بررسی ابعاد هندسی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی دانه‌‌ها‌ی غلاتی (گندم، جو با و بدون پوشینه) استان خراسان رضوی

محورهای موضوعی : بیوتکنولوژی و میکروبیولوژی موادغذایی

الهه رازقندی ¹ (دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد سبزوار ، گروه علوم و صنایع غذایی ، سبزوار ، ایران)
امیرحسین الهامی راد ² (استادیار گروه علوم و صنایع غذایی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار ، سبزوار ، ایران .)
علی قدس ولی ³ (استاد‌یار پژوهش بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان ، گلستان ، ایران)
سید حسین استیری ⁴ (دانشجوی دکتری و مربی گروه علوم و صنایع غذایی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار ، سبزوار ،)

تاریخ دریافت : 1392/09/15 تاریخ پذیرش : 1393/05/13 تاریخ انتشار : 1394/12/01

کلید واژه: ابعاد هندسی, خصوصیات فیزیکوشیمیایی, دانه‌های غلات, راندمان مالت‌سازی,

چکیده مقاله :

در این تحقیق تأثیر نوع غله بر ابعاد هندسی و خصوصیات فیزیکوشیمیایی 5 نمونه از دانه‌های‌ غلاتی (دو واریته‌ جو با پوشینه به نام‌های ریحان و کویر، دو رقم گندم الوند و روشن و جو بدون پوشینه لاین 17) استان خراسان رضوی از قبیل وزن هزاردانه، میزان خاکستر، دانسیته توده‌ای، راندمان مالت‌سازی و میزان پروتئین در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد بیشینه میزان طول دانه متعلق به جو ریحان و کمینه آن مربوط به گندم روشن بود. دانه‌های جو از لحاظ قطر متوسط حسابی و هندسی و سطح مقطع بیشتر از دانه‌های گندم بودند ولی میزان کرویت آن‌ها کمتر بود. وزن هزار دانه‌ی نمونه‌ها در محدوده‌ی 82/41- 67/31 گرم قرار داشت. بیشینه دانسیته توده‌ای متعلق به جو بدون پوشینه بود که 3/20 درصد بیشتر از کمینه دانسیته توده‌ای بود. میزان خاکستر در جو رقم ریحان به ترتیب 83/2 ، 67/31 ، 39/12 و 99/8 درصد از میزان خاکستر در جو کویر، جو بدون پوشینه، گندم روشن و گندم الوند بیشتر بود. بیشینه و کمینه راندمان مالت‌سازی به ترتیب متعلق به جو ریحان و گندم الوند وبیشترین میزان پروتئین مربوط به جو ریحان بود. با توجه به نتایج بدست آمده، دانه‌ی جو ریحان را می‌توان در صنایع مالت‌سازی و به ویژه در صنایع قنادی به عنوان ماده‌ی اولیه مناسب در نظر گرفت.

منابع و مأخذ:

1- بی‌نام، آمارنامه کشاورزی. 1390. دفتر آمار و فناوری اطلاعات، وزارت جهاد کشاورزی. جلد اول: محصولات زراعی. 123 صفحه.

2- حسینی قابوس، س. ح. 1383. بررسی کیفیت مالتینگ ارقام و لاین‌های جوی استان گلستان. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم و صنایع غذایی، دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی. 95 صفحه.

3- رضوی، م. ع. و اکبری، ر. 1388. خواص بیوفیزیکی محصولات کشاورزی و مواد غذایی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد.304 صفحه.

4- رضوی، م. ع. زایرزاده، ا.خفاجی، ن. و پهلوانی، م. 1389. بررسی برخی خواص فیزیکی و بذر و لپه نخود دسی واریته کاکا. پژوهش‌های حبوبات ایران، جلد 1، شماره 1، 83-77.

5- قدس‌ولی، ع. 1375. پروژه مقایسه‌ی ارقام جو برتر و امید بخش ایران جهت استخراج عصاره‌ی مالت. گرگان، بخش تحقیقات فنی و مهندسی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان. 43: 74-20-117.

6- مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران، 1382. غلات و فرآورده‌های آن-  جو-  ویژگی‌ها و روش­های آزمون. استاندارد شماره 47، چاپ دوم

7- مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران. 1362. آرد جو. استاندارد شماره 2337.

8- Agu. R. C., and Palmer, G.H. 1998. Some relationships between the protein nitrogen of barley and the production of amylolytic enzyme during malting. Journal of the Institute of Brewing. 104. 273-276.

9- Association of Analytical Chemists. 2006. Official Method of Analysis of the Association of Analytical Chemists, 18th edition. AOAC Washington, DC.

10- Briggs, D. E. 1998. Malt and malting. Blackie academic and profession. London. 79 p.

11- Briggs, D. E., Hough, J. S., Stevens, R., and Young, T. W. 1990. Malting and brewing science, (malt and sweet wort), 2nd ed. London: Chapman and Hall. pp. 387.

12- Dendy, D. A. V., and Dobraszczyk, B. J. 2001. Cereal and products: chemistry and technology. Aspen Publishers, Inc. 423 p.

13-. Dowell, F., Martin, C., Steele, J  and. Vacant, D. 1997. Objective grading and end-use property assessment of single kernels and bulk grain samples. USDA Projects, available at: http://www.usda.org.

14- Emebiria, L.C., Moodya, D.B., Horsleyb, R., Panozzoa, J., and Read, B.J. 2005. The genetic control of grain protein content variation in a doubled haploid population derived from a cross between Australian and North American two-rowed barley lines. Journal of Cereal Science. 41: 107-114.

15- Eneje, L. O., Ogu, E. O., Aloh, C. U., Oidbo, F. J. C., Agu, R. C., and Palmer, G. H. 2003. Effect of steeping and germination time on malting performance of Nigerian white and yellow maize varieties. Process Biochemistry. 39: 1013-1016.

16- Francis, F. J. 2000. Wiley encyclopedia of food science and technology. 2nd Edition, A wiley Interscience publication, Canada, Vol. 1, 153-171, Vol. 3, pp. 1517-1520.

17- Gunkel, J., Voetz, M., and Rath, F. 2002. Effect of malting barley variety (Hordeum vulgare L.) on fermentability. Journal of the Institute of Brewing, 108: 3. 355-361.

18- Harris, G. 1962. The Enzyme Content and Enzymatic Transformation of Malts. In A. H. Cook (Eds). Barley and Malt: Biology, Biochem, Technology (pp. 582-678). London: Academic Press.

19- Mohsenin, N. N. 1986. Physical Properties of Plants and Animal Materials. Gordon and Breach Sci. Publ., New York.

20- Ozturk, T., and Esen, B. 2008. Physical and mechanical properties of barley. Journal of Agricultura Tropica Et Subtropica. 41: 117-121.

21- Roy, DK., and Singh, BP. 2006. Malting characteristics of six-row winter barley (Hordeum vulgare L.) as affected by different levels of nitrogen, phosphorus and vermicompost. Journal of Food Science and Technology . 43: 337-340.

22- Tabil, L.G., Chawla, K.K., Kienholz, J., Crossman, V and White, R. 1999. Physical properties of selected special crops grown in Alberta. An ASAE Meeting Presentation, Paper No. 996049.