical leadership at work questionnaire (ELW): Development and validation of a multidimensional measure. The Leadership Quarterly, 22, 51–69. Kanokorn, S., Wallapha, A. & Ngang, T.¬ K. (2013). Indicators of ethical leadership for school principals in thailand. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 93, 2085-2089. Kirkland K. L. (2011) The effect of emotional intelligence on emotional competence and transformational leadership. A Dissertation Submitted to the Graduate Faculty in Psychology in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Philosophy, The City University of New York. Kouzes, J. M., & Posner, B. Z. (2010). The Leadership Challenge (7th ed.). SanFrancisco, CA: Jossey-Bass Publishers. Kuhnert, K. W., & Lewis, P. (1987). Transactional and transformational leadership: a constructive/ developmental analysis. Academy of Management Review, 12, 4, 648- 57. Lam, Tak Ming (2012). The influence of team trust, potency and leadership on the intent to share knowledge and team creativity. DBA thesis, Southern Cross University, Lismore, NSW. Muceldili, B., Turan, H. & Erdil, O. (2013). The Influence of Authentic Leadership on Creativity and Innovativeness, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 99, 673-681
Niessen, C., Mäder, I., Stride, C., & Jimmieson, N. L. (2017). Thriving when exhausted: The role of perceived transformational leadership. Journal of Vocational Behavior, 103, 41-51
Pandey, A., Guptab, V., & Guptac, R.K. (2019). Spirituality and innovative behaviour in teams: Examining the mediating role of team learning. IIMB Management Review. 31, 2, 116-126
Patterson, K. (2005). Servant leadership: A Theorical Model. A Dissertation presented in partial fulfillment of the requirement for the degree. Doctora of Philosophy. Regent University
Razak, Nur Afifah Binti Abdul., Hamidon, Nur Izeanty Binti (2015). Effects of Leadership Styles in Technical and Vocational Students, UTHM. Journal of Education and Practice, 6, 1, 57-60
Rego, A., Sousa, F., Marques, C. & Pina e Cunha, M. (2014). Hope and positive affect mediating the authentic leadership and creativity relationship, Journal of Business Research, 67,2, 200-210
RosIntan Safinas Munir, Ramlee Abdul Rahman & Ariff Md. Ab. Malik (2012). Relationship between Transformational Leadership and Employees Job Satisfaction Among the Academic Staff. Social and Behavioral Sciences, 65. 885 – 890
Sahawneh, Faris George; Benuto, Lorraine T. (2018). The Relationship between Instructor Servant Leadership Behaviors and Satisfaction with Instructors in an Online
Sashkin, M. (1988). The visionary leader. San Francisco: Jossey- Bass
Schoemaker, P.J.H., Krupp, S., & Howland, S. (2013). Strategic Leadership: The Essential Skills. Harvard Business Review, 1-5
Sendjaya, S., Yoshida, O., Hirst, G., & Cooper, B. (2015). Servant Leadership, Creativity & Innovation. Business Research, 67, 7, 1394-1804
Shen, W., Huang, Y., & Fan, W. (2020). Morality and Ability: Institutional Leaders' Perceptions of Ideal Leadership in Chinese Research Universities. Studies in Higher Education, 45, 10, 2092-2100
Skalicky, J. (2018). A framework for developing and supporting student leadership in higher education. Studies in Higher Education.www. doi.org/10.1080/03075079.2018.1522624
Smith, Gina; Minor, Maria; Brashen, Henry; Remaly, Kristie (2017). Successful Instructional Leadership Styles in Education. Journal of Instructional Research, 6, 46-52
Spears, L. (1996). Reflections on Robert K. Greenleaf and servantleadership. Journal of Leadership & Organization Development, 17 / 7,33-35
Spector, P., Borman, W., and Cimino, C. (2004). Emotional intelligence and leadership styles, Department of Psychology College of Arts and Sciences. Online at: www.shannonwebb.com
Storsletten, V.M., & Jacobsen, O. (2015). Development of Leadership Theory in the Perspective of Kierkegaard’s Philosophy. Springer Science. Journal of Bus Ethics, 128, 337-349
Sung-gun Kim, Joongwha Kim. (2014). Integration Strategy, Transformational Leadership andOrganozational Commitment in Korea’s Coorporate Split – offs. Social and Behavioral Sciences, 109, 1353-1364
Timiyo, A.J. (2017). Leadership Models for Higher Education Institutions: An Empirical Investigation. International Leadership Journal, 9, 2, 17-38
Townsend, S. A (2016). Multiple Case Study of Servant Leadership and Postsecondary Millennial College Student Entitlement and Consumerism, Published by ProQuest LLC. Submitted to Northcentral University
Zheng, X., Yin, H., & Wang, M. (2018). Leading with Teachers' Emotional Labour: Relationships between Leadership Practices, Emotional Labour Strategies and Efficacy in China. Teachers and Teaching: Theory and Practice, 24, 8, 965-979
Öztürk, A. (2013). Machiavelli düşüncesinde cumhuriyetçi özgürlük ve kurucu lider imgesi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 68, 2, 181-204