ارائه مدل انسجام اجتماعی و نقش آن در انسجام درونگروهی خانواده در جوامع در حال گذار به توسعهیافته «نمونه موردی شهر تهران»
محورهای موضوعی :
مطالعات توسعه اجتماعی ایران
محمد شاپوری
1
,
باقر ساروخانی
2
,
محمد صادق مهدوی
3
1 - دانشجوی دکتری جامعهشناسی فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی واحد واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
2 - استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
3 - استاد و عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران
تاریخ دریافت : 1397/06/06
تاریخ پذیرش : 1397/06/06
تاریخ انتشار : 1397/06/01
کلید واژه:
جوامع در حال گذار,
جوامع توسعه یافته,
نوسازی,
انسجام اجتماعی,
خانواده,
چکیده مقاله :
این پژوهش با هدف بررسی انسجام اجتماعی و تأثیر و نقش آن بر انسجام درونی خانواده در جوامع در حال گذار به توسعه یافته صورت گرفته است و به عنوان نمونه مورد مطالعه شهر تهران مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافتههای پیشین و بررسی نظریات مرتبط در این زمینه، از مبانی نظری رویکردهای نهادگرایی، سیستمی و نونهادگرایی به عنوان چارچوب نظری تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. روش تحقیق پیمایشی و مطالعه کمی است. جامعه آماری این پژوهش شامل خانوارهای شهر تهران در سال 1395 بوده است. حجم نمونه در این تحقیق 598 نفر به دست آمده است. شیوه نمونهگیری در این پژوهش نمونهگیری خوشهای و احتمالی است. تمام دادههای مورد نیاز این پژوهش با استفاده از یک پرسشنامه محققساخته جمعآوری و با استفاده از نرمافزار SPSS آمارههای توصیفی، جداول یک بعدی و دو بعدی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. برای سنجش پایایی و اعتبار دادهها و اطلاعات جمعآوری شده از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. همچنین اعتباری صوری آن توسط محققان و اساتید صاحبنظر به دست آمده است. طبق نتایج به دست آمده، فرضیه اصلی این پژوهش تأیید گردید، بدین معنا که بین انسجام اجتماعی و انسجام درون گروهی خانواده رابطه معنادار با شدت همبستگی ضعیف وجود دارد و جهت این رابطه نیز مثبت است. از میان فرضیههای فرعی مطرح شده نیز فرضیههایی که وجود رابطه بین متغیرهای سن، جنس، نوع ازدواج و قومیت را با انسجام اجتماعی مطرح ساخته بودند مورد پذیرش قرار گرفته و فرضیههایی که وجود رابطه بین متغیرهای میزان تحصیلات، وضعیت اشتغال و مدت اقامت در شهر تهران را با انسجام اجتماعی مطرح ساخته بودند، تأیید نشدند.
چکیده انگلیسی:
This research has been conducted to examine social solidarity and its role in family intergroup solidarity in developing countries, with a focus on a case study of Tehran city. Based on the previous findings and an examination of related theories in this field, the theoretical foundations of institutionalism, systems and new institutionalism approaches have been chosen as the theoretical framework of the research. This is a quantitative survey research, with a statistical population of families living in Tehran in 2016 and a sample size of 598 people. The study has used "cluster and probability sampling". All required data for this research have been collected with a researcher-made questionnaire and analyzed through descriptive statistics, one dimensional and two dimensional and inferential tables in SPSS. In order to measure the validity and reliability of the collected data, Cronbach's alpha has been drawn upon. In addition, the face validity has been obtained by researchers and experts' judgments. According to the results, the main hypothesis of the research was confirmed, meaning that there is a weak but positive significant correlation between social solidarity and family intergroup solidarity. Of the secondary hypotheses, those proposing a relationship between the variables of age, marriage type and race with social solidarity were accepted and those suggesting a relationship between the variables of education level, employment status and length of residency in Tehran with social solidarity were not proved.
منابع و مأخذ:
احمدپور، مریم و قادرزاده، امید. (1389). تعامل در فضای سایبر و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان، فصلنامهی پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 5، 99-75.
رفعتجاه، مریم و شکوری، علی. (1387). اینترنت و هویت اجتماعی، فصلنامه جهانی رسانه، شماره 5، 17-1.
ساروخانی، باقر و شکربیگی، عالیه. (1393). جامعهشناسی ارتباطات در جهان معاصر، تهران: بهمن برنا.
ساروخانی، باقر و رضایی قادی، خدیجه. (1391). اینترنت و هویت ملی در میان کاربران، فصلنامهی فرهنگ ارتباطات، سال دوم، شماره 5، 70-51.
ساروخانی، باقر. (1379). مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده (چاپ سوم)، تهران: سروش.
عدلیپور، صمد. (1391). تحلیل جامعهشناختی پیامدهای شبکههای اجتماعی مجازی بر هویت اجتماعی کاربران جوان شهر اصفهان، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
فاضلی، نعمتالله و علینقیان، شیوا. (1391). گونههای در حال ظهور خانواده در تهران، خلاصه مقالات همایش زن و زندگی شهری، تهران.
کوهی، کمال و حسنی، محمدرضا. (1391). رابطهی استفاده از رسانههای نوین با ابعاد هویتی در نوجوانان و جوانان 14 تا 29 سالهی شهر تبریز، فصلنامهی پژوهشهای ارتباطی، سال نوزدهم، 130-109.
مهدیزاده، شراره و عنبرین، زینب. (1388). بررسی رابطه میزان و نحوهی استفاده از اینترنت و هویت فرهنگی جوانان، فصلنامهی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 17، 28-2.
نایب، سعید. (1390). ویژگیهای تبیین در دستگاه نظری نهادگرایی جدید، فصلنامهی اقتصاد تطبیقی، سال دوم، شماره دوم، 157-135.
ریتزر، جورج. (1382). نظریههای جامعهشناسی در دوران معاصر (ترجمه محسن ثلاثی)، تهران: علمی، چاپ هفتم.
تنهایی، حسین ابوالحسن. (1391). بازشناسی تحلیلی نظریههای مدرن جامعهشناسی در مدرنیتهی میانی، تهران: علم.
سرایی، حسن. (1389). مقدمهای بر نمونهگیری در تحقیق، تهران: سمت.
شکربیگی، عالیه. (1396). جامعهشناسی تنهایی زنان، تهران: بهمن برنا.
استیگلتیز، جوزف. (1382) جهانیسازی و مسائل آن (ترجمه حسن گلریز)، تهران: نی.
حاجیان مقدم، فاطمه. (1393). فراتحلیل مطالعات خانوادهدر زمینه عوامل مقوم و عوامل فرساینده خانواده ایرانی، پژوهشنامه زنان، سال پنجم، شماره 1، 39-1.
معدنی، سعید و خداکرمی، یوکابه. (1394). عوامل اجتماعی – فرهنگی و تأثیر آن بر آسیبپذیری خانواده در شهر تهران، پژوهشنامه جامعهشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان، سال اول، شماره اول، 137-121.
اینگلهارت، رونالد. (1382). تحول فر هنگی در جامعه پیشرفته صنعتی (ترجمه مریم وتر)، تهران: کویر (1999).
سیف، علیاکبر. (1394). روش تهیه پژوهشنامه (ویرایش سوم، چاپ ششم)، تهران: دوران.
Bott, Elizabett (1995) Urban Families: Conjugal Roles and Social Networks, Human Relations, pp 253-292.
Widmer, Eric. et. Al. (2004), Types of conjugal networks, conjugal conflict and conjugal quality, European Sociological Review, Vol 20, No. 1, PP 63-77.
_||_
احمدپور، مریم و قادرزاده، امید. (1389). تعامل در فضای سایبر و تأثیر آن بر هویت دینی جوانان، فصلنامهی پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 5، 99-75.
رفعتجاه، مریم و شکوری، علی. (1387). اینترنت و هویت اجتماعی، فصلنامه جهانی رسانه، شماره 5، 17-1.
ساروخانی، باقر و شکربیگی، عالیه. (1393). جامعهشناسی ارتباطات در جهان معاصر، تهران: بهمن برنا.
ساروخانی، باقر و رضایی قادی، خدیجه. (1391). اینترنت و هویت ملی در میان کاربران، فصلنامهی فرهنگ ارتباطات، سال دوم، شماره 5، 70-51.
ساروخانی، باقر. (1379). مقدمهای بر جامعهشناسی خانواده (چاپ سوم)، تهران: سروش.
عدلیپور، صمد. (1391). تحلیل جامعهشناختی پیامدهای شبکههای اجتماعی مجازی بر هویت اجتماعی کاربران جوان شهر اصفهان، پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.
فاضلی، نعمتالله و علینقیان، شیوا. (1391). گونههای در حال ظهور خانواده در تهران، خلاصه مقالات همایش زن و زندگی شهری، تهران.
کوهی، کمال و حسنی، محمدرضا. (1391). رابطهی استفاده از رسانههای نوین با ابعاد هویتی در نوجوانان و جوانان 14 تا 29 سالهی شهر تبریز، فصلنامهی پژوهشهای ارتباطی، سال نوزدهم، 130-109.
مهدیزاده، شراره و عنبرین، زینب. (1388). بررسی رابطه میزان و نحوهی استفاده از اینترنت و هویت فرهنگی جوانان، فصلنامهی انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، شماره 17، 28-2.
نایب، سعید. (1390). ویژگیهای تبیین در دستگاه نظری نهادگرایی جدید، فصلنامهی اقتصاد تطبیقی، سال دوم، شماره دوم، 157-135.
ریتزر، جورج. (1382). نظریههای جامعهشناسی در دوران معاصر (ترجمه محسن ثلاثی)، تهران: علمی، چاپ هفتم.
تنهایی، حسین ابوالحسن. (1391). بازشناسی تحلیلی نظریههای مدرن جامعهشناسی در مدرنیتهی میانی، تهران: علم.
سرایی، حسن. (1389). مقدمهای بر نمونهگیری در تحقیق، تهران: سمت.
شکربیگی، عالیه. (1396). جامعهشناسی تنهایی زنان، تهران: بهمن برنا.
استیگلتیز، جوزف. (1382) جهانیسازی و مسائل آن (ترجمه حسن گلریز)، تهران: نی.
حاجیان مقدم، فاطمه. (1393). فراتحلیل مطالعات خانوادهدر زمینه عوامل مقوم و عوامل فرساینده خانواده ایرانی، پژوهشنامه زنان، سال پنجم، شماره 1، 39-1.
معدنی، سعید و خداکرمی، یوکابه. (1394). عوامل اجتماعی – فرهنگی و تأثیر آن بر آسیبپذیری خانواده در شهر تهران، پژوهشنامه جامعهشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان، سال اول، شماره اول، 137-121.
اینگلهارت، رونالد. (1382). تحول فر هنگی در جامعه پیشرفته صنعتی (ترجمه مریم وتر)، تهران: کویر (1999).
سیف، علیاکبر. (1394). روش تهیه پژوهشنامه (ویرایش سوم، چاپ ششم)، تهران: دوران.
Bott, Elizabett (1995) Urban Families: Conjugal Roles and Social Networks, Human Relations, pp 253-292.
Widmer, Eric. et. Al. (2004), Types of conjugal networks, conjugal conflict and conjugal quality, European Sociological Review, Vol 20, No. 1, PP 63-77.