تأثیر عوامل اقتصادی و انسانی در بکارگیری ابزارهای حسابداری مدیریت (شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران)
محورهای موضوعی : حسابداری مدیریتمحمد کاشانی‌پور 1 , علی حمیدی‌زاده 2 , مرتضی کاظم‌پور 3 , مرتضی کبیرپور 4
1 - دانشیار دانشگاه تهران، تهران، ایران
2 - استادیار دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه تهران، تهران، ایران.
4 - کارشناس ارشد حسابداری، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
کلید واژه: حسابداری مدیریت, عوامل انسانی, عوامل اقتصادی,
چکیده مقاله :
حسابداری مدیریت، یک سیستم اندازه‌گیری برای گردآوری اطلاعات مالی و عملیاتی است که فعالیت مدیریتی را هدایت می‌کند. مدیران شرکت ها به دانستن چگونگی رفتار درآمدها، هزینه ها و خطر از دست دادن کنترل عملکرد شرکت های خود نیاز دارند. در این راستا، از اطلاعات حسابداری مدیریت به منظور تصمیم گیری پیرامون انجام فعالیت‌های تحقیق‌وتوسعه، بودجه بندی، طراحی محصول، قیمت‌گذاری، ارائه کالاها و خدمات مورد نیاز مشتریان استفاده می کنند. عوامل زیادی وجود دارند که می‌توانند بر بکارگیری ابزارهای حسابداری مدیریت توسط شرکت‌ها اثرگذار باشد. ازاین‌رو، هدف پژوهش حاضر بررسی عوامل انسانی و اقتصادی مؤثر بر بکارگیری ابزارهای حسابداری مدیریت در بورس اوراق بهادار تهران است. جامعه آماری پژوهش، تمامی شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و نمونه آماری 103 شرکت هستند. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش از پرسشنامه استفاده شد. در قسمتی از پرسشنامه، میزان تأثیر عوامل انسانی و اقتصادی بر بکارگیری ابزارهای حسابداری مدیریت مورد بررسی قرار گرفت و در قسمت دیگر 53 ابزار مهم در حسابداری مدیریت مطرح شد تا پاسخ‌دهندگان میزان بکارگیری هر یک از این ابزارها را در شرکت خود مشخص نمایند. یافته های حاصل از پژوهش نشان می‌دهند که بیشتر شرکت‌ها از ابزارهای سنتی استفاده می‌کنند و کم‌تر به‌سوی ابزارهای نوینی مانند تولید ناب، منحنی یادگیری و بهایابی کیفیت رفته‌اند. همچنین، نتایج حاکی از آن هستند که رابطه‌ای بین عوامل اقتصادی و انسانی در بکارگیری ابزارهای حسابداری مدیریت وجود ندارد.
Management accounting is a measurement system to collect financial and operating information that guides management activities. Corporate managers need to know how to handle their income, expenses and the risk of losing control of their companies’ performance. In this regard, the management accounting information are used to make decisions about R & D activities, budgeting, product design, pricing, providing goods and services required for customers. There are many factors that can affect the application of management accounting tools by companies. The purpose of this study was to investigate the human and economic factors affecting the application of management accounting tools in the Tehran Stock Exchange. The study population includes all companies listed on Tehran Stock Exchange and statistical sample contains 103 companies. A questionnaire was used to collect data. In a part of the questionnaire, the effect of human and economic factors on the application of management accounting tools were studied and in other part respondents were provided by 53 important tools in management accounting to specify the use each of these tools in their company Findings from this study indicate that most companies take advantage of traditional tools and less move towards new tools such as lean manufacturing, learning curve and quality costing. The results suggest that there is no relationship between economic and human factors on applying the management accounting tools.
* ابراهیمی‌کردلر، علی و مقدس‌پور، هنگامه. (1393). تبیین وضعیت حسابداری مدیریت درایران. حسابداری مدیریت، 7(23)، 57-83.
* حاجیها، زهره؛ خراط‌زاده، محدثه و رساییان، امیر. (1395). بررسی رابطه کاربرد نوآوری‌های حسابداری مدیریت و معیارهای ارزیابی عملکرد در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران.حسابداری مالی، سال 7، شماره 29، صص 102-79.
* حساس یگانه، یحیی.، دیانتی دیلمی، زهرا و نوروزبگی، ابراهیم. (1390). بررسی وضعیت حسابداری مدیریت در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. حسابداری مدیریت، 4(8)، 1-18.
* خدامی پور، احمد و طالبی، رقیه. (1389). بررسی کاربرد ابزارهای حسابداری مدیریت توسط مدیران شرکت‌های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابداری، 1(2)، 137-117.
* رهنمای رودپشتی، فریدون و امیرحسینی، زهرا. (1389). تبیین قیمت‌گذاری دارایی سرمایه‌ای: مقایسه مدلها. بررسیهای حسابداری و حسابرسی، 17(62)، 49-68.
* کاشانی‌پور، محمد و محسنی نامقی، داود. (1396). تحلیل پارادایم‌های حوزه حسابداری مدیریت در کشور ایران: شواهدی از سه دهه اخیر. پژوهش‌های تجربی در حسابداری، سال 6، شماره 23، صص 101-81.
* کبیرپور، مرتضی. (1395). بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر بکارگیری حسابداری مدیریت در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، پردیس فارابی دانشگاه تهران.
* کمال‌زارع، الهام و محمدزاده سالطه، حیدر. (1395). ارزیابی و شناسایی محرک‌ها و موانع تغییرات در حسابداری مدیریت در ایران، دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، سال 4، شماره 15، صص 14-1
* نظری‌پور، محمد. (1395). بررسی تأثیر سیستم‌های اطلاعاتی بر قابلیت سازگاری حسابداری مدیریت. دانش حسابداری، سال 7، شماره 27، صص 158-135.
* نیکبخت، محمدرضا و دیانتی دیلمی، زهرا. (1393). حسابداری مدیریت. تهران: مؤسسه نشر مهربان.
* Alam Dad Mohammadi, M., & Ghasemi, R. (2015). The Diffusion of Management Accounting Practices in Iranian Manufacturing Companies. Middle-East Journal of Scientific Research, 23(3), 394-404.
* Alleyne, P., & Marshall, D. W. (2011). An Exploratory Study of Management Accounting Practices in Manufacturing Companies in Barbados. International Journal of Business and Social Science, 2(9), 49-58.
* Armstrong, M. (2017). Armstrong's Handbook of Performance Management: An Evidence-Based Guide to Delivering High Performance Paperback. 6Ed, Kogan Page.
* Chenhall, R., & Langfield-Smith, K. (1998). Adoption and Benefits of Management Accounting Practices: An Australian Study. Management Accounting Research, 9(1), 1-19.
* Clarke, P. (1997). Management Accounting Practices in Large Irish Manufacturing Firms. Irish Business and Administrative Research, 18, 136-152.
* Dick-Forde, E., Burnett, J., & Devonish, D. (2007). A Preliminary Survey of Management Accounting Practices in Barbados. Journal of Eastern Caribbean Studies, 32(2), 50-72.
* Fakhri, G., Menacere, K., & Roger, P. (2009). The Impact of Contingent Factors on the Use of Performance Measurement System in the Banking Industry: The Case of Libya. A paper accepted for presentation at Salford Postgraduate Annual Research Conference, May 7 th- 8th.
* Farouk, A. A., & Mclellan, J. (2011). Management Accounting Practices in Egypt-A Transitional Economy Country. Journal of Accounting, Business and Management (JABM), 18(2).
* Horngren, C. T., Datar, S. M., & Rajan, M. V. (2015). Cost Accounting: A Managerial Emphasis (15 ed.). New Jersey: Pearson.
* Jan, V.H. & Shahzad, U. (2016). Public sector management accounting in emerging economies: A literature review. Critical Perspectives on Accounting, 41, 34–62
* Joshi, P. L. (2001). The International Diffusion of New Management Accounting Practices: The Case of India. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 10(1), 85-109.
* Juras, A. (2014). Strategic Management Accounting – What Is the Current State of the Concept? Economy Transdisciplinarity Cognition, 17(2), 76-83.
* Lilli Anne, K & Salme, N. (2017). Emerging diversity in management accounting research: The case of Finnish doctoral dissertations: 1945-2015. Journal of Accounting & Organizational Change, 13(1), 131-160.
* McLellan, J. D. (2014). Management Accounting Theory and Practice: Measuring the Gap in United States Businesses. Journal of Accounting – Business & Management, 21(1), 53-68.
* McLellan, J. D., & Moustafa, E. (2011). Management Accounting Practices in the Gulf Cooperative Countries. International Journal of Business and Accounting, and Finance, 6(1), 1-15.
* Nizar, M.A, & Mayada, A.E.Y. (2017). Management accounting change and the implementation of GFMIS: a Jordanian case study. Asian Review of Accounting. 25(2), 242-261.
* Nurraddeen, A.N,; Kevin, B. & Appuhami, B.A. (2017). The adoption and success of contemporary management accounting practices in the public sector. Asian Review of Accounting, 25(1), 106-126.
* Ogan, M. Y. (2017). Drivers of management accounting adaptability: the agility lens. Journal of Accounting & Organizational Change, 13(2), 262-281.
* Siegal, G., & Kulesza, C. S. (1996). The Practice Analysis of Management Accounting. Management Accounting, 20-28.
* Sulaiman, M., Ahmad, N., & Alwi, N. (2004). Management Accounting Practices in Selected Asian Countries. Managerial Auditing Journal, 19(4), 493-508.
* Tuan Mat, Z. T., & Smith, M. (2014). The Impact of Changes in Environment and AMT on Management Accounting Practices and Organizational Strategy, Structure and Performance. JAMAR, 12(1), 55-82.
* Uyar, A. (2010). Cost and Management Accounting Practices: A Survey of Manufacturing Companies. Eurasian Journal of Business and Economics, 3(6), 133-125.
* Xiao, J., Chow, C., Duh, R. R., & Zhao, L. (2007). Management Accounting in China. Financial Management, Dec 2006/Jan 2007, 32-37
_||_