ارزیابی تناسب اراضی بر اساس عناصر اقلیمی برای کشت کلزا به کمک مدل فازی و AHP در استان کردستان

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

امیر حسین حلبیان ¹ , ناهید اسماعیلی ²

1 - دانشیار، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران*(مسوول مکاتبات)
2 - دانشجوی کارشناسی‌ارشد آب و هواشناسی، گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، سقز، ایران.

تاریخ دریافت : 1395/04/15 تاریخ پذیرش : 1395/08/04 تاریخ انتشار : 1396/10/01

کلید واژه: کلزا, درجه روز رشد, تحلیل سلسله مراتبی, فازی, کردستان,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: چالش فراروی توسعه پایدار در کشاورزی، امنیت غذایی جمعیت رو به رشدی است که نیازهای غذایی کشور را به طور روزافزونی می افزاید. استعدادیابی و پهنه بندی اراضی و تشویق تولیدکنندگان به تولید محصولات استراتژیک و باکیفیت باارزش افزوده بیش تر موجب تولید بهینه بر اساس عرضه و تقاضا و کاهش وابستگی خواهد شد. با توجه به این که بیش ترین وابستگی از بین کالاهای اساسی مربوط به روغن خوراکی است؛ کشت دانه های روغنی باکیفیت روغن مطلوب و بازدهی بیش تر و سازگار با شرایط اقلیمی کشور از مهم ترین عوامل مؤثر در افزایش عملکرد تولید می باشد. روش بررسی: در این پژوهش داده های روزانه 7 ایستگاه در طی سال های مشترک(1992 تا 2010 برابر با 1371تا1389) به طول آماری 19 سال از سازمان هواشناسی کشور دریافت شد. پس از بررسی همگنی داده ها اقدام به تهیه لایه های اطلاعاتی داده ها جهت سامانه اطلاعات جغرافیایی شد. لایه های مورد مطالعه شامل لایه های ارتفاع، کاربری، خاک، یخ بندان، طول دوره رشد موثر و فعال می باشد. در ادامه، با استفاده از افزونه فازی به فازی سازی لایه های موجود پرداخته شد و سپس با مدل AHP وزن هر لایه محاسبه و مناطق مستعد کشت کلزا در استان کردستان مشخص گردید. یافته ها: نتایج این بررسی نشان داد که استان کردستان قابلیت کشت مناسبی جهت گیاه روغنی کلزا دارد؛ به طوری که 28درصد از اراضی استان در مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی در محدوده بسیار خوب قرار می گیرد؛ 38درصد از اراضی استان جزء محدوده خوب قرار گرفته است که بیش تر در نیمه شرقی استان مشاهده می شود. 24 درصد از اراضی استان جزء محدوده ی متوسط و همچنین 10 درصد از اراضی استان جز محدوده ضعیف قرار می گیرد. به طور کلی نیمه شرقی استان کردستان قابلیت بیش تری جهت کشت کلزا دارد. بحث و نتیجه گیری: بر اساس نتایج به دست آمده، اراضی استان کردستان از نظر پتانسیل اقلیمی و محیطی برای کشت کلزا مشتمل بر چهار طبقه بسیار خوب (8/7940کیلومتر مربع)، خوب (3/10905کیلومتر مربع)، متوسط (6824کیلومتر مربع) و ضعیف (3/2829کیلومتر مربع) است.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: The challenge of costant development production in agriculture is the food security for growing population that increase the country food needs. The capability finding, lands regionalization and encouraging the producers for producting the strategic and high quality products with more add end- value result in optimum production according to offer and demand and decreasing the depandence. The edible oil have the most depandence amond basive materials so, cultivating the oily seeds with favorite quality and more efficiency that be compatible with climate conditions of country is as the most important effective factors for increasing the production operation. Method: In this research, first, the studied data of 7 meteorology station have been studied daily during the common years (1992-2010:1371- 1389) for 19 years statistic period. Then, the value information layers have been provided for Geographic Information System. The studied layers including the height, landuse, soil, frosty, effective and active growth term period. The present layers have been fuzzy by using fuzzy redundant, and then the weight of each layer have been calculated by AHP model.Then, the final regionalization of feasibility study for Canola cultivation have been provided. Findings: The results of study indicated that Kordeston province have fine cultivation capability for canola oily plant, so the 28% of lands in northeast and south east place in very fine limit. 38% of province lands place in fine limit and more of them observe in eastern half of province. 24% of province lands is in the medium limit and 10% of province lands place in weak limit, Generally, the eastern half of Kordestan province have more capability for Canola cultivation. Discussion & conclusion:  Based on the obtained results, the Kordestan province lands were divided in to four categories of highly suitable (7940.8 km2), suitable (10905.3 km2), moderate (6824 km2) and weak (2829.3 km2) lands on the basis of the environmental and climatologocal potentials for canola cultivation.

منابع و مأخذ:

Reference

1. Khorshiddoust, A.M., Hosseini, S. A., Mohammadpour, K., 2011. Suitable site selection for Conola cultivation in Kurdestan province using geographical information system(GIS). Journal of Water and Soil Science, 21(3), 37- 48. (In Persian)

1. Johnson, B. L., Mckay, K. R., Schneiter, A. A., Hanson, B. K., Schatz, B. G., 1995. Influence of planting date on Canola and crambe production. Journal of prodaction Agriculture, 8,594-599


2. Song, M., Copeland, L. O., Song, M. T., 1995. Effect of planting date on freezing tolerance and winter survival of Canola  (Brassica napus L.). Korean Journal of Crop Science, 40,150-156.


3. Mckay, K. R., Schneiter, A. A., Johnson, B. L., Hanson, B. K. , Sxhatz, B. G., 1992. Influence of planting date on Canola  and crambe production, North Dakota Farm Research, 49, 23-26.


4. Kutcher, H.R., Warland, J.S., Brandt, S.A., 2010. Temperature and precipitation effects on Canola  yields in Saskatchewan, Canada, Agric. Forest Meteorol, 150 (2), 161–165.


5. Grassano, N., Tedone, L., Verdini, L., De Mastro, G., 2011. Evaluation of rapeseed cultivation suitability in Apulia with GISmulticriteria analysis. Ital. J. Agronomy 6 (2), 101–105.


6. Kamkar, B., Dorri, M. A., da Silva, J. A. T. ,2014. Assessment of land suitability and the possibility and performance of a Canola (Brassica napus L.)–soybean (Glycine max L.) rotation in four basins of Golestan province, Iran, The Egyptian Journal of Remote Sensing and Space Science, 17(1), 95-104.


7. MacWilliam, S., Sanscartier, D., Lemke, R., Wismer, M., Baron, V. ,2016. Environmental benefits of Canola production in 2010 compared to 1990: A life cycle perspective, Agricultural Systems, 145, 106-115.


8. 10.  Yazdani, F., Akbari, G.A., Mimbashi moeni, M., Allahdadi, E., 2013. Assessment of crop land in Tehran and Alborz provinces for rapeseed cultivation using Geographic Information System (GIS). Journal of Agroecology, 1, 27-41. (In Persian)


9. Mikaniki, J., Ashrafi, A., Sadeghi, H., 2013. Feasibility study of Rapeseed cultivation in Izeh county by using geographical information system(GIS). Journal Management System, 8, 101-114. (In Persian)


10. Omidvar, K., Mazidi, A., Doostmoradi, S., 2014. Climatic feasibility of Rapeseed cultivation in Kermanshah province. Geography and Development Iranian Journal, 35, 97-116. (In Persian)


11. Najafi, M.S, Rasouli, A.K, Ashournejad, G., Azarm, K., 2014. Implementing of land suitability assessment models for Canola cultivation using Fuzzy inference system (case Study: west Azerbaijan province). Journal of Arid Regions Geographics Studies, 15. 113-130. (In Persian)


12. Kimber, D., Mc Gregor, D.I., 1999, Brassica Oilseed: Production and Utilization.


13. Ghodsipour, S.H., 2002. Analytical Hierarchy Process. Amirkabir University Technology Publication, Third edition. (In Persian)


14. Bowen, W.M.,1990. Subjective judgments and data environment analysis in site selection، Computer، By: Azizi, M., Soltani, A., Khavari khorasani, S., Press, Mashad, Iran, PP 230.


15. Young,J. A, Christensen, B.M., Schaad, M.S., Herdeudrof, M.E., vance, G.F. , Munn, L.C. ,1999. A Geographical information system to identifier for alternative crops in northwestern Wyoming. Reprinted form: perspective on new crops and new use, J. Janick (eds) ASHS Press, Alenandvia, VA.

9.      9. Rooshanali, M., Marsousi, N., Zakeri, M., 2012. Land suitability evaluation Mazandaran province model based on elements of the climate for the cultivation of Rapeseed using TOPSIS model. Biannual Journal of Urban Ecology Researches, 3(6), 67-80. (In Persian)

14.  Saeidabadi, R., Najafi, M.S., Abkharabat, S., 2016. Land suitability assessment in climate change condition, Case study: Canola cultivation in west Azerbaijan providence. Physical Geography Research Quarterly, 47(4), 563-582. (In Persian)

15.  Khorshiddoust, A. M., Sobhani, B., Azarm, K., Amini, J., 2015. Evaluation of environmental capability of west Azerbaijan province in Canola cultivation based on AHP and TOPSIS methods. Journal of Geography and Planning, 19(52), 141-161. (in Persian)

16.  J Khoshhal Dastjerdi; Baratian, A., 2010. Thermal requirements estimation of the phenological stages of autumn Colza SLM046, Okapi in Iranian cold climatic conditions (Case study: ShahreKord). Physical Geography Research Quarterly, 70, 35-44. (in Persian)

21. Hejazi, A., 2000. Canola Agriculture, Planting and harvesting, Rozaneh Publication, Second edition. Tehran. (In Persian)