ارائه¬ی الگوی حسابداری مدیریت استراتژیک مبتنی بر ایفای نقش مسئولیت¬های اجتماعی
محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت
کلید واژه: حسابداری مدیریت استراتژیک, تحلیل مضمون, مسئولیت¬های اجتماعی,
چکیده مقاله :
موفقیت هر سازمان در رسیدن به اهداف خود به نحو قابل توجهی به تصمیمات مدیران بستگی دارد. موفقیت حسابداری مدیریت استراتژیک نیز بستگی به این دارد که بتواند با ارائه اطلاعات مفید، تصمیم¬گیری مدیران را بهبود بخشد؛ اما مسأله¬ی اصلی در حسابداری مدیریت استراتژیک، توجه به ذینفعان و مدیریت مؤثر بر آن¬ها از طریق به کارگیری مؤلفه¬های مسئولیت-های اجتماعی است که اخیراً به عنوان یکی از الزامات عرصه¬ی حسابداری و مالی در میان کسب و کارها، شرکت¬ها و سازمان-ها مطرح شده است. به همین منظور در مقاله حاضر، با استفاده از روش تحلیل مضمون به ارایه مدل مفهومی در راستای ارائه¬¬ی الگوی حسابداری مدیریت استراتژیک مبتنی بر ایفای نقش مسئولیت¬های اجتماعی از طریق مصاحبه با خبرگان(اساتید دانشگاه که دارای مرتبه علمی استادیار پایه 15 به بالا و یا حداقل دانشیار بوده اند ) پرداخته شده است که نمونه¬ی آماری به صورت هدفمند و در دسترس به تعداد 15 نفر تا دستیابی به اشباع نظری صورت گرفت. نتایج تحقیق در قالب الگوی ارایه شده دارای چهار بُعد مشتمل بر عوامل الزام¬آور شامل الزامات مبتنی بر شفافیت مالی¬، هم سویی و همراستایی استراتژیک بین مدیران و ذینفعان، تدوین اهداف شرکت مبتنی بر شفاف¬سازی مالی، عوامل ساختاری شامل افشاء اطلاعات به نفع ذینفعان، مصون¬سازی اطلاعات، جریان اطلاعاتی، گزارش دهی بهنگام، ساز و کارهای شفاف¬سازی و مدیریت مشارکتی و عوامل تسهیل گر شامل یکپارچه سازی اطلاعات مالی ، یکپارچه سازی ساختاری ، مشوق ها و تسهیلات و فرهنگ سازی و عوامل بسترساز شامل تعریف نقش ها ، نظارت و کنترل و هدایت و رهبری می¬باشد.
The success of any organization in achieving its goals depends significantly on the decisions of managers. The success of strategic management accounting also depends on being able to improve managers' decision-making by providing useful information; But the main issue in strategic management accounting is paying attention to the stakeholders and effective management on them through the use of social responsibility components, which recently became one of the requirements of the accounting and financial field among businesses. , companies and organizations have been mentioned. For this purpose, in this article, using the method of thematic analysis, a conceptual model has been presented in line with the presentation of the accounting model of strategic management based on the role of social responsibilities through interviews with experts. It was targeted and accessible to 15 people until reaching theoretical saturation. The research results in the form of the presented model have four dimensions including binding factors that include requirements based on financial transparency, strategic alignment and alignment between managers and stakeholders, formulation of company goals based on financial transparency, structural factors including information disclosure. For the benefit of the stakeholders, information security, information flow, timely reporting, transparency mechanisms and collaborative management and foundational factors including role definition, monitoring and control, guidance and leadership and facilitating factors including the integration of financial information, integrated It is structural building, incentives and facilities and cultural building.
ارائهی الگوی حسابداری مدیریت استراتژیک مبتنی بر ایفای نقش مسئولیتهای اجتماعی
رضا مظفری1
محمد رضا پورعلی*2
محمود صمدی لرگانی3
سید فخرالدین فخرحسینی4
تاريخ دريافت: 03/06/1402 تاريخ پذيرش: 26/07/1402
چکیده
موفقیت هر سازمان در رسیدن به اهداف خود به نحو قابل توجهی به تصمیمات مدیران بستگی دارد. موفقیت حسابداری مدیریت استراتژیک نیز بستگی به این دارد که بتواند با ارائه اطلاعات مفید، تصمیمگیری مدیران را بهبود بخشد؛ اما مسألهی اصلی در حسابداری مدیریت استراتژیک، توجه به ذینفعان و مدیریت مؤثر بر آنها از طریق به کارگیری مؤلفههای مسئولیتهای اجتماعی است که اخیراً به عنوان یکی از الزامات عرصهی حسابداری و مالی در میان کسب و کارها، شرکتها و سازمانها مطرح شده است. به همین منظور در مقاله حاضر، با استفاده از روش تحلیل مضمون به ارایه مدل مفهومی در راستای ارائهی الگوی حسابداری مدیریت استراتژیک مبتنی بر ایفای نقش مسئولیتهای اجتماعی از طریق مصاحبه با خبرگان(اساتید دانشگاه که دارای مرتبه علمی استادیار پایه 15 به بالا و یا حداقل دانشیار بوده اند ) پرداخته شده است که نمونهی آماری به صورت هدفمند و در دسترس به تعداد 15 نفر تا دستیابی به اشباع نظری صورت گرفت. نتایج تحقیق در قالب الگوی ارایه شده دارای چهار بُعد مشتمل بر عوامل الزامآور شامل الزامات مبتنی بر شفافیت مالی، هم سویی و همراستایی استراتژیک بین مدیران و ذینفعان، تدوین اهداف شرکت مبتنی بر شفافسازی مالی، عوامل ساختاری شامل افشاء اطلاعات به نفع ذینفعان، مصونسازی اطلاعات، جریان اطلاعاتی، گزارش دهی بهنگام، ساز و کارهای شفافسازی و مدیریت مشارکتی و عوامل تسهیل گر شامل یکپارچه سازی اطلاعات مالی ، یکپارچه سازی ساختاری ، مشوق ها و تسهیلات و فرهنگ سازی و عوامل بسترساز شامل تعریف نقش ها ، نظارت و کنترل و هدایت و رهبری میباشد.
کلمات کلیدی: حسابداری مدیریت استراتژیک، تحلیل مضمون، مسئولیتهای اجتماعی
[1] دانشجوی دکتری حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایرانRmozaffari803@gmail.com
[2] دانشیار گروه حسابداری، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران(نویسنده مسئول)Pourali@iauc.ac.ir
[3] استادیار گروه حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایرانmstlargani@gmail.com
[4] دانشیار گروه حسابداری، واحد تنکابن، دانشگاه آزاد اسلامی، تنکابن، ایرانSf.fakhrhosseini@iau.ac.ir
1-مقدمه
اولین قدم که در توسعهی هر علمی برداشته میشود، تدوین چارچوب نظری و مبانی تئوریک برای آن میباشد. حسابداری مدیریت نیز، از تئوریهای ساختار یافته و ساختارنیافته برخوردار است که هر کدام از این تئوریها برای خود مجموعهای از اصول را دارا میباشند. در حسابداری مدیریت جهت شناسایی هر چه بهتر این اصول، از سه پارادایم غالب اثباتگرایی1، تفسیرگرایی2 و انتقادی3 استفاده شده است. در این بین تفکر انتقادی، به طور مستقل نظریهای مانند دو پارادایم دیگر ندارد، بلکه سراسر آن انتقاد دو تفکر قبلی است. از این رو، پارادایم انتقادی دیدگاهی گستردهتر از دو پارادایم اثباتگرایی و تفسیری دارد (نوری و همکاران،1401). سازمانها به صورت فزایندهای با محیطهای پویا و در حال تغییر مواجه هستند و بنابراین به منظور بقا و پویایی خود مجبورند خود را با تغییرات محیطی سازگار سازند. با توجه به سرعت شتابنده تغییرات و تحولات علمی، تکنولوژیک، اجتماعی، فرهنگی در عصر حاضر، سازمانهایی موفق و کارآمد بشمار میروند که علاوه بر هماهنگی با تحولات جامعهی امروزی، بتوانند مسیر تغییرات و دگرگونیها را در آینده پیشبینی کرده و قادر باشند که این تغییرات را در جهت ایجاد تحولات مطلوب برای ساختن آیندهای بهتر هدایت نمایند (سلیمانی و همکاران،1402). در این مسیر، اهمیت نقش حسابداری مدیریت استراتژیک با توجه به دارا بودن رویکرد بلندمدّت و منعطف نسبت به تغییرات پیرامونی، مشخص است. هدف حسابداری مدیریت استراتژیک در شرکتها، غلبه یافتن در رقابت با شرکتهای رقیب است به شکلی که میتوان باعث حفظ و توسعهی فرآیند کسب و کار شرکتها گردد. به عبارت دیگر، حسابداری مدیریت استراتژیک باعث ارتباط تمام فعالیتهای شرکت با استراتژی کسب و کار شده و موجب افزایش رقابتپذیری شرکت میگردد(رودباری و کردستانی،1400). از طرف دیگر، توجه به حوزهی مسئولیتهای اجتماعی در میان استراتژیهای کسب و کار رواج بسیاری داشته است. مسئولیت اجتماعی موضوعی جدید نیست اما به نظر میرسد که افزایش علاقه در میان دانشگاهیان و متصدیان به مسئولیت اجتماعی به خاطر منفعتهایی که مسئولیت اجتماعی برای اقتصاد، جامعه و محیط زیست دارد تازه و جدید باشد. در مطالعات جدید نیز این امر ثابت شده است که مسئولیت اجتماعی به طور فزایندهای از فرهنگ، اجتماع و اقتصاد حاکم بر جامعه حمایت میکند(پورعلی و داداشی،1401). مسئولیت اجتماعی شرکت4 یک تصمیم استراتژیک است که از طریق آن سازمانهایی که متعهد به ایفای مسئولیت اجتماعی خود هستند می توانند، با هدف تأثیرگذاری مثبت بر افراد خارج از سازمان، به حل مسائل زیست محیطی و اجتماعی کمک کنند. سازمانهای تجاری اهمیت عملکرد مالی و همچنین غیر مالی (به عنوان مثال عملکرد اجتماعی شرکتها) را بر نتیجه کلی فعالیتهای خود تأیید میکنند؛ در حالی که امور مالی سنتی بر نظریه کسب حداکثر سود شرکت تمرکز دارد ، رویکرد مسئولیت اجتماعی شرکت مفهومی مدرن و ذینفع محور از سازمانها را معرفی میکند (یگانه و برزگر،1398). مسئولیت اجتماعی راهبردی مقابلهای برای پاسخگویی به نگرانیهای اجتماعی، زیست محیطی و توسعه پایدار است. فورد مسئولیت اجتماعی را پیروی از قوانین اجتماعی و برآوردن انتظاراتی که جامعه از فرد دارد تعریف میکند. کاستکاو بالزارووا مسئولیت اجتماعی را تعهد مداوم برای رفتار به شیوهی اخلاقی و همراه با بهبود کیفیت زندگی افراد و خانوادههایشان به علاوه بهبود اجتماع و جامعه در مقیاس وسیعتر میدانند. پژوهشگران مسئولیت اجتماعی را ارزشی گرانبها که بر دموکراسی و جامعه دموکراتیک تأثیر میگذارد معرفی میکند(نیکومرام و همکاران،1397).
بر اساس مطالب بیان شده، مهمترین چالشهای شناسایی شده در راستای حسابداری مدیریت استراتژیک مبتنی بر ایفای نقش مسئولیتهای اجتماعی شامل موارد ذیل میباشد:
- ضعف در تعریف و تبیین اصول حسابداری مدیریت استراتژیک مبتنی بر الزامات مسئولیتهای اجتماعی؛
- ضعف در الگوسازی استراتژیک در راستای پیادهسازی مسئولیتهای اجتماعی شرکتها؛
- ضعف در توسعهی رویکردهای مدیریت ذینفعان مبتنی بر ارتقاء مسئولیتهای اجتماعی از دریچهی فعالیتهای حسابداری مدیریت استراتژیک؛
- ضعف در اتخاذ رویکردهای استراتژیک به منظور پیادهسازی مسئولیتهای اجتماعی در شرکتها؛
با توجه به موارد فوق الذکر، سؤال اصلی محقق این است که الگوی مطلوب راهبردی(استراتژیک) سازمان با رویکرد حسابداری انتقادی جهت ایفای مؤثر نقش مسئولیتهای اجتماعی چگونه است؟ به عبارت دیگر، محقق ضمن توصیف، تبیین و الگوسازی حسابداری مدیریت استراتژیک در مواجهه با مسئولیتهای اجتماعی، به دنبال شناسایی شاخصها و مؤلفههایی است که نقش حسابداری مدیریت را در توسعهی نگرش مسئولیتهای اجتماعی تعیین نماید.
2-مبانی نظری و پیشینه تحقیق
حسابداری مدیریت استراتژیک
ادبیات مربوط به حسابداری مدیریت استراتژیک بعد از مطالعات سیموندز5(۱۹۸۱) به طور قابل توجهی گسترش یافته و رویکردهایی برای حسابداری مدیریت استراتژیک معرفی شده است. از آن زمان ، علاقه به اشاعه چنین رویکرد هایی در بین شرکت ها و تعیین تأثیر آنها بر عملکرد شرکت در حال افزایش است. با این حال، در حالی که برخی از مطالعات تجربی اثبات کرده اند که رویکردهای حسابداری مدیریت استراتژیک مورد استفاده باعث عملکرد بهتر شرکت شده است(سحری و پورزمانی،1401). چنین نتایجی برای بسیاری از محققان که انتظار داشتند شیوه های حسابداری مدیریت استراتژیک با توجه به توانایی بالقوه آنها در کمک به مدیران برای مقابله با افزایش سطح رقابت و عدم اطمینان و تصمیمات استراتژیک آگاهانه، در عمل گسترش یابد، تعجب آور است(حیدرپور و سحری،1402).
مسئولیتهای اجتماعی
مسئولیت اجتماعی، رویکردی متعالی به کسب و کار است که تأثیر اجتماعی اقدامات یک سازمان بر جامعه را مورد توجه قرار میدهد. با وجود تعریفهای زیادی که از مسئولیتهای اجتماعی شده است، هنوز توافق کلی بر سر این تعریف این موضوع وجود ندارد و هنگام ارائه تعریفی جامع و بی طرف، سردرگمی پیش میآید(دی ساتنافو و همکاران،2018) که میتواند به دلیل انواع متعدد مسئولیتهای اجتماعی و مشخص نبودن حدود و ثغور آنها باشد(حاتمی و همکاران،1398). بر اساس نظر کارول(1979)، مسئولیت اجتماعی شامل انتظارهای اقتصادی، قانونی، اخلاقی و بشردوستانه جامعه از سازمان در زمان خاص است در تعریف دیگر، مسئولیت اجتماعی سازمان ناظر بر ساز و کارهایی است که روابط اجتماعی سازمان را به نفع ذینفعان، آحاد جامعه و مشتریان از طریق رعایت حقوق اجتماعی، زیست محیطی و حقوق شهروندی تحکیم و تقویت مینماید(پورعلی و رجبی،1399).
پیشینه تحقیق
والکات و سارگنت6(2021) به بررسی تفکر انتقادی در آموزش حسابداری پرداختند و نشان دادند که رشد شناختی فراگیران و پژوهشگران عرصهی حسابداری میتواند در توسعهی تفکر انتقادی مؤثر باشد. کالما و بایرد(2021) نشان داد که تفکر انتقادی در کسب و کارها دارای عوامل و راهکارهای مؤثر از جمله 1-شناسایی گرایشها و توانایی افراد، 2-توسعهی علوم حرفهای و تخصصی و 3-غنیسازی اطلاعاتی میباشد. عبدالفتح و ابود7(2021) نشان داد که شرکت هایی که افشای مسئولیت اجتماعی بالاتری دارند ، بازده سهام بیشتری دارند همچنین نشان میدهد مسئولیت اجتماعی ارزش افزایشی دارد. این یافتهها پیامدهای مهمی برای کاربران بازار سرمایه و سیاستگذار در اقتصادهای نوظهور دارد. لطیف و همکاران8(2018) نشان دادند که هدف تفکر انتقادی ترویج تفکر مستقل و قضاوت مستدل در فکر و عمل است که مستلزم ملاحظهی دو بُعد میشود: توانایی استدلال خوب و تمایل به انجام این کار. دیلارد و ویناری9(2017) در مقاله خود نشان داد که عموماً مطالعات انتقادی مجموعهای از بیعدالتیهای اقتصادی، اجتماعی و یا زیست محیطی را که توسط حوزههای انتخابی مختلف تجربه میشود، تا حدودی متمرکز، هر چند برجسته و مناسب تشخیص میدهد، و تا حدودی، این مطالعات زمینه و شرایطی را در نظر میگیرد که موجب نابرابری و بیعدالتی میشود. با این حال، با رشد این حوزه، نیاز به توسعه قویتر پیامدهای اجتماعی و سیاسی تحقیقات حسابداری انتقادی و بیان ایدهها و پیامدهای برنامههای عملی وجود دارد. علاوه بر این، بررسیها نشان میدهد که چندین حوزه انتخابی مرتبط مانند حیوانات، کودکان، نسلهای آینده، کشورهای در حال توسعه، و اقلیتهای جنسی و جنسیتی در ادبیات فعلی سهم کمی در ادبیات فعلی داشتهاند. توییدی10(2018) در مقاله خود به بررسی نظریه انتقادی در حسابداری پرداخت و استدلال ننمود که تئوری انتقادی آکسل هنته میتواند تحقیقات مهم حسابداری را به ویژه در سنت مکتب فرانکفورت پیش ببرد. همان طور که محققان حسابداری قبلی نشان دادهاند، تئوری انتقادی دانشکده فرانکفورت قصد دارد هنجارهای عقلانی یا "مهم" برای انجام کارهای اجتماعی دیرینه، که میتواند بر تحولات اجتماعی رهایی تأثیر بگذارد، به صورت توأمان بکار برد. در حالی که تئوری انتقادی قبلی بر یورگن هابرماس متمرکز است، هنته جایگزین امیدوارکنندهای را ارائه میدهد. حسابداری انتقادی هابرماسی هنجارهای مهم را از پیششرطهای عقلانی گفتمان اجتماعی خودمختار ناشی میکند. هنت مجموعه گستردهتری از هنجارها را از دو منبع جایگزین بسیج میکند: (الف) یک انسانشناسی فلسفی از توسعه خودشناختی و (ب) بازسازیهای جامعهشناختی پیششرطهای هنجاری نهادهای خاص یا شیوههای اجتماعی. نظریه انتقادی هنته میتواند بیعدالتیها و آسیبشناسیهایی را که در آن حسابداری متعهد است، روشن کند، اما خارج از لنزهای گفتمان- رویهای هابرماس قرار دارد. مقاله توییدی این امکانات را در سطوح مختلف تحقیق حسابداری مهم نشان میدهد. در درون سازمانها، انسانشناسی فلسفی شناخت هنته میتواند پدیدارشناسی غنیتری از چگونگی عملکرد حسابداری یا سیستمها در روابط بین افراد ایجاد کند. جامعهشناسی هنجاری هنته همچنین برخی از راهکارهای با سابقه کمتر و منطقیتر را برای انتقاد از مؤسسات حسابداری و چارچوبهایی که نقض وعدهها یا هنجارهای توانمند خود هستند، پیشنهاد میکند. لارسن11(2017) در مطالعهی خود نشان داد که فهم و ادراک تفکر انتقادی و یادگیری آن نیازمند دارا بودن حس همزادپنداری، رویکرد عادلانه و استقلال رفتاری در مواجهه با ذینفعان در عرصهی مالی است.
3-روششناسی تحقیق
این پژوهش، از نوع پژوهشهای کاربردی به روش کیفی بوده و شیوه انجام آن، تحلیل و بررسی مصاحبهها با رویکرد تحلیل مضمون است. تحلیل مضمون یعنی "به کارگیری روشی تکرارپذیر و معتبر برای کسب استنباط هایی از متن مصاحبهها در رابطه با موقعیتها یا ویژگیهای منبع آن" تحلیل مضمون رویکرد تجربی، روشمند و کنترل شده محتواها با استفاده از قواعد تحلیل محتوا و مراحل الگوهای آن بدون کمّی سازی عجولانه است. برای تحلیل مضمون در این پژوهش هم منابع مکتوب و هم محتوایی که پس از مصاحبه با متخصصان مرتبط با موضوع تحقیق در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بدست آمد مورد بررسی قرار گرفت. برای انتخاب مصاحبهشوندگان از روش نمونهگیری در دسترس و هدفمند به صورت گلوله برفی به تعداد 15 نفر بهره گرفته شد. این خبرگان همگی حائز معیارهای لازم برای انتخاب، از جمله تجربه زیاد، تناسب رشته با موضوع، تحصیلات دکتری و آشنایی عمیق به حوزه مربوط به مسئولیتهای اجتماعی و حسابداری مدیریت میباشند.
4-یافتهها
در اولین گام تمام مصاحبهها پیادهسازی شد و پس از حذف بخشهای زائد، اصل گفتگو تنقیح شد و برای مرحله بعد یعنی کدگذاری توصیفی آمادهسازی شد. جهت کدگذاری و نمایش کدها هم از نشانگرهایی استفاده شد که در ابتدا به معرفی این نشانگرهایی استفاده شد که در ابتدا به معرفی این نشانگرها میپردازیم:
· نشانگرP: نشان دهنده "نکته کلیدی" و مخفف کلمه Point
· نشانگرهای A,B,C,…: بیانگر موردهای مطالعه (مصاحبههای انجام شده) است.
· نشانگرهای عددی 1,2,3,… بیانگر شماره کدها است.
· به طور مثال: PE10 نشان دهنده کد دهم در مصاحبه نفر پنجم است.
در این مرحله کدهای اولیه و مضامین پایه شناسایی میشوند. در این سطح عمل کدگذاری، عمل مقطعی و ایستا نیست که یکبار اتفاق بیفتد. مقایسه مستمر کدها با یکدیگر از آن جهت که منجر به دقیقتر شدن تحلیل و بلوغ و تکامل تدریجی کدهاست، امری مهم و ضروری در تحلیل مضمون و طبقه بندی مضامین است. عدم دستیابی به مضامین و نیز عدم افزایش سطح انتزاع مضامین، نتیجه عدم مقایسه مستمر دادهها و عدم درک تفاوتها و شباهتهای میان کدهاست. محدودیت زمان، عدم تسلط کافی بر روش کیفی و عدم تعهد به فرآیند تحلیل از دلایل بروز چنین عارضهای است. کدگذاری باز، جزئی از تحلیل است که با تحلیل دقیق دادهها، نام گذاری و طبقهبندی کردن دادهها انجام میشود، در این مرحله کدگذاری باید به حدی وسیع انجام شود تا محقق قادر به کشف مفاهیم در موقعیت باز باشد. به عبارت دیگر محقق میبایست به کدگذاری هر رویداد جالب توجه نماید. ممکن است از درون یک مصاحبه کدهای زیاد استخراج شود اما وقتی کدها به طور مرتب مورد بازنگری قرار میگیرند، کدهای جدید احصاء و کدهای نهایی مشخص میشوند. جدولهای کدگذاری باز شامل دو قسمت میباشند: 1-کدگذاری اولیه، 2-مقولههای فرعی و اصلی استخراج شده از کدگذاری اولیه، این دو مرحله از کدگذاری باز، در جدولی جداگانه به تفکیک افراد مصاحبه شونده قابل مشاهده است.
[1] Positivism
[2] Interpretiveness
[3] Criticism
[4] Corporat Social Responsibility
[5] Simmonds
[6] Wolcott & Sargent
[7] Abdelfath & Aboud1
[8] Latif et al
[9] -Dilard and Vinari
[10] -Tueedi
[11] Larsson
جدول(1): کدهای مصاحبه
کد مصاحبه شونده | کد | زیرمقوله | مقوله |
1
2
| واژه مسئولیت اجتماعی در تصمیمات تجاری شرکت ها، استراتژی تجاری و حسابداری است و هدف از آن، تلاش در جهت ارتقای عملکرد اجتماعی و زیست محیطی در کنار ابعاد اقتصادی میباشد. | ارتقای عملکرد اجتماعی | عوامل مدیریتی |
مسئولیت اجتماعی شرکت ها به مسئولیت واحدهای تجاری در قبال تأثیرشان بر جامعه اطلاق می شود. | مسئولیت واحدهای تجاری در قبال تأثیرشان بر جامعه | تعریف نقش ها | |
شرکت ها به دو صورت به گزارشگری اطلاعات پیرامون فعالیت های مسئولیت اجتماعی می پردازند: 1-افشاء جداگانه تحت عنوان گزارش مسئولیت اجتماعی و 2-افشاء همراه با گزارش های سالانه | افشاء جداگانه تحت عنوان گزارش مسئولیت | گزارش دهی | |
ملاک مشروعیت تناسب با هنجارها، ارزش ها و باورها | تناسب با هنجارها، ارزش ها و باورها | تناسب سازی اهداف | |
هزینه های نمایندگی به دلیل عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران و مشاهده نشدن فعالیت مدیران توسط مالکان ایجاد می شود. | تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سهامداران | یکپارچه سازی اطلاعاتی | |
مخابره این اطلاعات ارزیابی ریسک سهامداران و به تبع آن ارزشیابی سهام توسط سرمایه گذاران را تحت تأثیر قرار میدهد. | ریسک سهامداران | اولویت دهی به سهامداران | |
محافظه کاری و تمایل کمتر به اعمال غیراخلاقی مانند مدیریت سود | محافظه کاری | عوامل مدیریتی | |
میزان مدیریت سود بالاتر و شرکت هایی که رتبه مسئولیت اجتماعی پایین تری دارند، محافظه کاری بیشتری دارند. | رتبه مسئولیت اجتماعی | پارامترهای حاکمیتی | |
ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکت و کیفیت گزارشگری مالی | کیفیت گزارشگری مالی | گزارش دهی | |
ارتباط بین درجه گزارشگری مسئولیت اجتماعی و ارزش بازار شرکت | درجه گزارشگری مسئولیت اجتماعی | گزارش دهی | |
3
| ارزش بازار شرکت در راستای توسعه مسئولیت اجتماعی | ارزش بازار شرکت | شاخص های مالی |
بعد اقتصادی به عنوان چک لیست افشای اطلاعات مرتبط با مسئولیت اجتماعی | بعد اقتصادی | توسعه پایدار | |
بعد اجتماعی به عنوان چک لیست افشای اطلاعات مرتبط با مسئولیت اجتماعی | بعد اجتماعی | توسعه پایدار | |
بعد محیطی به عنوان چک لیست افشای اطلاعات مرتبط با مسئولیت اجتماعی | بعد محیطی | توسعه پایدار | |
عملکرد اقتصادی به عنوان مؤلفه های بُعد اقتصادی | عملکرد اقتصادی | توسعه پایدار | |
4
5 | حضور در بازار و منطقه به عنوان مؤلفه های بُعد اقتصادی | حضور در بازار و منطقه | تدوین اهداف شرکت |
اثرات اقتصادی غیرمستقیم به عنوان مؤلفه های بُعد اقتصادی | اثرات اقتصادی غیرمستقیم | شاخص های مالی | |
سرمایه گذاری مسئولانه به عنوان مؤلفه های بُعد اقتصادی | سرمایه گذاری های مسئولانه | اقدامات داوطلبانه | |
مسئولیت اجتماعی شرکت ها به عنوان مسئولیت پذیری و ایفای تعهد شرکت ها در قبال گروه های مختلف ذی نفع | ایفای تعهد شرکت ها | ساز و کارهای شفاف سازی | |
مسئولیت اجتماعی شرکت ها به عنوان مسئولیت پذیری و ایفای تعهد شرکت ها در قبال گروه های مختلف ذی نفع | گروه هاي مختلف ذي نفع | اولویت دهی به سهامداران | |
گزارشگری مناسب در خصوص مسئولیت اجتماعی شرکت ها باید شامل گزارشگری ابعاد اقتصادی، محیطی و اجتماعی مسئولیت پذیری باشد | گزارشگري مناسب | گزارش دهی | |
مسئولیت اجتماعی شرکتی و افشاگرهای مرتبط با آن عامل ضروری است که به تداوم شرکت ها منجر شود. | تداوم شركت ها | پارامترهای حاکمیتی | |
گسترش مسئولیت پذیری شرکت ها بر این موضوع دلالت دارد که مسئولیت های شرکت ها از آن چه در گذشته بوده یعنی فراهم کردن پول برای سهامداران فراتر رفته است. | گسترش مسئوليت پذيري | مسئولیت پذیری | |
6 | گسترش مسئولیت پذیری شرکت ها بر این موضوع دلالت دارد که مسئولیت های شرکت ها از آن چه در گذشته بوده یعنی فراهم کردن پول برای سهامداران فراتر رفته است. | فراهم كردن پول براي سهامداران | اولویت دهی به سهامداران |
شرکت ها بایستی در برابر ذینفعان شامل سهامداران، مشتریان، کارکنان، عرضه کنندگان کالا، بانک ها، قانون گذاران، محیط و جامعه پاسخگو باشند. | سهامداران، مشتريان، | اولویت دهی به سهامداران | |
مکانیزم های حاکمیتی ساختار یافته | مکانيزم هاي حاكميتي | ساز و کارهای شفاف سازی | |
افشای حجم اطلاعات مالی و اجتماعی شرکت ها | اطلاعات مالي و اجتماعي | یکپارچه سازی اطلاعاتی | |
نگرش اقتصادی و حداکثرسازی سود و ارزش | حداکثر سازي سود و ارزش، | شاخص های مالی | |
7 | شفافیت در اصول، قوانین و مقررات | اصول | الزامات و سیاستها |
شفافیت در اصول، قوانین و مقررات | قوانین | الزامات و سیاستها | |
شفافیت در اصول، قوانین و مقررات | مقررات | الزامات و سیاستها | |
شفافیت در اصول، قوانین و مقررات | شفافیت | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
شفافیت و پاسخگویی | پاسخگویی | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
8 | مسئولیت پذیری و تفکیک مالکیت از مدیریت | تفکیک مالکیت از مدیریت | یکپارچه سازی ساختاری |
حفظ منافع عمومی با مصون سازی اطلاعات | اطلاعات مصون سازي شده | امنیت اطلاعاتی | |
منافع مدیران و مالکان همسو با اهداف شرکت | همسویی منافع مدیران و مالکان | همسویی و هم راستایی منافع | |
ساز و کارهای حاکمیت شرکتی، مالکیت سهامداران نهادی | مالکیت سهامداران نهادي | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
اعتماد سرمایه گذاران نسبت به صورت های مالی | اعتماد سرمایه گذاران | اولویت دهی به سهامداران | |
9 | تأثیر نسبت تقسیم سود بر ایفای نقش حاکمیتی شرکت | نسبت تقسیم سود | شاخص های مالی |
ارتقای سطح مسئولیت اجتماعی | سطح مسئولیت اجتماعی | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
تأثیر اندازه شرکت بر ایفای نقش مسئولیت های اجتماعی | اندازه شرکت |
پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
افزایش میزان وجوه نقد | میزان وجوه نقد | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
فرصت رشد برابر برای سهامداران | فرصت رشد | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
10 |
پیاده سازی اهرم مالی | اهرم مالی | پارامترهای حاکمیت شرکتی |
تحلیل بازده دارایی | بازده دارایی ها | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
شناسایی معیار چرخه صنعت | معیار چرخه صنعت | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
اعتماد سرمایه گذاران نسبت به صورت های مالی | اعتماد سرمایه گذاران | اولویت دهی به سهامداران | |
پیاده سازی اهرم مالی | اهرم مالی | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
11 | تحلیل بازده دارایی | بازده دارایی ها | پارامترهای حاکمیت شرکتی |
شناسایی معیار چرخه صنعت | معیار چرخه صنعت | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
اعتماد سرمایه گذاران نسبت به صورت های مالی | اعتماد سرمایه گذاران | اولویت دهی به سهامداران | |
تأثیر نسبت تقسیم سود بر ایفای نقش حاکمیتی شرکت | نسبت تقسیم سود | شاخص های مالی | |
ارتقای سطح مسئولیت اجتماعی | سطح مسئولیت اجتماعی | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
12 | تأثیر اندازه شرکت بر ایفای نقش مسئولیت های اجتماعی | اندازه شرکت | پارامترهای حاکمیت شرکتی |
افزایش میزان وجوه نقد | میزان وجوه نقد | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
مکانیزم های حاکمیت شرکتی، مالکیت سهامداران نهای است. | مکانیزم های حاکمیت شرکتی | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
شناسایی وضعیت مالکیت سهامداران | مالکیت سهامداران | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
13 | تدوین استراتژی کارکنان و سایر ذینفعان | استراتژی کارکنان و سایر ذینفعان | همسویی و هم راستایی منافع |
برقراری مشارکت فعال در بین ذینفعان | مشارکت فعال | مشارکت و تعامل سهامداران | |
برقراری ارتباط مداوم و دوره ای با ذینفعان | ارتباط با ذینفعان | همسویی و هم راستایی منافع | |
پیاده سازی بستر رقابت عادلانه | رقابت عادلانه | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
پیاده سازی مکانیزم های حاکمیت شرکتی | مکانیزم های حاکمیت شرکتی | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
14 | مکانیزم های حاکمیت شرکتی، مالکیت سهامداران نهای است. | مکانیزم های حاکمیت شرکتی | پارامترهای حاکمیت شرکتی |
پاسخگویی و تعهد یک شرکت در قبال عملکرد خود در برابر اجتماع | پاسخگویی در قبال عملکرد شرکت | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
برقراری حس تعهد در قبال عملکرد شرکت | تعهد در قبال عملکرد شرکت | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
ارائه اطلاعات دقیق از سوی شرکت ها به رعایت اخلاق حرفه ای | رعایت اخلاق حرفه اي | پارامترهای مسئولیت های اجتماعی | |
ایجاد روابط قوی با مشتریان | روابط با مشتریان | اولویت دهی به سهامداران
| |
| ایجاد ساز و کارها و رویه های حاکمیتی | اتخاذ رویه های حاکمیتی | پارامترهای حاکمیت شرکتی |
تمرکز بر مالیکت نهای شرکت ها | تمرکز مالکیت | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
15
| شناخت نسبت به نظریه نمایندگی | نظریه نمایندگی | پارامترهای حاکمیت شرکتی |
کسب رضایت روانی سهامداران | رضایت روانی سهامداران | اولویت دهی به سهامداران | |
شناخت نسبت به ارکان هیئت مدیره شرکت | هیئت مدیره | مشخصه های شرکت | |
ایجاد ساختار مالکیت شرکت | ساختار مالکیت شرکت | مشخصه های شرکت | |
تدوین ساز و کارهای مالکیت نهادی | مالکیت نهادی | پارامترهای حاکمیت شرکتی | |
در نظر گرفتن حقوق سهامداران | حقوق سهامداران | اولویت دهی به سهامداران |
در جدول (2) محتوای بدست آمده به صورت یکپارچه نشان داده شده است:
جدول(2): یکپارچهسازی مفاهیم و محتوای به دست آمده از مصاحبه با خبرگان
ابعاد اصلی | مقوله ها | زیرمقوله ها |
عوامل الزام آور | الزامات مبتنی بر شفافیت مالی | تدوین سیاست های مسئولیت های اجتماعی |
تدوین سیاست ها و الزامات | ||
سیاست های اجرایی مسئولیت های اجتماعی | ||
استراتژی ها و سیاست های هسته مرکزی سازمان | ||
استراتژی های مدیریت | ||
خط مشی گذاری مبتنی بر شفافیت اطلاعات | ||
خط مشی اجتماعی | ||
تدوین دستورالعمل های اجرایی | ||
تدوین سیاست ها | ||
تدوین الزامات قانونی | ||
رعایت و تبعیت از قوانین و مقررات | ||
اصول | ||
هم سویی و همراستایی استراتژیک بین مدیران و ذینفعان | هم راستایی اهداف شرکت | |
هم راستایی دیدگاه ها | ||
تدوین اهداف شرکت مبتنی بر شفافسازی مالی | اهداف کسب و کار | |
تدوین اهداف بلندمدت | ||
اهداف کوتاه مدت | ||
بهینه سازی اهداف شرکت | ||
اهداف مالی شرکت | ||
حضور در بازار و منطقه | ||
اهداف مالی | ||
ورود به بازارهاي جدید صادراتی، | ||
هدف گذاری | ||
تصمیمات شرکت | ||
ارزش بازار | ||
اهداف کسب و کار | ||
عوامل ساختاری | افشاء اطلاعات به نفع ذینفعان | افشا احترازی |
افضا مطلوب | ||
افشا دوجانبه | ||
مصون سازی اطلاعات | امینت اطلاعات ذینفعان | |
محرمانگی اطلاعات | ||
سطح دسترسی افراد | ||
جریان اطلاعاتی | تبادلات اطلاعاتی | |
اثرگذاری بر مبادلات مالی | ||
گزارش دهی بهنگام | انتشار گزارشات سالانه | |
انتشار عملکرد شرکت | ||
گزارشات محیطی و اجتماعی | ||
طراحی فرآیندهای گزارش دهی | ||
ارایه گزارشات مالی | ||
اولویت های گزارش دهی مسئولیت های اجتماعی | ||
ایجاد ساختارهای گزارش دهی یکپارچه | ||
افشاء جداگانه تحت عنوان گزارش مسئولیت | ||
کیفیت گزارشگری مالی | ||
درجه گزارشگری مسئولیت اجتماعی | ||
ساز و کارهای شفاف سازی | ایجاد ساز و کارهای شفافیت مالی | |
فرآیند تصمیم گیری | ||
استقرار سیستم های کنترلی | ||
شفافیت اطلاعات سهامداران | ||
شفاف سازی عملکرد مدیران | ||
ارتقا شفافیت و بازارهای کارآمد | ||
ایجاد مکانیزم های تصمیم گیری در شرکت | ||
چارچوب سازی مکانیزم های حسابداری مدیریت | ||
مدیریت ریسک و چالش های امنیتی جدید و ناشناخته | ||
ایجاد عرصه رقابتی | ||
استقرار سیستم شفاف مالی | ||
عملکرد عادلانه | ||
مدیریت مشارکتی | مشارکت در تصمیم گیری | |
مشارکت سهامداران در تصمیمات | ||
فرآیندهای تصمیم گیری | ||
مشارکت اجتماعی | ||
عوامل بسترساز | تعریف نقش ها | کنترل اقدامات |
تعریف نقش ها و مسئولیت ها | ||
تفویض اختیارات | ||
سیستم پاسخگویی | ||
سلسله مراتب گزارش دهی | ||
نظارت و کنترل | نظارت مؤثر بر اعضای هیئت مدیره | |
محدودسازی | ||
ایجاد مکانیزم های کنترلی | ||
ایجاد کمیته ممیزی و نظارت | ||
کنترل اثربخش کسب و کار | ||
کنترل نرخ ها و شاخص های مالی | ||
طراحی سیستم های کنترلی | ||
هدایت و راهبری | هدایت بازارهای مالی | |
اولویت دهی به علایق ذینفعان | ||
ایجاد فصل مشترک بین ذینفعان و شرکت | ||
مکانیسم های هدایت و کنترلی | ||
هدایت بازارهای مالی | ||
اولویت دهی به علایق ذینفعان | ||
عوامل تسهیل گر | یکپارچه سازی اطلاعات مالی | یکپارچه سازی استراتژی های شرکت با مسئولیت های اجتماعی |
شفاف سازی اطلاعات | ||
همکاری بین شرکت و سهامداران | ||
افشای اطلاعات عملکردی | ||
افشاری اطلاعات مالی | ||
افشای اطلاعات ذینفعان | ||
ارتباط بین مدیران و سهامداران | ||
همسوسازی دیدگاه و علایق سهامداران و مالکان | ||
ایجاد ساختار سهامداران | ||
یکپارچگی بین مدیریت، اعضای هیئت مدیره و سهامداران | ||
ارتباط بین اهداف اجتماعی و اقتصادی | ||
ایجاد یکپارچگی مالی | ||
یکپارچه سازی ساختاری | تفکیک مالکیت از مدیریت | |
عدم تقارن اطلاعاتی | ||
مشوق ها و تسهیلات | اولویت دهی به ذینفعان | |
حداکثرسازی منافع ذینفعان | ||
سودآوری به نفع ذینفعان | ||
فرهنگ سازی | نگرش های مالی شرکت | |
رفتار مسئولیت های اجتماعی | ||
نهادینه سازی اخلاق کسب و کار حرفه ای | ||
رفتارسازی حرفه ای | ||
ارتقاي آموزش و ارتقاء و حفاظت از فرهنگ، |
بر اساس دستهبندی صورت گرفته، الگوی پارادایمی تحقیق به صورت شکل(1) میباشد:
شکل(1): الگوی پارادایمی تحقیق |
5-بحث و نتیجهگیری
در این تحقیق مهمترین مسئلهی موجود در بسیاری از شرکتهای دولتی، خصولتی و خصوصی که همانا الگوی حسابداری مدیریت استراتژیک مبتنی بر تفکر انتقادی از منظر ایفای نقش مسئولیتهای اجتماعی است، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. پس از تبیین چالشها و دغدغههای موجود در زمینهی بسترهای حسابداری مدیریت استراتژیک به منظور ایفای نقش مسئولیتهای اجتماعی، به ارائهی مبانی نظری تحقیق و پژوهشها و نظریهها و مدلهای مبنایی و تبیین روند مطالعات مرتبط با مسئولیتهای اجتماعی و حسابداری مدیریت استراتژیک پرداخته شد. در بررسی و تحلیل نظریات سعی شد که مبانی و نظریههای مسئولیتهای اجتماعی مد نظر قرار داده بودند مورد بررسی قرار گیرند. همچین در این بخش تاریخچه، تعاریف، اصول، مدلها، نقشها و مسئولیتها، اهداف غایی استانداردهای بینالمللی و نمونههای موفق در این حوزه به همراه نظامهای جهانی رتبهبندی بررسی شد و تئوریهای حسابداری مدیریت استراتژیک از منظر تئوریپردازان حسابداری، حسابرسی، حسابرسی مدیریت و مدیریت استراتژیک مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در مرحلهی بعد و در بخش کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون به شناسایی ابعاد و مؤلفههای مؤثر بر ایفای نقش مسئولیتهای اجتماعی با تأکید بر حسابداری مدیریت استراتژیک پرداخته شد. در این تحقیق، مدل حسابداری مدیریت استراتژیک در قالب چهار مضمون اصلی و شانزده مضمون فرعی طی کدگذاری ارائه و تبیین شد. چهار مضمون اصلی شامل عوامل الزام آور،عوامل ساختاری،عوامل بستر ساز و عوامل تسهیل گر است. مضامین الزامات ناظر بر اقداماتی است که در راستای همسوسازی، همراستایی و جهتدهی به ترجیحات، انتظارات و اقدامات مدیران، اعضای هیئت مدیره و تمامی ارکان اجرایی شرکتها، به منظور ایجاد شفافیت مالی به عنوان یکی از شئون مسئولیتهای اجتماعی از طریق بستر حاکمیت شرکتی به نفع ذینفعان، سهامداران و مشتریان انجام میشود. بر اساس نتایج حاصل از مصاحبه با خبرگان ، عوامل الزامآور شامل تدوین اهداف شرکت مبتنی بر شفافسازی مالی، همسویی و همراستایی استراتژیک بین مدیران و ذینفعان و تدوین اسناد بالادستی مبتنی بر شفافیت مالی است. با توجه به مطالعات صورت گرفته در زمینهی اقدامات مورد نیاز در راستای ایجاد الزامات مورد نیاز به این موضوع اشاره کردند که در بسیاری از شرکتها و سازمانها، تدوین یک نقشهی راه عملیاتی مبتنی بر شفافیت مالی، میتواند سهم بسزایی در ایفای تعهدات توسط مدیران در قبال سهامداران و ذینفعان را ایجاد نماید. رعایت و تبعیت از قوانین و مقررات به عنوان یکی از مهمترین مؤلفههای بُعد اقتصادی در مقالات اشاره شده است و همچنین در راستای الزامات، تدوین و ابلاغ آئییننامهها به منظور هدایت و راهبری ذینفعان و سهامداران میتواند بر لازمالاجرا شدن اقدامات در راستای شفافیت مالی بیفزاید. در بُعد مضامین الزامآور، تدوین اهداف شرکت در مسیر شفافسازی اطلاعات در قالب نقشهی راه میتواند شرکت را به منظور هدفگذاری و شاخصگذاری مناسب به منظور پایش و کنترل اهداف شفافسازی کمک نماید. مضامین الزامآور مجموعهای از قواعد، قوانین، ساختارها و فرآیندهایی را میتواند ایجاد نماید که در تدوین، تنظیم، تفسیر، تبعیت و اجرای قانون مورد استفاده قرار گیرد. ایجاد مضامین الزامآور در شرکتها سبب حفاظت از حقوق سهامداران و ذینفعان میگردد و قواعد و هنجارها و ارزشهایی که سازمانها میبایست از آنها تبعیت نمایند را وضع و اجرا مینمایند. این سیستم هم قوانین ملی و هم قوانین وضع شده توسط سازمانهای ذی نقش و ناظر بر حاکمیت شرکتی و نهادهای نظارتی سایر ذینفعان را در بر میگیرد. لاپوترا و همکاران(2000) در تحقیق خود بر اهمیت حمایت از سرمایهگذاران از منظر قانونی تأکید میکنند و بیان میکنند که الزامات مفیدترین ساز و کار کنترل و حمایت از سرمایهگذاران میباشند. الزامات، روابط میان عاملیان سازمانی با کلیهی ذینفعان را میتواند تنظیم نماید و معیار و مبنایی برای رسیدگی به شکایات و دعوا باشد. این سیستم میتواند به عنوان قراردادی به منظور شفافیت مالی و غیرمالی شرکتها قلمداد شود و ابزاری توانمند به منظور کنترل بیرونی به حساب آید. در همین زمینه، کروسلند و همبریک(2011) بیان میکنند که قوانین سازمانها و نهادهای ملّی و وابسته به دولت و حاکمیت میتواند جهت ترجیحات و رفتار مدیران را تعیین نماید. الزامات بایستی بر اساس نُرمها و هنجارهای ملی هر کشور تدوین شود و سبب بازتنظیم قواعد شناختی و فیلترهای ذهنی حاکمان شرکتها شود. بسیاری از آئین نامهها و دستورالعملهای ناکارآمد در کشور ما، ترجمه شده مقررات سایر کشورها است که در آنها بستر و زمینهای که آن قانون میخواهد برای اجرایی شدن دیده نشده است. یکی دیگر از مضامین اصلی در راستای شفافیت مالی شرکتها به نفع ذینفعان و سهامداران، مضامین سازمان رَسی است. یکی از مشکلات عمده در مسیر تحقق حسابداری مدیریت استراتژیک، منفعل عمل کردن حاکمان شرکتی است. حسابداری مدیریت استراتژیک در سازمانها نقش راهبردی و ادارهکننده دارد و این نقش میتواند مسیر دستیابی به شفافیت مالی را تسریع بخشد. حاکمیت شرکتی میتواند به عنوان یک تسهیلکننده عمل نماید و در فرآیند طراحی و تعدیل مأموریت، اهداف، استراتژیها و سیاست نقش رهبری را بر عهده گیرد و از کمیتههای فعال و پویا و جهتدهنده که در اختیار میگیرد، این مسیر را هموار سازد. در راستای ایجاد شفافیت مالی به عنوان یکی از مهمترین کارکردهای مسئولیت اجتماعی، حاکمیت شرکتی با ایجاد ساز و کارهای نظارتی میتواند یک حرکت فعالانه را به سمت ایجاد شفافیت مالی صورت دهد. حسینی و حقیقت(1395)، بیان میکنند که پیادهسازی مکانیزمهای حسابداری مدیریت استراتژیک و ایجاد بستر رقابت عادلانه بین سهامداران، بر تعدیل عملکرد مالی شرکت نقش مهمی را ایفا مینماید. صبوحی و محمدزاده(1397)، ایجاد ساختار حسابداری مدیریت استراتژیک در راستای بهبود عملکرد شرکت را ضروری میداند که در این مسیر، ارزیابی عملکرد مالی شرکت و تدوین ساز و کارهای نظارتی و ارزیابی اهمیت دارد. آرسیز(2017) معتقد است که تدوین اهداف بلندمدت به منظور تصمیمگیری در راستای نقش مسئولیتهای اجتماعی به منظور شاخصگذاری و ارزیابیهای مقطعی و دورهای میتواند بر تحقق شفافیتمالی مؤثر باشد. ساز و کارهای بازار سهام میتواند حاکمیت شرکتها، مدیران و اعضای هیئت مدیره را کنترل نماید. نمایان شدن کاهش ارزش سهام در بازار سرمایه میتواند از ضعف مدیران سازمان در اتخاذ تصمیمات راهبردی و اقدامات مناسب نشأت بگیرد. دالتون و همکاران(2007) معتقد هستند که بازار ساز و کاری دارد که میتواند شرکتها را پایش و کنترل نماید و این ساز و کار مبتنی بر این منطق استوار است که بازار بر اساس بخش از منظومهی عملکردی اعضای تصمیمگیر فعالیت میکند. سومین مضمون اصلی به دست آمده در راستای تحقق شفافیت مالی، مضامین توسعه ساختاری است. مضامین توسعه ساختاری، ناظر بر اقداماتی است که مسیر پیادهسازی الزامات را تسهیل و تسریع مینماید. طبق نظر آنسیو و همکاران(2020) تا مادامی که پشتیبانی و یکپارچهسازی اطلاعات در شرکتها صورت نگیرد، نباید به زنده ماندن مسئولیتهای اجتماعی و شفافیت مالی امیدوار بود. تنظیم و برقراری زیرساختهای اساسی، ایجاد تمهیدات مالی به منظور تقویت نرم افزاری و سخت افزاری میتواند شرکت را در مسیر دستیابی به مزیتهای شفافیت مالی کمک نماید. حاکمیت شرکتی، از طریق بسترسازی مناسب از طریق گفتمانسازی و جریانسازی اطلاعاتی از طریق تهمیدات ساختاری و ارتباطاتی در سازمان ایجاد میشود و هر دو از عناصر ضروری برای موفقیت شفافیت مالی تأثیرگذار هستند. مصونسازی و ایمنسازی اطلاعات به عنوان یک عامل پیشبرنده در جریانسازی مطلوب اطلاعات در سازمان، تأثیرگذار است. تمامی مدیران و ذینفعان باید این اطمینان را داشته باشند که ایمن سازی اطلاعات، میتواند مسیر تحقق شفافیت مالی را تسهیل نماید. تمامی آحاد سهامداران و ذینفعان باید این حقیقت را دریابند که حفظ محرمانگی اطلاعات و مالکیت معنوی میتواند نقش مهمی را در راستای پیادهسازی شفافیت مالی صورت دهد.
6-منابع و مآخذ
1. پورعلی. محمدرضا. داداشی. نسرین. (1401). تاثیر مسئولیت اجتماعی و ریسک پذیری بر عملکرد شرکت ها با توجه به متغیر تعدیل گر محدودیت مالی. فصلنامه حسابداری مدیریت، شماره 41.
2. پورعلی، محمدرضا. رجبی، علی اکبر. (1399). مروری نظری بر نقش مسئولیت اجتماعی شرکت (اخلاق فراسازمانی) در پیشبینی سود توسط سرمایه گذاران. فصلنامه مطالعات حسابداری و حسابرسی، سال نهم. شماره34.
3. طالب نیا، قدرت. رجب دری، حسین. (1397). بررسی عوامل مؤثر بر مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها. فصلنامه مدیریت اسلامی، دوره 26، شماره2.
4. روباری، سیده امنه. کردستانی، غلامرضا. (1400). وضعیت حسابداری مدیریت استراتژیک در ایران: رویکرد تکتیکی – مدیریتی. فصلنامه حسابداری مدیریت. دوره10، شماره40.
5. کرسول، جان. دبلیو،ک.(1390). روش های پژوهش ترکیبی. تهران: نشرآبیژ.
6. گافکین، میکائیل؛ مهتدی، اعظم و اصغری، ایرج. (1394). مروری بر تئوری های انتقادی حسابداری. فصلنامه حسابداری، 5(2)، 59-78.
7. سحری، محمدرضا. حیدرپور، فرزانه. (1402). ویژگی های حاکمیت شرکتی، حسابداری مدیریت استراتژیک و حسابداری مدیریت، دوره 12، شماره45.
8. مهتدی، اعظم؛ .حجازی، رضوان؛ حسینی، سیدعلی و مومنی، منصور. (1397). به کارگیری تکنیک تحلیل مؤلفه های اصلی در داده کاهی متغیرهای مؤثر بر بازده مالی مبتنی بر رویکرد مالی رفتاری. فصلنامه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، 10(37)، 25-52.
9. محمدپور، احمد. (1392). بررسی روش نظریه داده بنیاد. فصلنامه پژوهش های کیفی.
10. مشایخ، شهناز، پارسایی، منا، کرانی، اکرم. (1400). رابطه بین مسئولیت اجتماعی شرکتها با کیفیت اطلاعات حسابداری و گزارش حسابرس.فصلنامه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی، دوره13، شماره51.
11. نظری، مونا؛ رهنمای رودپشتی، فریدونی؛ نیکومرام، هاشم و پورزمانی، زهرا. (1397). ارائه الگوی اصول یکپارچه حسابداری مدیریت مبتنی بر تفکر انتقادی. حسابداری مدیریت، 11(39)، 67-81.
12. نوری، شهرام. خدابخشی، پاریجان. زارعی، سمیرا. (1401). نقش حسابداران مدیریت بر شیوههای اجرایی حسابداری مدیریت استراتژیک: نقش فرهنگ سازمانی و سیستمهای اطلاعاتی. فصلنامه تحلیل بازار سرمایه، شماره4.
13. یگانه، یحیی، سهرابی، حسینعلی. کناری،محمد.(1398). ارتباط گزارشگری مسئولیت اجتماعی با ارزش شرکت. فصلنامه پژوهش های حسابداری مالی و حسابرسی.
14. Beck, U. (1992).Risk society: Towards a new modernity. London, England: Sage Publications.
15. Bevir, M. (1999). Foucault, power and institutions. Political Studies, 47(2), 345–359.
16. Bucaro, A. (2019). Enhancing auditors critical thinking in audits of complex estimates. Journal of Accounting Organization and Society, 73, 35-49.
17. Bricker, R.J. and Previts, G.J. (1990). The sociology of accountancy: A study of academic and practice community schisms. Accounting Horizons, 4(1), 1–14.
18. Brown, J. and Dillard, J. (2013). Agonizing over engagement: SEA and the death of environmentalism debates. Critical Perspectives on Accounting, 24(1), 1–18.
19. Broadbent,J. (2002). Critical Accounting Research: A View from England. Critical Perspectives on Accounting 13(4):433-449.
20. Brown, J. (2009). Democracy, sustainability and dialogic accounting technologies: Taking pluralism seriously. Critical Perspectives on Accounting, 20(3), 313–342.
21. Burchell, S., Clubb, C., Hopwood, A., Hughes, J. and Nahapiet, J. (1980). The roles of accounting in organizations and society. Accounting, Organizations and Society, 5(1), 5–27.
22. Burrell, G. and Morgan, G. (1979). Sociological paradigms and organisational analysis. Aldershot, England: Ashgate Publishing.
23. Calma.A., Baird. V.C.,(2021). Assessing critical thinking in business education: Key issues and practical solutions. The International Journal of Management Education, Volume19.
24. Chabrak, N. (2021). Money talks: The language of the Rochester School. Accounting, Auditing & Accountability Journal, 25(3), 452–485.
25. Chalmers, A.F. (2013).What is this thing called Science?. (4th ed.). Indianapolis, IN: Hackett Publishing Company.
26. Chiapello, E. (2017). Critical accounting research and neoliberalism. Critical Perspectives on Accounting, 43, 47-64.
27. Paltrinieri, A., Dreassi, A., Migliavacca, M., Piserà, S., 2020. Islamic finance development and banking ESG scores: evidence from a cross-country analysis. Res. Int. Bus. Financ. 51, 101100. Patten, D.M., 1992. Intra-industry environmental disclosures in response to the Alaskan oil spill: a note on legitimacy theory. Account. Organ. Soc. 17 (5), 471–475.
proposing a role model of accounting strategic management based on playing the role of social responsibilities
1Reza Mozaffari
2 Mohammad Reza Pourali*
3 Mahmoud Samadi Largani
4Seyyed Fakhreddin Fakhr Hosseini
Abstract
The success of any organization in achieving its goals depends significantly on the decisions of managers. The success of strategic management accounting also depends on being able to improve managers' decision-making by providing useful information; But the main issue in strategic management accounting is paying attention to the stakeholders and effective management on them through the use of social responsibility components, which recently became one of the requirements of the accounting and financial field among businesses. , companies and organizations have been mentioned. For this purpose, in this article, using the method of thematic analysis, a conceptual model has been presented in line with the presentation of the accounting model of strategic management based on the role of social responsibilities through interviews with experts. It was targeted and accessible to 15 people until reaching theoretical saturation. The research results in the form of the presented model have four dimensions including binding factors that include requirements based on financial transparency, strategic alignment and alignment between managers and stakeholders, formulation of company goals based on financial transparency, structural factors including information disclosure. For the benefit of the stakeholders, information security, information flow, timely reporting, transparency mechanisms and collaborative management and foundational factors including role definition, monitoring and control, guidance and leadership and facilitating factors including the integration of financial information, integrated It is structural building, incentives and facilities and cultural building.
Keyword: Strategic management accounting, Theme analysis, Social Responsibilities
[1] Ph.D Student of Accounting, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran.Rmozaffari803@gmail.com
[2] *Associate Professor of Accounting Department, Chalous Branch, Islamic Azad University, Chalous, Iran (Corresponding Author)Pourali@iauc.ac.ir
[3] Assistant Professor of Accounting Department, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran. mstlargani@gmail.com
[4] Associate Professor of Accounting Department, Tonekabon Branch, Islamic Azad University, Tonekabon, Iran.Sf.fakhrhosseini@iau.ac.ir