مطالعه تطبیقی برنامه های توسعه ایران و کره جنوبی در چهار دهه گذشته با تاکید بر توسعه اقتصادی- سیاسی

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

رضا قادری ¹ , علیرضا محسنی تبریزی ² , محمدحسین پوریانی ³

1 - دانشجوی دکتری جامعه شناسی سیاسی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکزی، ایران
2 - استاد جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استادیارجامعه شناسی فرهنگی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی، مرکزی، ایران

تاریخ دریافت : 1399/08/28 تاریخ پذیرش : 1399/08/28 تاریخ انتشار : 1399/08/01

کلید واژه: توسعه, برنامه‌های توسعه, توسعه اقتصادی, توسعه سیاسی, ایران, کره جنوبی,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر با هدف مطالعه تطبیقی برنامه‌های توسعه ایران و کره جنوبی با تاکید بر توسعه اقتصادی سیاسی انجام شده است. چارچوب نظری تحقیق برگرفته از نظریات آمارتیاسن ، شیلزوآدریان لفت ویچ است. مطابق با آراء نظری این صاحبنظران بویژه لفت ویچ، دولت های توسعه گرا چند ویژگی دارند اعم از:1- نخبگان توسعه گرا 2-استقلال نسبی دولت 3-قدرت دیوان سالارانه 4-جامعه ضعیف مدنی 5-بستر بین المللی. روش تحقیق تطبیقی تاریخی انجام شده است و تکنیک مورد استفاده؛ فیش برداری و اسناد و آمارهای موجود بوده است .یافته های پژوهش نشان دادند موانع و بازدارندگی ها در برنامه ها توسعه ایران عبارتند از نبود تعریف روش از توسعه برنامه،تعدد اهداف و انعطاف پذیری برنامه ها، نظام آماری و اطلاعات غیر شفاف و ناکارآمد، برنامه های بلندپروازانه و غیر واقعیف فقدان نگاه آینده شناسی در تدوین برنامه توسعه، مشخص نبودن اولویت ها،فقدان استراتژی توسعه صنعتی، عدم مشارکت در بخش خصوصی، است همچنین نتایج تحقیق حکایت از آن دارد که در مسیر توسعه کره جنوبی، توجه به زیرساخت‌های توسعه، اهمیت دادن به آموزش و پرورش و تعلیم نیروی کار، توجه به رابطه‌ صحیح بین دولت و بخش خصوصی، اصلاح سیستم پولی و مالی متناسب با توسعه، استراتژی تشویق و توسعه صادرات، در اولویت قرار داشته است. از سوی دیگر در کشور ایران، زمان بر بودن فرآیند بازگشت ثبات و آرامش به عرصه سیاسی همواره مانعی بزرگ بر سر راه رشد و بالندگی و توسعه اقتصادی به حساب می‌آید. تغییرات مدیریت سیاسی و ایدئولوژیک و به عبارت جامع تر توسعه‌ سیاسی در نحوه تعریف و اداره سیستم اقتصادی از قبیل جهش از اقتصاد خصوصی به دولتی نوسان‌های شدیدی بر روند اقتصاد تحمیل نموده است. به همین دلیل در مقایسه دو کشور مورد مطالعه می‌توان نتیجه گرفت که ایران در روند توسعه اقتصادی- سیاسی کامیابی مورد انتظار را نداشته است.

چکیده انگلیسی:

The present study aims at "comparative study of Iran-South Korea development programs over the past four decades with an emphasis on economic-political development using a comparative-historical research method. The theoretical framework is based on the views of Amartya Sen and Shils. The results of the research indicate that in the development of South Korea, attention to development infrastructure, the importance of education and training of the workforce, attention to the proper relationship between the government and the private sector, the reform of the monetary and financial system in accordance with development, the strategy of encouragement and export development has been a priority. On the other hand, in Iran, the timing of the process of restoring stability and peace to the political arena is always a major obstacle to economic growth. The changes in political and ideological management, such as the definition and management of the economic system, such as the leap from the private economy to the state, have imposed massive fluctuations on the economy. For this reason, comparing the two countries studied, it can be concluded that Iran did not succeed in the process of economic-political development. In Iran, despite certain conditions, especially after the Islamic Revolution, events such as the Iran-Iraq war; foreign pressures; the imposition of economic sanctions; the reduction of relations with foreign markets; and so on, appeared as barriers to development and caused Iran's failure in her developmental programs, while South Korea has been successful according to the accurate plans.

منابع و مأخذ:

1. اصغرپور،حسین،احمدیان، کسری،منیعی، امید (1392). اثر بی ثباتی سیاسی بر رشد اقتصادی ایران: رهیافت غیر خطی،فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و یکم، شماره 68.


2. امجد، محمد (1384). بررسی مقایسه ای توسعه در ایران و کره جنوبی (1357-1341)، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.


3. بدیع، برتران (1385). توسعه سیاسی، ترجمه: احمد نقیب زاده، تهران: نشر قومس.


4. برنل، پیتر و رندال، ویکی(1387).سیاست و جهان در حال توسعه، ترجمه احمد ساعی و سعید میر ترابی، تهران: نشر قومس.


5. ساروخانی، باقر،روش‌های تحقیق در علوم انسانی (اصول و مبانی)، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،چاپ سیزدهم.


6. سردشتی،فهیمه(1392).دولت و توسعه اقتصادی در کره جنوبی،فصلنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی،شماره 293.


7. سن،آمارتیا(1397).توسعه یعنی آزادی،ترجمه محمد سعید نوری نائینی، تهران: نشر نی.


8. شاهنده، بهزاد (1389). سیاست و اقتصاد کره، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی.


9. شریعتی،محمد جواد(1374).تاثیرساختار سیاسی بر توسعه اقتصادی، تهران: دانشکده روابط بین الملل وابسته به وزارت امور خارجهفپایان نامه کارشناسی ارشد.


10. قاسمعلی، مژگان(1394).بررسی تطبیقی- تاریخی توسعه ی اقتصادی در ایران و کره ی جنوبی از زمان ادغام در نظام جهانی تا کنون، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.


11. کینزی، مک (1389)، کره جنوبی در حال یافتن جایگاه خود رد عرصه جهانی، ترجمه: مانا مصباحی.


12. گودرزی، داود (1381) استراتژی‌های توسعه اقتصادی (مطالعه موردی ایران و کره)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق.


13. گزارش " گفتاری فشرده پیرامون لایحه برنامه سوم"، مرکز پژوهشهای مجلس، آبان 1378.


14. گزارش "ارزیابی کلی برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب" مرکز پژوهشهای مجلس، 1389.


15. گزارش "ریشه‌های عدم توفیق در برنامه‌های اول و دوم"، مرکز پژوهشهای مجلس، مرداد 1378.


16. گزارش "ارزیابی کلی برنامه‌های توسعه بعد از انقلاب" مرکز پژوهشهای مجلس، 1389.


17. لفت ویچ،آدریان (1384). سیاست و توسعه در جهان سوم، ترجمه:علیرضا خسروی و مهدی میرمحمدی، موسسه فرهنگی مطالعات.


18. متن قانون برنامه پنج ساله دوم توسعه


19. مؤمنی، فرشاد (1384 ) دولت و بازار در تجربه توسعه کره جنوبی و جستجوی روش علمی پندگیری از تجربیات دیگران مجموعه مقالات همایش سیاست و اقتصاد در شرق آسیا با تأکید بر چین ، ژاپن و کره جنوبی تهران : دانشگاه علامه طباطبایی.


20. نقیب زاده ، احمد (1390). تاریخ دیپلماسی و روابط بین الملل از وستفالی تا امروز ، تهران ، نشر قومس.


21. هانتینگتون ، ساموئل و وایدون ، وایرنا (1385) . درک توسعه سیاسی ، تهران : پژوهشگاه مطالعات راهبردی.