بررسی ماهیت ابعاد تربیت شهروندی در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی

محورهای موضوعی : مدیریت فرهنگی

مینا نجفی ¹ , امین عابدی صدقیانی ² , رضا معصومی نژاد ³

1 - دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی
2 - دانشجوی کارشناسی آموزش ابتدایی
3 - دکتری مطالعات برنامه درسی (مدرس دانشگاه فرهنگیان) (نویسنده مسئول).

تاریخ دریافت : 1400/08/18 تاریخ پذیرش : 1401/02/31 تاریخ انتشار : 1401/02/01

کلید واژه: تربیت شهروندی, برنامه درسی, مطالعات اجتماعی, دوره ابتدایی,

چکیده مقاله :

مقدمه و هدف پژوهش: آماده‌سازی دانش‌آموزان برای زندگی در دنیایی بهتر مستلزم این است که آنها مجهز به مهارت‌ها و قابلیت‌هایی باشند که روند کنش‌پذیری آنها را در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی تسهیل کند و نقش آنها را در توسعه مناسبات انسانی برجسته سازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد تربیت شهروندی در برنامه ‌درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی انجام شده است. روش پژوهش: رویکرد پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش اجرا کیفی- توصیفی از نوع تحلیل محتوا با تاکید بر داده محوری بود. جامعه پژوهش شامل کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم دوره ابتدایی در سال تحصیلی 1400-1399 بود که با توجه به ماهیت موضوع تمامی دروس 24 گانه به عنوان نمونه انتخاب شده‌اند. جهت اعتباربخشی به دقت و صحت داده‌ها از روش خودبازبینی محقق و مرور همتایان و برای پایایی داده‌ها از بررسی همزمان استفاده شده است. برای جمع‌آوری داده‌ها از فهرست وارسی و برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل محتوا به شیوه کدگذاری استفاده شده است. یافته‌ها: یافته‌های این تحقیق 8 مقوله اصلی، 18 مقوله فرعی و 179 کد اولیه را در بر‌‌‌می‌گیرد که این مقوله‌ها ابعاد مختلفی از تربیت ‌شهروندی با ماهیت زیستی، آینده‌نگری، دینی، توسعه‌مداری، جهانی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را شامل می‌شود. نتیجه‌گیری: نتایج نشان می‌دهد که به دلیل ماهیت منعطف و چندگانه تربیت شهروندی در برنامه‌ درسی مطالعات اجتماعی، گستردگی فرصت‌های یادگیری در اجرای برنامه درسی پیش‌بینی شود و رویکرد اقتضایی را در آموزش مفاهیم شهروندی مورد توجه قرار دهد. از طرفی معلمان متناسب با ویژگی‌های هر بعد از تربیت شهروندی، به توسعه یادگیری معنادار آن در زندگی روزمره دانش‌آموزان بپردازند.

چکیده انگلیسی:

Aim of the research: The aim of this study was to identify the dimensions of citizenship education in the elementary school social studies curriculum. Research Method: The research approach was applied in terms of purpose and in terms of qualitative-descriptive implementation method was content analysis with emphasis on data-driven. The research population included the sixth grade social studies textbook of the elementary school in the academic year 1399-1400, which were selected as a sample according to the nature of the subject of all 24 courses. In order to validate the accuracy of the data, the researcher's self-review method and peer review were used, and for data reliability, a simultaneous review was used. Checklist was used to collect data and coded content analysis method was used to analyze the data. Findings:The findings of this study include 8 main categories, 18 sub-categories and 179 primary codes that these categories include various aspects of civic education with biological, futuristic, religious, developmental, global, social, political and economic nature. .Conclusion: The results show that due to the flexible and multiple nature of citizenship education in the social studies curriculum, the breadth of learning opportunities in the implementation of the curriculum should be anticipated and the contingency approach in teaching the concepts of citizenship should be considered. On the other hand, teachers should develop meaningful learning in the daily life of students in accordance with the characteristics of each dimension of citizenship education.