بررسی ویژگی‌های زبانی و بلاغی شعر دفاع مقدس (مورد مطاله: گزیده اشعار جشنواره استانی شعر دفاع مقدس خراسان رضوی)
محورهای موضوعی : مجله «مطالعات ادبی دینی» بر آن است تا با رویکردي میان رشته‌‌اي، بستري براي پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این حوزه فراهم آورد. در این راستا، از مقـالات علمـی و پژوهشـی مـرتبط بـا محورهاي ذیل استقبال می‌کنیم: * نقد و تحلیل متون ادبی دینی * بررسی تطبیقی ادبیات دینی در ایران و جهان * تأثیر متقابل دین و ادبیات بر یکدیگر * جایگاه دین در شکل‌گیري و تحول ژانرهاي ادبی * بازتاب مفاهیم و آموزه‌هاي دینی در آثار ادبی * نقد و بررسی رویکردهاي مختلف به ادبیات دینی * ادبیات دینی در عصر حاضر و چالش‌هاي پیش رو از تمامی پژوهشگران، اساتید و دانشجویان علاقه‌‌مند به این‌حوزه دعوت می‌کنیم تا با ارسـال مقـالات و پژوهش هاي خود، ما را درنیل به اهداف مجله یاري رسانند. امید است که ایـن تـلاش جمعـی، گـامی مؤثر در جهت اعتلاي فرهنگ و ادب این مرز و بوم باشد. بی‌گمان با همکاري و مشـارکت شـما، ایـن مجله می‌تواند به مرجعی معتبر و تأثیرگذار درحوزه مطالعات ادبی دینی تبدیل شود.
1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، تربت حیدریه، ایران.
کلید واژه: ادبیات پایداری, شعر دفاع مقدس, بلاغت, زبانشناسی, سبک شناسی,
چکیده مقاله :
شعردفاع مقدس نقش مهمی در انتقال مفاهیمی مانند ایثار، شهادت، مقاومت و وطن‌دوستی دارد. این مضامین بخش مهمی از هویت فرهنگیوملی جامعه را تشکیل می‌دهند.اشعار دفاع مقدس، فرهنگ مقاومت و پایداری را به نسل‌های بعد منتقل میکنند وموجب زنده نگهداشتن این ارزش‌ها می‌شوند. این شعرها از نظر زبانشناسی، سبکی و بلاغی ویژگی‌های خاصی دارند. بررسیآن‌ها نشان میدهد که چگونه زبان و ادبیات فارسی در واکنش به ادبیات پایداری و رویدادهای اجتماعی و تاریخی متحول شدهاست. بررسی اشعار دفاع مقدس به درک بهتر جایگاه شعر حماسی و اجتماعی در ادبیات معاصر کمک میکند. این اشعار با تقویت احساس همبستگی ملی، به عنوان ابزاری برای پیوند میان نسل‌ها عمل میکنند. این پژوهش ضمن بررسی ویژگی‌های زبانی و بلاغی اشعار برگزیده جشنواره استانی شعر دفاع مقدس میکوشد تا نشان دهد که چگونه ادبیات پایداری و شعر دفاع مقدس می‌تواند در مقابله با آسیب‌های جنگ، تسلی‌بخش باشد و حس افتخار و هویت را در جامعه تقویت کند. هدف از این تحقیق، تحلیل ساختار زبانی، نحوی، واژگانی و گفتمانی این اشعار و همچنین ارزیابی عناصر بلاغی وآرایه‌های ادبی به‌کاررفته درآن‌هاست. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و داده‌ها از طریق بررسی گزیده‌ای از اشعار منتخب جمع‌آوری شده‌اند. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که اشعار دفاع مقدس از انسجام زبانی بالایی برخوردار است و بهره‌گیری از آرایه‌های ادبی نظیر تشبیه، استعاره، کنایه و مجاز، سبب تقویت بار معنایی و عاطفی آنها شده است. همچنین، سبک بیانی این اشعار نشان‌دهنده ترکیب هماهنگ عناصر روایی و احساسی است که به تبیین پیام‌های حماسی و ارزشی دفاع مقدس کمک میکند.
Sacred Defense poetry serves as a powerful medium for conveying themes such as sacrifice, martyrdom, resistance, and patriotism—elements that constitute an essential part of the cultural and national identity of Iranian society.These poems preserve and transmit the culture of resilience and endurance across generations, ensuring the perpetuation of these core values. Analyzing Sacred Defense poetry provides deeper insights into the status and evolution of epic and social poetry within contemporary Persian literature. These poems, by fostering a sense of national solidarity, act as a bridge between generations, preserving cultural memory and reinforcing collective identity. This study aims to investigate the linguistic and rhetorical characteristics of selected poems from the Provincial Festival of Sacred Defense Poetry in Khorasan.The research seeks to demonstrate how resistance literature and Sacred Defense poetry not only offer solace in confronting the traumas of war but also reinforce a sense of pride and identity within the community.To achieve this, the study employs a descriptive-analytical method, analyzing the structural, syntactic, lexical, and discursive features of the selected poems, along with evaluating the rhetorical devices and literary techniques applied within them. The findings reveal that Sacred Defense poetry demonstrates a high degree of linguistic coherence, enriched through the strategic use of literary devices such as simile, metaphor, irony, and metonymy, all of which enhance the poems’ emotional and semantic depth. Moreover, the expressive style of these poems reflects a harmonious interplay of narrative and emotional elements, effectively conveying the epic and value-laden messages of Sacred Defense
امیری خراسانی، احمد. (1389). نامه پایداری(مجموعه مقالات اولین کنگره ادبیات پایداری)، کرمان: بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس.
بصیری،محمد صادق، کافی، غلامرضا و رعیت نژاد، فاطمه. (1394). مقاله «بررسی برجستگی های لفظی و ساختاری شعر دفاع مقدس استان کرمان». نشریه ادبیات پایداری. سال هفتم، شماره13، پاییز و زمستان1394. صص24-1
پورنامداریان، تقی. (1374). دیدار با سیمرغ (تحلیل اندیشه و هنر عطار). تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
جرجانی، عبدالقاهر، (1370). اسرار البلاغه، ترجمۀجلیل تجلیل. انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
پورنامداریان، تقی. (1364). رمز و داستان های رمزی در ادب فارسی. تهران: انتشارات علمی.
حق شناس، علی محمد. (1370). مقالات ادبی- زبان شناختی. تهران: نیلوفر.
خلیقی، عزت و علوی مقدم، سید محمد.(1398). «واکاوی ویژگی‌های زبانی و محتوایی در شعر شاعران دفاع مقدس». دوفصلنامه ادبیات دفاع مقدس. شماره1، بهار و تابستان1398، صص26-13
درويش، محمود. (2002) حالة حصار، دار رياض الريس للكتب و النشر، لبنان.
درويش، محمود.(1363). یادداشت های غم انگیز روزانه. برگردان امیره ضمیری. انتشارات امیرکبیر. تهران.
سنگری، محمد رضا.(1380). نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس، تهران: پالیزان.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1380). شعر معاصر عرب. تهران: سخن.
صادقی، معصومه و چال¬دره، طاهره.(1397). «بن مایه های ادب پایداری در سروده های سلمان هراتی و عبدالوهاب البیاتی». فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد. شماره 13، بهار 97. صص 143-120
لیکاف، جورج؛جانسون، مارک، (1397). استعاره هایی که با آنها زندگی می کنیم، ترجمۀجهانشاه میرزابیگی. انتشارات آگه، تهران.
محنایه، ریاض،(1389). گفتاری در ادبیات جنگ و ادبیات مقاومت، ترجمه زهرا حق دوست راد، مجله کتاب ماه ادبیات، شماره 40، صص 82-81.
مدرسی، فاطمه؛ خجسته مقال،زهرا،(1392).« جلوه های مقاومت و پایداری در شعر طاهره صفار زاده، مجله ادبیات پایداری، سال پنجم، شماره 9، صص 382- 362.
مقدادی، بهرام. (1378). فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی از افلاطون تا عصر حاضر. فکر روز.
مکارمی نیا، علی. (1383). بررسي شعر دفاع مقدس. تهران: ترفند
واﺣﺪ،ﺳﻴﻨﺎ (1375)، ﺷﺨـﺼﻴﺖﻣﻠّـﻲودﻓـﺎعﻣﻘـﺪس،ﺗﻬـﺮان:ﺣـﻮزهﻫﻨـﺮ،چـﺎپ اول.
درويش، محمود. (2002) حالة حصار، دار رياض الريس للكتب و النشر، لبنان.
درويش، محمود.(1363). یادداشت های غم انگیز روزانه. برگردان امیره ضمیری. انتشارات امیرکبیر. تهران.
1.
Day Lewis, C. (1966). The Poetic Imag. London: Oxford University Press. 2. Karami Chemeh, Y., Hashemi, M., & Ahmadi, M. (2023). Linguistic analysis of the Holy Defense poem. Literary Arts, 15(3), 63-84. DOI: 10.22108/LIAR.2023.138234.2286
3. Mohseni, M., Shirin Kam, Sh., Ghanipour Malikshah, A., & Pirouz, Gh. (2019). Analysis of the poems of the Islamic Revolution and Holy Defense based on Leach's rule. Literary Arts, 12(1), 117-133. DOI: 10.22108/LIAR.2020.119840.1735
4.
Lakoff, G., & Johnson, M. (1980). Metaphors We Live By. University of Chicago Press