ارزیابی تاثیر دزهای اشعه گاما روی مراحل زیستی سوسک چهارنقطه‌‌ای حبوبات (Coleoptera: Bruchidae) Callosobruchus maculatus (F.)
محورهای موضوعی : حشره شناسی و سایر بندپایانپروانه برادران انارکی 1 , ابراهیم باقری زنوز 2 , مسعود اربابی 3
1 - بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، صندوق پستی 1454-1985813111، تهران
2 - گروه حشره‌شناسی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
3 - بخش تحقیقات جانورشناسی کشاورزی، موسسه تحقیقات گیاه‌پزشکی کشور، صندوق پستی 1454-1985813111، تهران
کلید واژه: کنترل, اشعه گاما, Callosobruchus maculatus, آفت انباری, cowpea seed beetle, سوسک چهارنقطه‌‌ای حبوبات, لوبیا چشم‌بلبلی, gamma radiation, Control store pest,
چکیده مقاله :
سوسک چهار نقطه‌ای حبوبات، ازآفات مهم لوبیا چشم بلبلی در انبار می باشد. استفاده از روش های پرتودهی باعث کنترل پیوسته آفت، کاهش مسایل بهداشتی و زیست‌محیطی می شود. تاثیر دزهای مختلف پرتوگاما کبالت 60 روی مقدار ازت و درصد پروتیین، میزان خسارت و مراحل زیستی حشره آفت در شرایط آزمایشگاهی ارزیابی شد. نتایج نشان داد اشعه گاما بر درصد پروتیین و مقدار ازت لوبیا چشم بلبلی اثر منفی ندارد. در حالی که خسارت مراحل لاروی تفاوت معنی داری در نمونه برداری های بعد از پرتوتابی دارد. بیشترین (8/29%) و کمترین (46/2%) خسارت در نوبت های 1 و 21 روز بعد از پرتودهی مشاهده شد. تاثیر پرتوتابی دزهای 5 الی50 گری روی جمعیت تخم دو الی سه روزه بین تیمارها تقاوت آماری نشان داد (p<0.05) . کمترین تاثیر برای پرتوهای 5 و 10 گری و بیشترین برای 20 و 25 گری با مقدار 57% و 56% مانع از تفریخ تخم ها شد و در دزهای بیشتر تخم ها به طور کلی تفریخ نشدند. نتایج تاثیر پرتوهای 20 الی 80 گری اشعه گاما روی میزان تخم ریزی 5 جفت حشره بالغ تفاوت آماری در بین تیمارها داشت (p<0.05). کمترین کنترل برای پرتو20 گری مشاهده شد. حداکثر کاهش میزان تخم ریزی به مقدار 68/44 درصد برای غلظت های 70 و 80 گری در مقایسه با تیمار شاهد بود. با استفاده از غلظت لازم پرتو اشعه گاما می توان ضمن تسریع در عقیم سازی تخم ها و کاهش در میزان تخم ریزی، از بالغ شدن حشره کامل جلوگیری نمود. بنابراین درکنترل این آفت انباری به عنوان یک روش ایمن پیشنهاد می شود.
Callosobruchus maculatus is an important cowpea pest in stored condition. The longer effects, safeness of gamma radiation doses are less hazardous for both human and environment. Effects of different gamma radiation (Co60) doses on amount of nitrogen, protein, pest damage, life cycle, fecundity were evaluated under laboratory conditions. Results of gamma radiation doses increased found ineffectual on cowpea nitrogen and protein contents. Insect larvae damage on cowpea in comparison to controlled treatment at different interval and during 21 days sampling period observed significant (f=17.89, df=5, 2) P=0.0001). Max. (29.8%) and Min. (2.46%) larvae damages recorded at 1st and 21st days after hatching. Effects of different gamma radiation doses (5to 50 Gy) on viability of 100 eggs in each treatment showed that significant (f=7.57, df=4, 8) P=0.0001). While least effects recorded for 5 and 10 Gy, hatchability reduced to 57% and 56% for influence of 20 and 25 Gy radiation, with increasing more gamma radiation complete eggs mortality recorded. Results of 20 to 80 Gy radiation on cohort population of adults found significant (f=5.27, df=6, 7) P=0.0001). Min. control recorded for 20 Gy in group a of Duncan method and with increasing gamma doses radiation, reduction on rate of insect fecundity observed and maximum 44.68% recorded for 70 and 80 Gy doses in comparison to control treatment. The positive controlof gamma radiations doses on cowpea seed beetle developmental stages seems to be a safe protective technique against this store insect pest.
_||_