قلمرو دخالت حاکم در اجرای احکام عبادی

محورهای موضوعی : جامع الفقهیه

زهرا کلبادی نژاد ¹ , محمد جعفری هرندی ² , کاظم رحمان ستایش ³

1 - الهیات فقه و مبانی حقوق اسلامی ،دانشکده حقوق و الهیات ،دانشگاه علوم و تحقیقات ،تهران ،ایران
2 - عضوهیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگارامام خمینی(ره)شهرری
3 - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه فقه و حقوق، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1399/05/25 تاریخ پذیرش : 1400/11/04 تاریخ انتشار : 1400/06/01

کلید واژه: قصد قربت, کلید واژه:احکام, عبادات, مکلّف, فقها,

چکیده مقاله :

در حوزه احکام عبادی، ابتدا چنین بنظر می رسد که اجرای آن ها، صرفًّا یک امر شخصی است؛ زیرا پیامد انجام یا عدم انجام آن مترتب برعمل شخص مکلف است. اما با تأمل همه جانبه، معلوم می گردد که در اجرای پاره ای از احکام عبادی باید و یا بر اثر پیشآمدی، حاکم اسلامی دخالت می نماید و نیت شخص مکلّف، مکفی نمی باشد ؛ همانند نماز جمعه و جهاد ابتدایی که افزون بر نیت، دخالت حاکم در اجرای آن لازم بوده و یا پرداخت زکات که عند‌الضروة با دخالت وی اجراء می‌شود. این نوشتار با تأمل بر آراء فقهی، به تفکیک احکام عبادی از منظر دخالت حاکم، پرداخته و بدین نتیجه رسیده که: هر چند در اجرای احکام عبادی، اصل بر شخصی بودن و نیت خود مکلف است اما استثنائا در پاره ای از موارد، اجرای این احکام، بدون دخالت حاکم بالذات یا بالعرض میسّر یا مکفی نخواهد بود؛ هر چند که قصد قربت مکلّف نیز مطرح باشد و بالعکس چه بسا عبادتی- که رکن اصلی آن قصد قربت است- به وسیله حاکم اجبار به انجام آن می‌شود ولو آنکه مجری فاقد قصد قربت باشد.

چکیده انگلیسی:

AbstractThe realm of the ruling interference in the implementation of religious rulingsIn the realm of devotional rulings at first it seems that their implementation is merely a personal matter; Because the consequence of doing or not doing it depends on the person's actions. But with all-round thinking, it becomes clear that in the implementation of some of the rules of worship, the Islamic ruler must intervene or due to an incident, and the intention of the obligated person is not sufficient, but in addition to the intention of the necessary ruler to intervene with his intervention. It can be said that Friday prayers and elementary jihad are considered in this category. This article, by reflecting on the jurisprudential opinions, separates the rules of worship from the perspective of the ruling, and concludes that: although in the implementation of the rules of worship, the principle of personality and intention is required, but in some cases, the implementation of this Judgments will not be possible or sufficient without the intervention of the ruler in essence or in breadth; However, the intention of closeness of the obligee is also raised, and vice versa, it is possible that the worship - the main element of which is the intention of closeness - is performed by the ruler, even if the performer has no intention of closeness.