تبیین مصادیق زیست محیطی در شرکت‌ها با رویکرد پدیدار شناسی (مطالعه موردی:صنایع سیمان،آهک وگچ)

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

روح اله بهارلو ¹ (دانشجوی دکتری،گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
محمود معین الدین ² (دانشیار، گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)
فروغ حیرانی ³ (استادیار، گروه حسابداری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.)

تاریخ دریافت : 1398/07/14 تاریخ پذیرش : 1398/09/24 تاریخ انتشار : 1399/04/01

کلید واژه: عملکرد زیست محیطی, رویکرد پدیدار شناسی, حسابداری سبز, معادلات ساختاری, تحلیل عاملی,

چکیده مقاله :

در عصر حاضر، مدیران تحت فشار فزاینده ای هستند که نه تنها باید هزینه های عملیاتی را کاهش دهند، بلکه باید تاثیرات زیست محیطی حاصل از فعالیت هارابه حداقل رسانده و باعث افزایش عملکرد زیست محیطی شوند. هدف اصلی این پژوهش شناسایی مصادیق زیست محیطی در سطح شرکتها می باشد. به منظور دستیابی به این مهم، پژوهش در طی سالهای 1396و1397 در دو مرحله مجزا اجرا شده است. نخست ،پس از مطالعه مبانی نظری تحقیق، بنابر نیاز به استفاده ازتجربیات افراد درگیر در موضوع تحقیق، ازروش تحقیق کیفی بارویکرد پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد.نمونه گیری هدفمندتارسیدن به مرحله اشباع، با15نفرمصاحبه های کامل انجام شد.اعتبارنتایج بااستفاده از پیشینه تحقیق، مراجعة مجدد به شرکت کنندگان و جلب توافق ایشان حاصل شد.در مرحله دوم به منظور تایید وبرازش معیارهای شناسایی شده ، با طراحی پرسشنامه و نظرخواهی از خبرگان علمی واجرایی به تجزیه ‌و تحلیل داده ها پرداخته شد. نتیجه پژوهش درمرحله اول شناسایی 20معیار و طبقه بندی آنها در 4دسته کلی شامل معیارهای شناخت و پیشگیری از آلودگی زیست محیطی ،جبران خسارت های زیست محیطی، انگیزش و توسعه فعالیت های زیست محیطی ،آموزش و فرهنگ سازی زیست محیطی و در مرحله دوم تایید و برازش سازه کلی مربوط به تمامی مصادیق با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری و آزمون تحلیل عاملی می باشد. یافته های پژوهش در شناخت و درک بهتر مصادیق زیست محیطی و میزان رعایت آنها درسطح شرکتها ، تدوین استاندارهای حسابداری محیط زیست به تفکیک صنایع و تشویق سازمانها در راستای اجرای حسابداری سبز موثر بوده و پیامدهای مطلوبی درپی خواهدداشت.

چکیده انگلیسی:

At present, managers are under increasing pressure to not only reduce operating costs, but also to minimize the environmental impact of their activities and increase environmental performance. The main objective of this study is to identify environmental factors at the corporate level. In order to achieve this, the research was carried out in two separate phases during the years 2018 and 2019.First, after studying the theoretical foundations of the research, a descriptive phenomenological baroque qualitative research method was used, based on the experiences of people involved in the field of research. Secondly, in order to confirm and meet the identified criteria, data analysis was performed by designing a questionnaire and conducting a survey of scientific experts.The result of the study is to identify 20 criteria and classify them into 4 general categories and in the second stage to confirm and fit the general structure of all instances using structural equation technique and factor analysis test. The research findings are effective in identifying and understanding environmental standards and adhering to them at the corporate level, developing environmental accounting standards across industries and encouraging organizations to implement green accounting and will have desirable consequences.

منابع و مأخذ:

*      آذر، عادل و غلامزاده، رسول. (1395). مدل سازی معادلات ساختاری کمترین مربعات جزئی ،چاپ اول، انتشارات نگاه دانش.

*      باباجانی، جعفر(1378)، ارزیابی مسولیت پاسخگویی نظام حسابداری و گزارشگری مالی دولت، پایان نامه دکتری حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی

*      بادآورنهندی، یونس، حسن زاده، رسول (1391)، بررسی رابطه کارآمدی زیست محیطی با ارزش و بازده دارایی های شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مجله دانش حسابداری، سال سوم، شماره8، بهار 1391، ص ص 95-112 

*      بازرگان، عباس. (1376). روش های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه.

*      بنی مهد، بهمن و طالب نیا، قدرت اله(1388)، بررسی رابطه بین عملکرد زیست محیطی و عملکرد مالی، پژوهشنامه حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 1، شماره3                     

*      جوهرچی، طاهره ( 1385)، بررسی هزینه یابی زیست محیطی در شرکت های دارای گواهینامه ایزو، 14000 پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

*      حساس یگانه ،یحیی و باباجانی جعفر(1397)، تحلیل عملکرد پایدار زیست محیطی و تاثیر آن بر هزینه سرمایه درشرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال سوم، شماره پنجم، بهار و تابستان 97

*      حیاتی، نهاله و حجازی، رضوان(1397)، استخراج مولفه های زیست محیطی از گزارشات فعالیت هیئت مدیره شرکت ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، پژوهش های تجربی حسابداری، شماره 28

*      داوری،علی و رضازاده آرش(1395)،مدل سازی معادلات ساختاری،انتشارات جهاد دانشگاهی،چاپ سوم

*      دلاور، علی(1389)، روش شناسی کیفی،فصلنامه راهبرد، سال 19، شماره 54

*      سپاسی، سحر، اسماعیلی کجانی، محمد (1394)، ارائه الگویی برای افشاء زیست محیطی، فصلنامه حسابداری سلامت، سال چهارم، شماره اول، شماره پیاپی ( 11 )، بهار 1394

*      سجادی، سیدحسین و جلیلی امیر(1386)، حسابداری زیست محیطی، حسابدار، شماره 186، سال22، شماره2

*      عباسی، ابراهیم ومحمدی ،فرهاد(1391)، بررسی گزارش‌گری مالی عملکرد زیست‌محیطی شرکت‌های آلاینده پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ،مجله حسابداری سلامت ،ص ص33-46

*      فخاری،حسین و ملکیان اسفندیار(1396)،تبیین و رتبه بندی شاخص های گزارشگری زیست محیطی،اجتماعی و راهبردی شرکتی به روش تحلیل سلسله مراتبی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، دو فصلنامه حسابداری ارزشی و رفتاری، سال دوم، شماره چهارم، پاییز و زمستان96

*      مهدوی، غلامحسین و همکاران(1394)، بررسی رابطة بین اندازه شرکت، نوع صنعت و سودآوری با افشای اطلاعات حسابداری زیست محیطی و اجتماعی،پژوهش های تجربی حسابداری ،شماره 15

*      میرسمیعی، مسعود و محسن خوش طینت (1381 )، “حسابداری محیط زیست "، فصلنامه حسابرس، . شماره 17 ، ص ص21.

*      Banerjee, B. (2006). “Corporate Environmental Accounting and Reporting”, The  harteredAccountant, Vol. 3, No. 4, pp. 1432-1439.

*      Bernardi, C., and A.W. Stark. (2016). Environmental, social and governance disclosure, integrated reporting, and the accuracy of analyst forecasts. The British Accounting Review

*      Branco, M. C. and L. L. Rodrigues (2008). “Factors Influencing Social Responsibility Disclosure by Portuguese Companies”, Journal of Business Ethics, Vol. 83, No. 4, pp.685-701.

*      Buccina, Stacie. , Chene, Douglas. , Gramlich, Jeffrey. (2013)." Accounting for the Accounting Environmental impact of "Forum, 37 (2013) , 110 123

*      Burgwa, Dion van de. , Vieira, Rui José Oliveira. (2014). Environmental Disclosure Determinants in Dutch Listed Companies. R. Cont. Fin.USP, São Paulo, 25 (64) , 60-78.

*      Choi, J. S. (1999). “An Investigation of the Initial Voluntary nvironmental Disclosures Made in Korean Semi-Annual Financial Reports”, Pacific Accounting Review, Vol. 11, No. 1, pp.73-102.

*      Cong, Y. and M. Freedman (2011).“Corporate Governance and Environmental Performance and Disclosures”, Advances in Accounting,Incorporating Advances in International Accounting, Vol. 27, No.1, pp. 223-232.

*      Creswell, J. W. (2003). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.

*      Ebimobowei, A. (2011). “A Study of Social Accounting Disclosures in the Annual Reports of Nigerian Companies”, Asian Journal of Business Management, Vol. 3, No. 3,pp. 145-151.

*      Eccles, R. G., & G. Serafeim. (2013). The Big Idea: The Performance Frontier: Innovating for a Sustainable Strategy. Harvard Business Review 31: 50-60

*      Edu, B. E.; Esang, A. E.; and A. D. O.Otonkue (2009). “Environmental Financial Reporting”, Available at:http://ssrn.com/abstract=1435237[Online] [4 August 2012]

*      Elijido-Ten, E. (2007). Applying stakeholder theory to analyze corporate environmental performance: Evidence from Australian listed companies. Asian Review of  Accounting15(2):164-184.

*      Fornell, C. and Larcker, D. (1981). Evaluating Structural Equation Modeling with Unobserved Variables and Measurement Error. Journal of Marking Research ,Vol.18, No.1, pp.39-50.

*      Gao, S. S.; Heravi, S.; and J. Z. Xiao (2005). “Determinants of Corporate Social and Environmental Reporting in Hong Kong: A Research Note”,Accounting Forum, Vol. 29, No. 2, pp.233-242.

*      Geisser, S. (1975). The predictive sample reuse method with applications. Journal of the American statistical Association, 70(350), 320-328.

*      Giannarakis, G., and G. Konteos, and N. Sariannidis. (2014). Financial,Governance and Environmental determinants of Corporate Social Responsible Disclosure. Management Decision 52(10) ;120-132.

*      Global Reporting Initiative (GRI).2015.G4 Sustainability Reporting Guidelines.

*      Hulland, J. (1999). Use of partial least squares (PLS) in strategic management research: A review of four recent studies. Strategic management journal, 20(2), 195-204.

*      Jamil, C. Z. M.; Alwi, K.; and R. Mohammed (2003). “Corporate Social Responsibility Disclosure in the Annual Reports of Malaysian Companies: A Longitudinal Study”,Social and Environmental Accountability Journal, Vol. 22, No. 2,pp. 139-159.

*      Jones. , Michael John. (2010). Accounting for the Environment: Towards a Theoretical Perspective for Environmental Accounting and Reporting. , Accounting Forum, 34, 123 138.

*      Kartaltepe Behram, Nihal. (2015). A Cross-Sectoral Analysis of Environmental Disclosures in a Legitimacy Theory Context. Journal of Management and Sustainability, 5 (1). 20-37.

*      Kiron, D., and N. Kruschwitz, and K. Haanaes, and M. Reeves, and E. Goh.(2013). The innovation bottom line. Portions of This Article Previously Appeared in The Benefits of  ustainability-Driven Innovation. MIT Sloan Management Review 54 (2): 69-73.

*      Lo´pez. M. V. , and A.Garcia and L. Rodriguez. (2007). Sustainable Development and Corporate Performance: A Study Based on the Dow Jones Sustainability Index. Journal of Business Ethics 75:285-300.

*      Marshall, C., & Rossman, G. (2006). Designing Qualitative Research (4th ed.).London: Sage Publications.

*      Merleau-Ponty, M. (1962). Phenomenology of Perception. Routledge.

*      Ng, C., A. & Z., Rezaee. 2015. Business sustainability performance and cost of equity capital. Journal of Corporate Finance 34: 128-149.

*      Roca, L. C., and C. Searcy. (2012). An analysis of indicators disclosed in corporate sustainability reports. Journal of Cleaner Production20:103-118.

*      Sarumpaet Susi , (2005) , " The Relationship between Environmental Performance and Financial Performance Amongst Indonesian Companies" Jurnal Akuntansi &Keuangan ,vol. 7,no. 2, pp 89- 98.

*      Speziale, H., & Carpenter, D. (2007). Qualitative Research in Nursing: Advancing the Humanistic Imperative. Philadelphia. Lippincott: Williams and Wilkins.

*      Streubert, M. J., & Carpenter, D. R. (1999). Qualitative researches in nursing,Advancing the Humanistic Imperative. Philadelphia: Lippincott.

*      Thistlethwaite, Jason. (2011). Counting the Environment: The Environmental Implications of International Accounting Standards.Global Environmental Politics