تبیین ماهیت ارز دیجیتال و خریدوفروش آن با رویکرد فقه فردی
محورهای موضوعی : فقه المعاملاتعباس جلیلی 1 , مرضیه پیله ور(نویسنده مسئول) 2 , علی صادقی شهپر 3
1 - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان.
2 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان.
3 - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان.
کلید واژه: ارز دیجیتال, فقه فردی, ماهیت فقهی, خریدوفروش,
چکیده مقاله :
ارز دیجیتال یک ایدۀ اقتصادی برگرفته از پیشرفت فناوری نوین رایانه‌ای است که بستری جدید در جهت سرمایه‌گذاری و شیوه انتقال پول را برای بشریت فراهم کرده است. ازآنجاکه ورود ارز دیجیتال به اقتصاد کشورها، نظارت دولت‌ها را در حوزه مالی با چالش‌هایی مواجه می‌کند، به همین علت برخی از کشورها بااحتیاط و حساسیت بیشتری نسبت این موضوع برخورد می‌کنند. با توجه به ورود و فعالیت ارز دیجیتال در کشور ما و تردیدها و ابهاماتی که از منظر فقهی به این موضوع وجود دارد، ضروری است جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یک حکومت شیعی، پاسخگوی این ابهامات باشد. در این مقاله سعی شده به تبیین ماهیت ارز دیجیتال و خریدوفروش آن با رویکرد فقه فردی پرداخته شود. مقاله پیش‌رو، توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه‌ای به تبیین موضوع پرداخته است. از منظر فقه فردی، ماهیت ارز دیجیتال در ساختار و چارچوب عقد شرکت، عقد جعاله و حیازت مباحات مورد تطبیق و بررسی قرار گرفته است.
Digital currency is an economic idea derived from the development of modern computer technology, which has provided a new context for investment and money transfer for humans. Since the entry of digital currency into the economy of countries, the supervision of governments in the financial field faces challenges, for this reason some countries deal with this issue with more caution and sensitivity. Considering the entry and activity of digital currency in our country and the doubts and ambiguities that exist on this issue from a jurisprudential point of view, it is necessary for the Islamic Republic of Iran, as a Shia government, to respond to these ambiguities. In this article, it has been tried to explain the nature of digital currency and its buying and selling with the approach of individual jurisprudence. The current article is descriptive and analytical and explains the topic using the library method. From the perspective of individual jurisprudence, the nature of digital currency has been adapted and examined in the structure and framework of the company contract, the Ja'ala contract and Hiyazat Mobahat (Possession of free and ownerless property).
1. آذرنیوار، محمد. (1396). «ده دلیل برای اینکه ارزهای دیجیتال اقتصاد ایران را متحول خواهند کرد»، قابل دسترسی در سایت ارزهای دیجیتال. https: //arzdigital.com/10-ways-digital-currencies-will-change-the-iran/
2. انصاری، شیخ مرتضی. (1411ق). کتاب المکاسب. (چاپ اول). قم: منشورات دارالذخائر.
3. بیات، فرهاد. (1398). شرح جامع قانونی مدنی. تهران: نشر ارشد.
4. بیانات امام خامنه‌ای. (1394). پایگاه اطلاع رسانی دفتر رهبر معظم انقلاب اسلامی.
5. توکلی، محمدرضا. (1397). مختصر حقوق تجارت. تهران: نشر مکتوب آخر.
6. جاویدنیا، جواد. (1388). جرایم تجارت الکترونیکی. تهران: انتشارات خرسند.
7. جلالی فراهانی، امیرحسین. (1389). درآمدی بر آیین دادرسی کیفری جرایم سایبری. تهران: خرسندی.
8. حکیم، محمدتقی. (1418ق). الاصول العامه للفقه المقارن. قم: المجمع العالمی لاهل البیت.
9. رجبی، ابوالقاسم. (1393). بیت کوین ابزاری نوین در نظام پرداخت الکترونیکی. مرکز پژوهش‌های مجلس.
10. رضایی صدرآبادی، محسن. (1399). تبیین اقتصادی ماهیت پول‌های مجازی و تحلیل آن از منظر اقتصاد اسلامی. پایان‌نامه دانشگاه امام صادق(ع).
11. رفیعی، عقیل. (1397). بایسته‌های ارز دیجیتال در نظام حقوق کیفری ایران. همایش مدیریت و کسب‌وکار الکترونیکی با رویکرد اقتصاد مقاومتی.
12. سلیمانی پور، محمدمهدی؛ سلطانی نزاد، حامد؛ پورمطهر، مهدی. (1396). «بررسی فقهی پول مجازی». دوفصلنامه علمی پزوهشی. تحقیقات مالی اسلام، سال ششم.
13. سیاه بیدی کرمانشاهی، سعید؛ کناری زاده، حمیدرضا. (1397). «بررسی اجمالی مقررات ارز دیجیتال و پیامدهای قانونی آن». پژوهشنامه حقوق فارس. سال اول، شماره اول.
14. صدر، محمدباقر. (1410ق). خطوط تفصیله عن اقتصاد المجتمع الاسلامی. بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
15. صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1050ق). منطق نوین مشتمل بر اللمعات المشرقیه فى الفنون المنطقیه. (چاپ اول). تهران: نشر آگاه.
16. طباطبایی، محمدحسین. (1393). المیزان فی التفسیر القران. (چاپ اول). بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
17. عاملی، محمدحسن. (1404ق). وسایل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریع. قم: مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث.
18. عبدی پور، ابراهیم. (1389). تحلیل حقوقی ماهیت پول الکترونیکی. سال هفتم، شماره شانزدهم.
19. عیوضلو، حسین. (1398). «تحلیل فقهی اقتصادی استخراج ارزهای مجازی در نظام اقتصاد اسلامی». مطالعه موردی بیت کوین. معرفت اقتصادی. سال یازدهم شماره اول.
20. کاتوزیان، ناصر. (1385). دوره مقدماتی حقوق مدنی. اموال و مالکیت. تهران: نشر میزان.
21. کلینی، ابوجعفر. (1407ق). الکافی. (ج17، چاپ اول). قم: دارالکتب الاسلامیه.
22. محقق حلی، ابوالقاسم. (1409ق). شرایع الاسلام. تهران: نشر استقلال.
23. محمودی، اصغر. (1398). «تحلیل ارزهای مجازی در پرتو فقه، حقوق مطالعات تطبیقی». فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی. دوره 49، شماره 3.
24. مطهری، مرتضی. (1376). مجموعه آثار. (چاپ اول). قم: نشر صدرا.
25. مغنیه، محمدجواد. (1388). علم اصلاً الفقه فی فوبه الجدید. (چاپ اول). دارالکتاب الاسلامی.
26. موسوی بجنوردی، سید محمد. (1372). «نظرخواهی از فقها پیرامون مسائل فقهی و حقوقی ناشی از کاهش ارزش پول»، تهران: مجله رهنمون، شماره ششم.
27. موسوی خمینی، سید روح الله. (1421ق). کتاب بیع. (چاپ اول). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
28. نایینی، محمدحسین. (1413ق). المکاسب و البیع. (چاپ اول). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
29. نوری، حسین بن محمدتقی. (1408ق). مستدرک الوسایل و مستنبط المسائل. قم: مؤسسه آل‌البیت(علیهم السلام)، الاحیاء التراث.
30. نوری، علیرضا. (1396). «طراحی مفهومی سیاست‌گذاری ارزهای مجازی در اقتصاد ایران». فصلنامه علمی پژوهشی سیاست‌گذاری عمومی. دوره 3، شماره چهارم.
31. یزدی، سید محمدکاظم طباطبایی. (1409ق). العروة الوثقی فیما به البلوی. (ج1). بیروت: نشر مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
32. European Central Bank. (2012), “Virtual Currency Schemes”. Technical Report, October.
33. Satoshi Nakamoto (2009), “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System”, satoshin@gmx.com www.bitcoin.org.